Đường sắt tốc độ cao ở Việt Nam "đắt" hơn Trung Quốc, châu Âu?

Bộ Giao thông vận tải (GTVT) vừa tổ chức hội nghị nghe liên danh tư vấn TEDI - TRICC - TEDISOUTH công bố báo cáo cuối kỳ về nghiên cứu tiền khả thi dự án đường sắt tốc độ cao Bắc Nam.

Đơn vị tư vấn đề xuất phương án xây dựng riêng một tuyến đường sắt mới có khổ lớn chạy song song với tuyến đường sắt hiện hữu. Tuyến đường sắt cũ sẽ sử dụng vận chuyển hàng hoá và hành khách với chặng ngắn, còn tuyến đường sắt tốc độ cao để vận chuyển hành khách Bắc Nam.

Báo cáo cuối kỳ tiền khả thi dự án đường sắt cao tốc Bắc Nam, dự án có tổng vốn đầu tư 58,71 tỷ USD. Trong đó, giai đoạn đầu xong vào năm 2032 với đoạn Hà Nội - Vinh (dự kiến 13,97 tỷ USD) và Nha Trang - TPHCM (dự kiến 13,37 tỷ USD); đoạn nối Vinh - Nha Trang khởi công năm 2035 và hoàn thành vào năm 2050.

Dự án được đầu tư theo hình thức hợp tác công - tư (PPP), trong đó nhà nước đầu tư hạ tầng với tổng vốn chiếm 80%. Vốn nhà đầu tư huy động bằng khoảng 20% tổng vốn dự án để mua sắm thiết bị đoàn tàu và khai thác hoàn vốn.

Bộ GTVT dự kiến hoàn thành báo cáo nghiên cứu tiền khả thi tháng 11/2018; hội đồng thẩm định nhà nước sẽ thẩm định từ tháng 12/2018 đến 4/2019; báo cáo các cấp có thẩm quyền tháng 5-7/2019 và hoàn thiện báo cáo nghiên cứu tiền khả thi để trình Chính phủ tháng 8/2019. Dự án sẽ được trình Quốc hội cho ý kiến vào tháng 8/2019, thông qua vào cuối năm 2019.

Theo tính toán của một số chuyên gia giao thông, với tổng mức đầu tư 58,7 tỷ USD cho 1.500 km, suất đầu tư mỗi km là 38 triệu USD. So với một số nước phát triển, suất đầu tư này cao gấp gần 1,5 lần, cụ thể, ở Trung Quốc mức đầu tư là là 27 triệu USD/km, Tây Ban Nha là 26 triệu USD/km. Vì vậy, các chuyên gia kiến nghị trước khi xây dựng đề án trình Quốc hội phê duyệt đầu tư, Bộ GTVT cần tính toán kỹ hơn bài toán tài chính.

Về việc này, Thứ trưởng GTVT Nguyễn Ngọc Đông cho biết, các nước không phải mất chi phí giải phóng mặt bằng nên không thể so sánh với họ. Do vậy chi phí xây dựng của họ thấp hơn nhiều so với chúng ta.

Ngoài ra, Trung Quốc và một số nước châu Âu đang có lợi thế hơn Việt Nam là đã làm chủ công nghệ xây dựng tàu đường sắt tốc độ cao, có các công ty xây dựng chuyên nghiệp và được đào tạo bài bản, trong khi Việt Nam mới bắt đầu xây dựng lộ trình để đào tạo và nghiên cứu công nghệ.

Thứ trưởng Nguyễn Ngọc Đông cho hay, để xây dựng đường sắt cao tốc, Việt Nam sẽ phải mua toàn bộ từ đầu máy, trang thiết bị vận hành, công nghệ từ nước ngoài, từ đó chi phí sẽ cao hơn rất nhiều so với tự sản xuất trong nước…

Lãnh đạo Bộ GTVT cũng cho rằng, số tiền 58,71 tỷ USD cho tuyến đường sắt cao tốc Bắc Nam chỉ là chi phí khái toán ban đầu để đầu tư xây dựng, mua sắm trang thiết bị. Chi phí này đã được tư vấn tính toán, bóc tách trên khối lượng cần thi công.

“Xác định thời gian đầu vận hành sẽ bị lỗ và nhà nước phải hỗ trợ 10-12 năm qua chi phí duy tu, bảo dưỡng.” - Thứ trưởng Nguyễn Ngọc Đông nói.

Châu Như Quỳnh