Kiến nghị bãi bỏ phương pháp xác định tỷ lệ nội địa hóa ô tô đã lỗi thời

Quy định lỗi thời, chỉ mình Việt Nam áp dụng?

Hiệp hội doanh nghiệp cơ khí Việt Nam (VAMI) mới đây đã có văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ nêu về bất cập trong phương pháp xác định tỷ lệ nội địa hóa đối với sản xuất lắp ráp ô tô trong nước.

Theo đó, đại diện Hiệp hội này cho rằng phương pháp xác định tỷ lệ nội địa hóa đối với ô tô tại 3 văn bản của Bộ Khoa học và Công nghệ là Quyết định số 28/2004/QĐ-BKHCN (Quyết định số 28), Quyết định số 05/2005/QĐ-BKHCN (Quyết định số 05) và Thông tư số 05/2012/TT-BHCN (Thông tư số 05) không phù hợp với quy định của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật, gây chồng chéo, không phù hợp với thông lệ quốc tế và thực tiễn sản xuất.

Ông Đào Phan Long, Chủ tịch VAMI cho biết, hiện Việt Nam là nước duy nhất ở ASEAN áp dụng quy định này. Theo đó, phương pháp hiện nay vẫn tính theo cụm chi tiết được sản xuất trong nước. Mỗi cụm linh kiện/phụ tùng chính được áp một điểm số và quy ra tỷ lệ % nội địa nhất định mà không phụ thuộc vào giá trị linh kiện/phụ tùng đó.

Trong khi đó, theo Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN (ATIGA), ô tô sẽ được hưởng mức thuế nhập khẩu 0% nếu đạt tỷ lệ nội địa hóa nội khối từ 40% trở lên.

Đồng thời phương pháp tính tỷ lệ nội địa hóa theo ASEAN cũng được Bộ Công Thương quy định tại Thông tư 05/2018 ngày 3/4/2018 là ô tô nhập khẩu về Việt Nam hay từ Việt Nam xuất khẩu đi ASEAN nếu muốn được hưởng thuế ưu đãi 0% thì đều phải áp dụng quy định này.

Cũng sau gần 20 năm triển khai quy định phương pháp xác định tỷ lệ nội địa hóa và quy định về mức độ rời rạc của linh kiện ô tô nhập khẩu, các quy định nêu trên đã không còn phù hợp với thực tiễn công nghệ sản xuất trên thế giới hiện nay. Cùng với xu hướng công nghệ ngày càng phát triển, các tính năng và linh kiện ngày càng đổi mới, hiện đại và chiếm tỷ trọng giá trị lớn so với giá trị của chiếc xe, đặc biệt đối với dòng xe con cao cấp, xe điện hóa...

Trước thực tế nêu trên, Hiệp hội Doanh nghiệp cơ khí Việt Nam đã có văn bản kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Khoa học và Công nghệ theo thẩm quyền sớm bãi bỏ Quyết định số 28, Quyết định số 05 và Thông tư 05 về phương pháp xác định tỷ lệ nội địa hóa đối với ô tô trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt với ô tô nhập khẩu từ các nước ASEAN khi thuế về 0% từ 2018.

Lãnh đạo Vụ Đánh giá, Thẩm định và Giám định công nghệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) cũng cho biết, tại điểm đ khoản 1 Điều 29 Nghị định số 116/2017/NĐ-CP ngày 17/10/2017 của Chính phủ quy định điều kiện sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu và kinh doanh dịch vụ bảo hành, bảo dưỡng ô tô (Nghị định 116), Chính phủ giao Bộ Công Thương: ‟Chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan trình Thủ tướng Chính phủ ban hành phương pháp xác định tỷ lệ giá trị sản xuất trong nước đối với ô tô".

Do đó theo cơ quan này, quy định về tỷ lệ nội địa hóa đối với ô tô do Bộ Khoa học và Công nghệ ban hành không còn giá trị pháp lý vào thời điểm hiện tại.

Bãi bỏ là cần thiết

Lãnh đạo Vụ Đánh giá, Thẩm định và Giám định Công nghệ mới đây cho biết đã hoàn tất lấy ý kiến với dự thảo thông tư bãi bỏ các quy định này. Dự thảo cuối cùng trình lãnh đạo bộ dự kiến là bãi bỏ toàn bộ 3 văn bản nói trên. Dự thảo Thông tư bãi bỏ này bắt đầu lấy ý kiến từ 15/09/2021 và đã hết hạn từ ngày 15/11/2021.

Theo tờ trình của Vụ Đánh giá, Thẩm định và Giám định Công nghệ, sau thời gian dài triển khai, hiện nay, nội dung các văn bản quy định về phương pháp xác định tỷ lệ nội địa hóa đối với ô tô đã không còn phù hợp với thực tiễn.

Các quy định có liên quan đến xác định tỉ lệ nội địa hóa với sản xuất lắp ráp ô tô trong nước như Quyết định số 28, Quyết định số 05, Thông tư số 05 mà Bộ Khoa học và Công nghệ ban hành được căn cứ trên Quyết định số 175/2002/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ "về việc phê duyệt Chiến lược phát triển ngành công nghiệp ôtô Việt Nam đến năm 2010, tầm nhìn đến năm 2020".

Tuy nhiên, đến nay Quyết định số 175 đã được thay thế bằng Quyết định số 1168/2014/QĐ-TTg về việc phê duyệt Chiến lược phát triển ngành công nghiệp ô tô Việt Nam đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2035.

Vì vậy VAMI cho rằng theo quy định của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015, Quyết định 175 hết hiệu lực thì các văn bản của Bộ Khoa học và Công nghệ cũng đồng thời hết hiệu lực.

Mặc dù vậy, đến thời điểm hiện nay, hơn 7 năm từ khi Quyết định số 1168 của Thủ tướng Chính phủ có hiệu lực, Bộ Khoa học và công nghệ vẫn chưa ban hành văn bản bãi bỏ và công bố công khai về vấn đề này.

Trong văn bản được gửi mới đây, VAMI đã đề nghị Thủ tướng xem xét tháo gỡ vướng mắc, rào cản này trên cơ sở bãi bỏ quy định về tỉ lệ nội địa hóa cho phù hợp.

Được biết, sau khi nhận được văn bản của VAMI, Văn phòng Chính phủ cũng đã chuyển kiến nghị này tới Bộ Khoa học và Công nghệ nghiên cứu giải quyết và có văn bản trả lời theo quy định.

Trước đó vấn đề này cũng từng được quan tâm, đặt ra tại buổi họp báo thường kỳ của Bộ Công Thương diễn ra từ hồi đầu năm nay. Trả lời báo chí, Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải cho biết phương pháp xác định tỷ lệ nội địa hóa đối với linh kiện, cụm linh kiện ô tô thực hiện theo Quyết định 28 từ năm 2004 của Bộ Khoa học và Công nghệ.

Hiện nay Bộ Khoa học và Công nghệ cũng xác định thấy có nhiều điểm chưa phù hợp thực tiễn, cần sửa đổi để phù hợp với các nội dung FTA mà Việt Nam đang kí với các nước. Chính vì vậy, Thứ trưởng Bộ Công Thương cho biết Bộ Khoa học và Công nghệ đang tiến hành sửa đổi các quy định về vấn đề này.

"Bộ Công Thương với vai trò quản lý nhà nước trong lĩnh vực công nghiệp và sản xuất ô tô, chúng tôi sẽ phối hợp chặt chẽ để sửa đổi các quy định nêu trên", ông Hải nói.