“Duy trì chênh lệch giá vàng để tránh đầu cơ, làm giá”

Trước hành loạt câu hỏi của đại biểu Quốc hội về cơ chế quản lý thị trường vàng hiện nay, vì sao Ngân hàng Nhà nước liên tục tổ chức đấu thầu bán vàng ra thị trường nhưng chênh lệch giá vẫn lên tới 6 triệu đồng/lượng? Chênh lệch này ”rơi” vào túi ai? Và có hay không sự ”độc quyền” trong kinh doanh vàng miếng hiện nay?, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước đã có báo cáo dài 15 trang gửi tới đại biểu Quốc hội.

"Việc lựa chọn công ty SJC sản xuất vàng miếng cho NHNN không tạo ra độc quyền doanh nghiệp cho công ty SJC vì từ khi Nghị định 24 có hiệu lực, Công ty SJC không được sản xuất vàng miếng, mà chỉ gia công vàng miếng theo đơn đặt hàng của NHNN và chỉ còn được kinh doanh mua bán vàng miếng, vàng trang sức mỹ nghệ bình đẳng như các doanh nghiệp khác. Hơn nữa, tất cả số vàng miếng nhãn mác khác được phép sản xuất trước khi Nghị định 24 có hiệu lực (ngày 25/05/2012) vẫn được phép lưu hành bình thường”, báo cáo nhấn mạnh.

Lý giải về chênh lệch giữa giá vàng trong nước và giá vàng thế giới (hiện ở khoảng gần 6 triệu đồng/lượng), báo cáo của Ngân hàng Nhà nước gửi đến Quốc hội cho hay: Nước ta không phải là nước sản xuất vàng. Do vậy, để giá vàng trong nước bằng hoặc sát với giá vàng thế giới thì thị trường vàng trong nước phải liên thông tuyệt đối hoặc liên thông tương đối với thị trường vàng quốc tế.

Nếu theo mục tiêu này, chúng ta phải cho phép doanh nghiệp, và người dân kinh doanh vàng tài khoản ở nước ngoài thông qua các sàn vàng, đồng thời phải cho phép nhập khẩu hoặc xuất khẩu vô điều kiện số dư vàng trên tài khoản khi có nhu cầu. Nhưng hiện nay, sàn vàng và kinh doanh vàng trên tài khoản không được phép hoạt động; nhà nước độc quyền nhập khẩu vàng và sản xuất vàng miếng. NHNN không cấp phép cho bất kỳ đối tượng nào nhập khẩu vàng, hoạt động nhập lậu cũng bị kiểm soát chặt chẽ, trên thị trường NHNN cũng mới chỉ bán can thiệp khoảng 20 tấn vàng.

Do không liên thông nên chênh lệch giữa giá vàng trong nước và thế giới ở mức cao và cao hơn nhiều so với trước đây. Tuy nhiên, theo khẳng định của Ngân hàng Nhà nước, "thị trường vàng ổn định, hoạt động đầu cơ bị đẩy lùi, không còn hiện tượng làm giá, tạo sóng để kiếm lời, không còn cảnh người dân đổ xô đi mua vàng, hiện tượng "vàng hóa” được kiềm chế và đầy lùi, thị trường vàng không còn ảnh hưởng mạnh lên thị trường ngoại hối như trước đây, tỷ giá ổn định, lạm phát được kiềm chế, kinh tế vĩ mô ổn định, ngoài ra đã mua lại được của dân gần 100 tấn vàng”.

Và do đó, theo NHNN, việc thu hẹp chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới không làm bình ổn thị trường vàng, không loại bỏ được các tác động tiêu cựu lên kinh tế vĩ mô, không làm giảm vàng hóa, mà trái lại, ở các chừng mực khác nhau lại có tác động ngược lại. Còn "mục tiêu làm cho chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới ở mức thấp chỉ là mục tiêu tình thế để hạn chế tác động tiêu cực trước mắt của thị trường vàng lên ổn định kinh tế vĩ mô trong bối cảnh ta chưa xây dựng được một khuôn khổ pháp lý mới về quản lý thị trường vàng”.

Với một khuôn khổ pháp lý mới được thiết lập, theo đánh giá của cơ quan điều hành, mặc dù chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới cao nhưng thị trường vàng ổn định hơn, các tác động tiêu cực của nó lại được kiểm soát tốt hơn. "Chính chênh lệch giá vàng cao ở những thời điểm nhất định và hoạt động can thiệp theo hình thức đấu giá của NHNN đã giữ cho giá vàng trong nước và thị trường vàng trong nước ổn định trước những biến động bất thường của giá vàng thế giới, đã làm mất đi động lực đầu cơ, làm giá, tạo sóng kiếm lời của giới đầu cơ và do vậy mà góp phần kiềm chế "vàng hóa” nền kinh tế”, NHNN cho biết.

Dù không đặt mục tiêu bình ổn giá vàng trước mắt, nhưng theo NHNN, về trung và dài hạn, chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới sẽ được thu hẹp. Do đó, trước mắt, khi giá vàng thế giới có biến động đột biến thì chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới là tất yếu. Việc giá vàng trong nước ổn định là cần thiết giúp cho thị trường trong nước không bị chao đảo theo biến động của thị trường vàng quốc tế, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô.

Ngoài ra, báo cáo cũng nhấn mạnh: "NHNN can thiệp thị trường vàng không vì mục tiêu lợi nhuận mà chỉ nhằm điều tiết và quản lý nhà nước đối với thị trường. Trước đây, toàn bộ chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới đều thuộc về giới đầu cơ và kinh doanh vàng, nay thuộc về ngân sách nhà nước để phục vụ quốc kế dân sinh. Vàng miếng không phải mặt hàng thiết yếu phục vụ đời sống của người dân.

Nhà nước tôn trọng và đảm bảo quyền sở hữu, tích trữ, mua bán vàng miếng của tổ chức và cá nhân, nhưng Nhà nước không khuyến khích kinh doanh vàng miếng vì không tạo ra giá trị gia tăng của cải vật chất cho xã hội, mà ngược lại còn gây lãng phí một nguồn vốn to lớn để phục vụ phát triển kinh tế - xã hội”.

Nguyễn Hiền - Phương Thảo