Liệu cắt giảm điều kiện kinh doanh lúc này có “mọc” lúc khác?

Hướng từ tiền kiểm sang hậu kiểm

Tại cuộc Tọa đàm với chủ đề: “Cắt giảm điều kiện kinh doanh tại Bộ Công Thương: Tạo thuận lợi cho doanh nghiệp” diễn ra sáng nay (22/11) tại Hà Nội, Thứ trưởng Bộ Công Thương - ông Trần Quốc Khánh cho rằng: “Việc cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục, điều kiện kinh doanh tại Bộ Công Thương đã được triển khai từ tháng 7/2016. Đầu năm 2017 Bộ Công Thương đã trình Chính phủ 8 Nghị định liên quan đến cắt giảm, đơn giản hóa điều kiện kinh doanh hóa chất, gas. Đến ngày 20/9, Bộ Công Thương đã chính thức cắt giảm 675 điều kiện kinh doanh (chiếm tới 55% tổng số điều kiện kinh doanh) do Bộ quản lý.”

“Khi xây dựng hệ thống điều kiện kinh doanh, Bộ cố gắng hướng từ quy trình tiền kiểm sang hậu kiểm theo đúng các cam kết quốc tế và nhất quyết duy trì việc làm này”, Thứ trưởng Khánh nói.

Đặc biệt, trong các phương án cắt giảm, Thứ trưởng nhấn mạnh: “Phải lưu ý rất nhiều về tính khả thi cũng như nguồn lực đáp ứng, hoàn toàn không phiêu lưu, cắt giảm điều kiện kinh doanh gắn với cải cách thủ tục hành chính, không tiến hành cắt giảm để lấy sự nổi tiếng.”

Đánh giá về nỗ lực của Bộ Công Thương trong nhiệm kỳ này, Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM) - TS. Nguyễn Đình Cung cho rằng: “Lâu nay quy định điều kiện kinh doanh là vấn đề “nhức nhối” và làm gia tăng chi phí của doanh nghiệp, triệt tiêu những sáng kiến trong hoạt động kinh doanh cũng như giảm quy mô và tính cạnh tranh trên thị trường.”

“Nhiều vướng mắc trong ngành công thương nhiều năm trước không giải quyết được, đến nay đã được giải quyết nhanh chóng như quy trình kiểm tra nguyên liệu dệt may, dán nhãn năng lượng… Quy mô mức độ số lượng cắt giảm lớn và dải đều trong các ngành thuộc Bộ Công Thương quản lý, đã thể hiện tính quyết liệt trong hệ thống các tiêu chí cắt giảm.”, ông Cung nói.

Thế nhưng, TS. Trần Đình Cung cũng lưu ý: “Các doanh nghiệp và người dân vẫn kỳ vọng nhiều hơn nữa việc trong việc cắt giảm điều kiện kinh doanh của ngành công thương, đặc biệt là điều kiện làm gia tăng chi phí gia nhập thị trường và giảm số lượng tiềm năng doanh nghiệp bị hạn chế cạnh tranh."

Điều kiện kinh doanh liệu cắt rồi có lại mọc

Xuất phát từ thực tế trong quá trình cắt giảm thủ tục, điều kiện kinh doanh, Thứ trưởng Trần Quốc Khánh khẳng định: “Ngay từ khi bắt đầu nhiệm kỳ mới, tư duy xuyên suốt của Bộ đặt ra cương quyết không để thủ tục, điều kiện kinh doanh đi theo mâu thuẫn vốn có “cắt rồi lại mọc”.”

“Do đó, Bộ Công Thương tuân thủ tiêu chí quy định tại Luật Đầu tư, khi ban hành các điều kiện kinh doanh phải có căn cứ, liên tục rà soát, nâng cao chất lượng điều kiện kinh doanh, để khi các quy định đã được ban hành, các đơn vị trực thuộc Bộ sẽ thực hiện và khó tái mọc trở lại điều kiện kinh doanh”, Thứ trưởng nói.

Cụ thể với ngành thực phẩm, Thứ trưởng chia sẻ: “Trước đây đặt ra hàng loạt điều kiện kinh doanh như nhà xưởng an toàn, giấy chứng nhận an toàn. Nhưng với hàng trăm nghìn cơ sở sản xuất sau khi rà soát, Bộ đã bỏ bớt điều kiện chung chung, đối với những điều kiện còn lại được quy định chuyển sang hậu kiểm.”

“Quy định tiêu chuẩn quy chuẩn đã được ban hành và tăng cường công tác hậu kiểm đột xuất, nếu doanh nghiệp sai phạm buộc phải tự khắc phục hoặc tạm dừng hoạt động. Điều này vừa đảm bảo sự tối ưu của cơ quan quản lý nhà nước cũng như giảm chi phí tuân thủ ở mức thấp nhất”, Thứ trưởng Khánh cho biết thêm.

Dù đang có kết quả tích cực nhưng vẫn còn một số lo ngại mà TS. Nguyễn Đình Cung băn khoăn, đó là: “Trước đây, quá trình cắt giảm điều kiện kinh doanh dù đã được triển khai từ năm 1999, nhưng đến năm 2003, các điều kiện kinh doanh lại xuất hiện nhiều hơn tính đến thời điểm đó.”

“Ví dụ về thực tế tại ngành giao thông – vận tải cũng như một số ngành khác, trước đây các thủ tục, điều kiện sản xuất doanh gần như đã bỏ gần hết, nhưng đến thời điểm hiện nay lại phục hồi gần như toàn bộ”, ông Cung nói.

Do vậy, vấn đề cấp thiết nhất đặt ra lúc này theo TS. Nguyễn Đình Cung là làm thế nào để hạn chế được việc các thủ tục, điều kiện kinh doanh đã từng được cắt giảm và đơn giản hóa từ trước đó phục hồi trở lại.

Và để làm được điều đó, TS. Trần Đình Cung cho rằng: “Điều kiện đầu tiên và tiên quyết chính là quá trình thay đổi tư duy và cung cách thức quản lý. Bởi lẽ, khi cơ quan chức năng đặt ra điều kiện tiền kiểm hàng hóa thì không bao giờ hạn chế được điều kiện kinh doanh.”

“Tuyệt đối tránh việc cứ mỗi khi xã hội, nền kinh tế xuất hiện một hình thức kinh doanh mới, cơ quan quản lý lại cho ra đời hàng loạt các điều kiện kinh doanh, thủ tục rườm rà để quản lý, chi phối. Vì thế, khi các Bộ, ngành, địa phương đã xác định cắt bỏ điều kiện kinh doanh thì cần phải có phương thức quản lý, giám sát việc thực thi quy định sợ, tránh tối đa việc tái lập thủ tục, điều kiện kinh doanh”, TS Cung khẳng định.

Thế Hưng