Mua ngân hàng giá 0 đồng: "Đánh chuột không vỡ bình"

Chiều nay 5/10, Ngân hàng Nhà nước và Báo Lao động đã tổ chức Hội thảo “Ba năm nhìn lại tái cơ cấu ngân hàng và xử lý nợ xấu”.

Đã xử lý được 424,14 nghìn tỷ đồng nợ xấu

Nhìn lại về quá trình tái cơ cấu và xử lý nợ xấu ngân hàng trong vòng 3 năm qua, PGS.TS Nguyễn Kim Anh - Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) cho biết: Từ năm 2012 đến hết tháng 8/2015, hệ thống các tổ chức tín dụng (TCTD) đã xử lý được 424,14 nghìn tỷ đồng nợ xấu (tương đương 91,2% tổng số nợ xấu ước tính tại thời điểm tháng 9/2012).

Trong đó xử lý nợ xấu qua Công ty Quản lý tài sản của các TCTD Việt Nam (VAMC) chiếm 41,3%, còn lại do các tổ chức tín dụng tự xử lý bằng nhiều biện pháp khác nhau; đưa tỷ lệ nợ xấu từ mức rất cao ở những năm trước về mức 3,21% tháng 8/2015, dự kiến tỷ lệ nợ xấu vào cuối năm 2015 sẽ ở mức dưới 3% theo đúng mục tiêu đã đề ra.

Bên cạnh đó, các chuẩn mực mới về phân loại nợ đã được triển khai theo đúng lộ trình, làm cho nợ xấu trở nên minh bạch hơn và được phản ánh đầy đủ hơn. Kết quả đạt được về xử lý nợ xấu góp phần quan trọng trong việc tái cơ cấu, lành mạnh hóa tài chính của các TCTD, đặc biệt trong việc khơi thông và thúc đẩy mở rộng tín dụng cho nền kinh tế một cách an toàn, hiệu quả.

Cũng theo Phó Thống đốc, NHNN đã kiểm soát được và từng bước xử lý các TCTD yếu kém, lành mạnh hóa môi trường kinh doanh ngân hàng. Các NHTM Nhà nước duy trì vị trí chủ đạo, đóng vai trò trụ cột trong việc giữ vững sự ổn định hệ thống các TCTD, luôn đi tiên phong, dẫn dắt thị trường và trong việc thực hiện chủ trương, chính sách, pháp luật của Nhà nước, đồng thời, là lực lượng chủ yếu, tích cực tham gia cơ cấu lại các TCTD yếu kém theo chỉ định của NHNN.

Trong giai đoạn từ năm 2011 đến nay, số lượng TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài đã giảm 17 tổ chức thông qua sáp nhập, hợp nhất, giải thể, rút giấy phép.

Theo đánh giá của TS. Lê Xuân Nghĩa - nguyên Phó Chủ tịch Ủy ban Giám sát Tài chính Quốc gia, lần tái cấu trúc thứ nhất chủ yếu xử lý nợ xấu trong ngân hàng quốc doanh. Lúc bấy giờ, biện pháp chủ yếu là xóa nợ. Lần thứ 2 phức tạp hơn vì cấu trúc ngân hàng nhiều thành phần hơn. Chính phủ có đề án tương đối quy mô với thời hạn tương đối kéo dài là 5 năm. Cho đến giờ phút này, về nguyên tắc, hai lần tái cấu trúc không được phép thay đổi các luật lệ hiện hành.

“Sau 3 năm nhìn lại, chúng ta đã có một thanh khoản tương đối ổn định, thị trường vàng, hối đoái về căn bản ổn định, lòng tin của những người gửi tiền được củng cố. Đây có thể coi là thành công bước đầu vô cùng quan trọng để chống lại cú sốc thanh khoản xảy ra vào thời điểm trước. Nhìn toàn bộ tổng thể đó, tôi thấy quá trình tái cấu trúc đã đạt dược thành công lớn”, TS. Lê Xuân Nghĩa đánh giá.

Cũng theo ông Nghĩa, xử lý sở hữu chéo và lũng đoạn hệ thống ngân hàng đã có tiến bộ ban đầu. Áp dụng chuẩn mực quản trị, quản lý rủi ro, chuẩn mực kế toán và báo cáo tài chính, chỉ tiêu an toàn hệ thống tiệm cận với hệ thống quốc tế.

