Huy động 500 tấn vàng trong dân: Chuyên gia nói có thể nhưng cần thời gian

Phát biểu tại tọa đàm “Sàn giao dịch vàng: Minh bạch thị trường và ổn định kinh tế vĩ mô” do Báo Tiền Phong tổ chức ngày 18/11, chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu cho biết Việt Nam đang có một lượng vàng rất lớn trong dân, ước tính hàng trăm tấn. Tuy nhiên, việc huy động lượng vàng này không thể thực hiện trong ngắn hạn mà cần một quá trình dài hơi, thận trọng và dựa trên niềm tin thị trường.

Nhu cầu tích lũy và đầu tư vàng của người dân là chính đáng

Ông Hiếu cho biết trên thế giới, giá vàng biến động mạnh theo các yếu tố kinh tế vĩ mô. Việt Nam dù không liên thông hoàn toàn với thị trường quốc tế nhưng vẫn chịu tác động lớn, dẫn đến những biến động bất thường trong nước.

Gần một năm qua, giá vàng thế giới tăng khoảng 56%, trong khi vàng trong nước tăng tới 80%. “Không khó hiểu khi người dân chuyển từ bất động sản, chứng khoán hay gửi tiết kiệm sang vàng. Bất động sản cần vốn lớn, chứng khoán đòi hỏi kiến thức và tiềm ẩn rủi ro, lãi suất ngân hàng khó cạnh tranh với mức sinh lời của vàng thời gian qua. Do đó, nhu cầu tích lũy và đầu tư vàng của người dân là chính đáng”, ông Hiếu nói.

Tuy nhiên, ông cho rằng việc trữ vàng vật chất tại nhà là một sự lãng phí lớn đối với nền kinh tế. “Ước tính lượng vàng cất giữ trong dân tương đương khoảng 8% GDP nhưng lại không được đưa vào sản xuất - kinh doanh”, ông nhấn mạnh.

Về câu hỏi liệu Việt Nam có thể huy động được 300-500 tấn vàng trong dân hay không, ông Hiếu khẳng định: “Có thể. Nhưng cần thời gian và không thể vội vàng”.

Theo ông, nếu xây dựng được niềm tin thị trường, giảm độc quyền, mở rộng quyền tham gia của doanh nghiệp và ngân hàng, bảo đảm lưu thông vàng minh bạch và phát triển các sản phẩm đầu tư vàng an toàn, thì dòng vàng trong dân sẽ dần đi vào hệ thống một cách tự nhiên và tự nguyện.

Cần nhìn nhận lại mức độ “vàng hóa” nền kinh tế

TS Cấn Văn Lực, Kinh tế trưởng BIDV và thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng, cho rằng vấn đề then chốt hiện nay là xác định đúng phạm vi quản lý vàng.

Theo ông, vàng miếng và vàng thỏi mang tính chất đầu tư - dự trữ và liên quan trực tiếp đến ổn định tài chính, do đó cần tiếp tục được kiểm soát chặt chẽ. Ngược lại, vàng trang sức và vàng thủ công mỹ nghệ chủ yếu phục vụ tiêu dùng, có giá trị gia công lớn, nên cần cơ chế quản lý linh hoạt hơn, tránh áp dụng quy định như với vàng miếng gây lãng phí và không cần thiết.

Ông cũng đề xuất Việt Nam cần đánh giá lại mức độ “vàng hóa” nền kinh tế, xác định lượng vàng tích trữ trong dân, minh bạch dữ liệu và kiên định chấm dứt hoàn toàn quan hệ vay - mượn bằng vàng để giảm rủi ro hệ thống.

Về chênh lệch giá vàng trong nước - quốc tế, ông Lực nhấn mạnh yêu cầu cấp bách là tăng nguồn cung hợp pháp. Giải pháp gồm: Giảm chi phí chế tác, chuẩn hóa quy cách vàng miếng và tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp trong hoạt động nhập khẩu - sản xuất, nhằm khắc phục tình trạng khan hiếm nguồn cung.

“Khi việc tiếp cận vàng quá khó, tâm lý tò mò và đổ xô mua càng tăng, đẩy thị trường vào bất ổn”, ông phân tích. Do đó, cần minh bạch hóa thị trường và đồng thời tạo ra các kênh đầu tư hấp dẫn để chuyển dòng tiền sang sản xuất - kinh doanh thay vì đầu cơ vàng. Công tác chống buôn lậu vàng cũng cần được siết chặt.

Sàn giao dịch vàng: Công cụ giám sát và ổn định thị trường

Chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long cho rằng việc thành lập sàn giao dịch vàng trong bối cảnh hiện nay là cần thiết và phù hợp xu hướng quản lý thị trường hiện đại.

Theo ông, vấn đề không chỉ là “có hay không có sàn vàng”, mà là thiết kế và vận hành sàn như thế nào để Nhà nước có thể kiểm soát và giám sát hiệu quả.

Một sàn vàng hoạt động đúng chuẩn sẽ giúp cơ quan quản lý giám sát giao dịch theo thời gian thực, nắm được các luồng mua bán, mức độ biến động, rủi ro thị trường và nhận diện các nhóm tác động đến giá. Khi có dữ liệu tập trung, Nhà nước có thể áp dụng các công cụ thị trường khi cần thiết như giới hạn vị thế, áp trần giao dịch hoặc các biện pháp phòng ngừa rủi ro.

Ngoài ra, sàn vàng cho phép tạo lập dữ liệu đầy đủ - minh bạch, kết nối thị trường vật chất, tài khoản và chính sách tiền tệ. Nếu thiếu nền tảng dữ liệu này, việc điều hành một thị trường có tác động trực tiếp đến tỷ giá, lạm phát và ổn định vĩ mô sẽ rất khó khăn. Việc quản lý hoàn toàn bằng hành chính như trước đây đã không còn phù hợp.

“Hành lang pháp lý đã thay đổi đáng kể. Nghị định 232 mở rộng phạm vi quản lý, cho phép thí điểm các công cụ phái sinh và xóa bỏ một số cơ chế cũ gây cản trở thị trường. Đây là cơ sở quan trọng để thiết kế lại mô hình quản lý vàng hiện đại, tiệm cận thông lệ quốc tế”, ông Long phân tích.

Ông Long nhận định, nếu làm tốt, sàn giao dịch vàng sẽ trở thành công cụ giúp Nhà nước kiểm soát một thị trường vốn nhiều biến động, giảm đầu cơ, tăng minh bạch và thu hẹp mức chênh lệch giá vàng bất hợp lý như thời gian qua.