Làm sao để phát hiện, phòng ngừa các vụ việc như Phúc Sơn, Thuận An?

Trong phiên chất vấn sáng nay (5/6), các đại biểu đặt nhiều câu hỏi liên quan tới vụ án xảy ra ở Tập đoàn Phúc Sơn, Tập đoàn Thuận An liên quan đến lĩnh vực kiểm toán.

Đại biểu Trịnh Minh Bình (Vĩnh Long) nêu thực trạng một số dự án đầu tư xây dựng đã được kiểm toán nhưng sau đó cơ quan chức năng vẫn phát hiện các sai phạm trong hoạt động đấu thầu. Tổng Kiểm toán Nhà nước lý giải vấn đề này như thế nào và giải pháp để khắc phục trong thời gian tới ra sao?

Trả lời đại biểu, Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn cho biết Kiểm toán Nhà nước là cơ quan do Quốc hội thành lập với chức năng đánh giá, xác nhận, kết luận, kiến nghị tình hình quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công. Như vậy đối tượng kiểm toán là đối tượng liên quan trực tiếp đến quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công.

Trong thời gian qua, một số vụ án lớn liên quan tới việc đấu thầu, cụ thể là vụ án tiêu cực của Tập đoàn Phúc Sơn và Tập đoàn Thuận An. Tuy nhiên, ông Tuấn nói 2 đơn vị này là doanh nghiệp không có vốn Nhà nước nên họ không phải là đơn vị được kiểm toán bởi kiểm toán Nhà nước. Họ liên quan đến việc quản lý sử dụng tài chính công, tài sản công với tư cách là nhà thầu.

Hoạt động của Kiểm toán Nhà nước là kiểm toán ở chủ đầu tư và thực hiện cả 3 nội dung kiểm toán Nhà nước. Thứ nhất là xác nhận tính đúng đắn trung thực của báo cáo tài chính. Thứ 2 là đánh giá xác nhận việc tuân thủ pháp luật trong thực hiện đấu thầu, đầu tư xây dựng cơ bản và xác nhận tính hiệu quả trong đầu tư tài chính công, tài sản công.

Trong việc kiểm toán chấp hành pháp lệnh về đấu thầu, trên cơ sở của hồ sơ tài liệu của ban quản lý dự án và chủ đầu tư cung cấp thì kiểm toán tiến hành thu thập bằng chứng để bổ sung cho kết luận.

Kiểm toán Nhà nước xét toàn bộ quá trình, riêng về lựa chọn nhà thầu thì gọi thầu có đúng không, hồ sơ thầu, chấm thầu ký kết… "Trong quá trình kiểm toán chúng tôi đã chỉ ra những sai sót và có kiến nghị xử lý đặc biệt là xử lý trách nhiệm của cá nhân có liên quan", ông Tuấn nêu.

Cũng từ vụ việc Tập đoàn Phúc Sơn, Tập đoàn Thuận An, đại biểu Nguyễn Mạnh Cường (Quảng Bình) nói nhiều vụ án tham nhũng khác cho thấy có sự câu kết giữa doanh nghiệp ngoài Nhà nước với cán bộ công chức trong các dự án đầu tư công để trục lợi tài sản của Nhà nước.

Tuy các doanh nghiệp khu vực ngoài Nhà nước không thuộc đối tượng kiểm toán nhà nước nhưng những vụ việc này đều liên quan đến dự án đầu tư công. Tổng Kiểm toán nhà nước có kiến nghị gì để Kiểm toán Nhà nước có thể tham gia phát hiện, phòng ngừa các vụ việc tương tự.

Trả lời đại biểu, Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn nói Phúc Sơn và Thuận An đều là doanh nghiệp không có vốn Nhà nước nên không thuộc đối tượng và đơn vị được kiểm toán.

Phúc Sơn bị khởi tố liên quan đến việc chấp hành pháp luật về kế toán gây hiệu quả nghiêm trọng. Điều đó không liên quan gì đến hoạt động của kiểm toán. Tập đoàn này có vi phạm về đấu thầu. Hoạt động của kiểm toán với các dự án đánh giá trên cơ sở hồ sơ tài liệu đơn vị được kiểm toán rà soát lại quy trình thực hiện pháp luật và đưa ra các kiến nghị.

Để kiểm toán có thể tham gia sâu hơn vào quá trình điều tra, ông Tuấn nói thuật ngữ kiểm toán điều tra đã được đề cập từ năm 1946 trong các diễn đàn của hiệp hội kiểm toán quốc tế. Tuy nhiên, gần 80 năm qua, thuật ngữ này mới chỉ dừng ở mức độ tranh luận xem kiểm toán có nên thực hiện điều tra hay không. Hiện nay rất ít các cơ quan kiểm toán tối cao thực hiện chức năng này.

"Kiểm toán Nhà nước Việt Nam cố gắng làm tròn chức năng theo quy định của pháp luật và theo đúng như lời của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng là đúng vai thuộc bài, thuộc bài đúng vai thì không bao giờ sai", ông Tuấn nói.