Còn theo Tiến sĩ Nguyễn Đức Hưởng - Phó Chủ tịch thường trực LienVietPostBank, 3 năm là rất ngắn nhưng NHNN đã bước một bước rất dài, đạt thành tựu lớn về quản lý kinh tế, tiền tệ, chinh phục đỉnh cao phức tạp như: lạm phát, lãi suất, tỉ giá, vàng, mua ngân hàng với giá 0 đồng.

Về chính sách mua ngân hàng với giá 0 đồng, ông Hưởng cho hay, đây là một sáng kiến chưa có tiền lệ. Kể cả ở Mỹ, người ta bỏ tiền ra cứu các ngân hàng nhưng Việt Nam không dùng tiền ngân sách.

“Việt Nam đã mua ngân hàng với giá 0 đồng, tức là đánh chuột nhưng không vỡ bình, đánh chính vào các hội đồng quản trị, cổ đông. Điều này đồng nghĩa với việc, tiền của dân không mất, quyền lợi của người gửi tiền được bảo đảm”, ông Hưởng bình luận.

Đồng tình với quan điểm của ông Hưởng, ông Nghĩa đánh giá: “Ngân hàng Trung ương mua lại một số ngân hàng thương mại với giá 0 đồng là sáng kiến tuyệt vời”.

Nợ xấu còn lại - xử lý theo cách nào?

Sau 3 năm nhìn lại cả quá trình thực hiện đề án tái cơ cấu hệ thống các TCTD, theo đánh giá của các chuyên gia, hệ thống các TCTD Việt Nam đã vượt qua được giai đoạn “nóng và nguy hiểm nhất”.

Tuy nhiên, để nợ xấu không “phình to” và đạt mức 3% như mục tiêu đề ra, TS. Lê Xuân Nghĩa đề xuất, không chỉ hệ thống ngân hàng mà cơ quan hoạch định chính sách cần tạo những điều kiện thuận lợi hơn về mặt pháp lý và nguồn lực để Công ty quản lý tài sản của các TCTD (VAMC), các ngân hàng thương mại giải quyết nhanh chóng nợ xấu theo những chuẩn mực về thanh toán nợ cao hơn hoặc ít nhất bằng chuẩn mực áp dụng trong khu vực Đông Nam Á.

“Một số ngân hàng khác hiện nay đang nằm trong tình trạng nỗ lực tự tái cấu trúc. Chưa bao giờ các ngân hàng thương mại tự cảm thấy trách nhiệm của mình đối với an toàn hệ thống được đẩy lên hàng đầu như hiện nay. Hầu hết họ có lo lắng thực sự chứ không phải như trước đây làm qua loa rồi báo cáo”, ông Nghĩa nói.

Vậy nên, muốn tái cơ cấu hệ thống ngân hàng thành công đòi hỏi phải có những cải cách pháp lý sâu rộng gắn liền với các cấu phần khác của toàn bộ chương trình tái cấu trúc nền kinh tế như tái cấu trúc doanh nghiệp Nhà nước, tái cấu trúc đầu tư công, tái cơ cấu nông nghiệp, cải cách hành chính.

Theo các chuyên gia, việc đưa các chuẩn mực của thời kỳ hiện đại vào nếu không giải quyết tốt từng vấn đề sẽ gặp những trở ngại nhất định. Ông Nghĩa hi vọng rằng, sắp tới đây NHNN sẽ phân loại các nhóm ngân hàng khác nhau để đưa các chuẩn mực phù hợp với từng nhóm.

TS. Cấn Văn Lực, Cố vấn Cao cấp - Chủ tịch HĐQT BIDV - Giám đốc Trường đào tạo cán bộ BIDV lại cho rằng, xử lý nợ xấu cần tập trung vào 6 phương thức chủ yếu: Cơ cấu lại nợ, miễn giảm lãi và phí tín dụng, sử dụng quỹ dự phòng rủi ro để xử lý; xử lý, phát mại tài sản đảm bảo để thu hồi nợ, chuyển nợ thành vốn góp, mua, bán nợ (VAMC, chứng khoán hóa nợ xấu, thiết lập thị trường mua, bán nợ...).

“Có 1 giải pháp đừng bao giờ quên - đó là không được quên nợ xấu mới nhằm hạn chế nợ xấu trong tương lai”, TS. Lực lưu ý.

Nguyễn Hiền