Doanh nghiệp Nhà nước không trả được nợ thì cho phá sản

Tín nhiệm quốc gia bị ảnh hưởng khi DNNN vay nợ nước ngoài không trả được

Sáng nay (25/5), dự án Luật quản lý nợ công (sửa đổi) đã được Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng trình trước Quốc hội. Dự luật này nhằm khắc phục những hạn chế, bất cập của Luật quản lý nợ công hiện hành, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật, đặc biệt việc sửa đổi phải góp phần nâng cao hiệu quả, hiệu lực quản lý, bảo đảm an toàn, đáp ứng yêu cầu quản lý nợ công trong tình hình mới.

Dự luật sửa đổi, cụ thể hóa các quy định hiện hành về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của một số cơ quan liên quan; bổ sung quy định về chương trình, kế hoạch vay, trả nợ công, giám sát quản lý nợ,...

Khoản 2 điều 1 dự thảo luật quy định về phạm vi nợ công theo hướng giữ như quy định hiện hành. Theo đó, nợ công bao gồm nợ Chính phủ, nợ được Chính phủ bảo lãnh, nợ chính quyền địa phương.

Trình bày báo cáo thẩm tra về dự án luật, ông Nguyễn Đức Hải, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội (UBTCNS) cho biết, đa số ý kiến trong Ủy ban thống nhất với phạm vi nợ công thể hiện trong dự thảo luật, theo đó không tính vào nợ công các khoản nợ do Ngân hàng Nhà nước phát hành để thực hiện chính sách tiền tệ, nợ tự vay tự trả của doanh nghiệp nhà nước (DNNN), của đơn vị sự nghiệp công lập.

Việc DNNN và đơn vị sự nghiệp công lập tự vay, tự trả thuộc quyền tự chủ của doanh nghiệp, đơn vị sự nghiệp. Trong trường hợp DNNN không đủ khả năng trả nợ thì thực hiện thủ tục phá sản theo quy định của pháp luật tương tự như các loại hình doanh nghiệp khác. Trường hợp đơn vị sự nghiệp vay nợ không trả được nợ thì cơ chế xử lý cũng được áp dụng như đối với các doanh nghiệp.

Theo UBTCNS, nếu quy định nợ của DNNN, đơn vị sự nghiệp thuộc phạm vi nợ công sẽ dẫn đến gia tăng nghĩa vụ trả nợ công rất lớn, ảnh hưởng đến an ninh tài chính quốc gia. Quy định nợ DNNN không thuộc phạm vi nợ công cũng phù hợp với thông lệ quốc tế.

Mặc dù vậy, ông Hải cũng lưu ý đến những ý kiến cho rằng, việc không trả được nợ nước ngoài của DNNN có thể ảnh hưởng đến hệ số tín nhiệm của quốc gia và trên thực tế đã có trường hợp Nhà nước phải trả nợ thay. Do đó, đề nghị nghiên cứu, bổ sung quy định nhằm tăng cường quản lý, giảm thiểu rủi ro đối với khoản nợ này.

Đề nghị bổ sung chế tài xử lý sai phạm khi sử dụng vốn vay không hiệu quả

Ngoài ra, liên quan đến nội dung này, một số ý kiến đề nghị bổ sung vào phạm vi nợ công các khoản nợ tự vay, tự trả của DNNN vì cho rằng, đối với doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ cổ phần chi phối, Nhà nước vẫn phải có trách nhiệm đối với các khoản nợ trong trường hợp doanh nghiệp không có khả năng trả nợ.

Một số ý kiến khác đề nghị nghiên cứu, đưa các khoản ứng trước ngân sách Nhà nước (NSNN), nợ cấp bù chênh lệch lãi suất cho các ngân hàng chính sách, nợ hoàn thuế GTGT vào phạm vi nợ công vì đó là những khoản nợ ngân sách Nhà nước sẽ phải bố trí nguồn để trả ở các năm sau, nếu không tính vào nợ công sẽ dẫn đến những rủi ro, khó kiểm soát trong quá trình quản lý nợ công và điều hành NSNN.

Ông Hải cũng đề nghị, dự thảo luật cần bổ sung quy định làm rõ trách nhiệm của các cơ quan, cá nhân có thẩm quyền quyết định và các đối tượng có liên quan trong toàn bộ quy trình huy động, thẩm định, phân bổ, quản lý, sử dụng nợ công, đặc biệt trong trường hợp sử dụng vốn vay không hiệu quả, gây thất thoát, lãng phí.

Ngoài ra, đối với một số nội dung liên quan đến quyết định việc cấp bảo lãnh Chính phủ, quyết định việc cho vay lại đối với chương trình, dự án trong trường hợp cơ quan cho vay lại không chịu rủi ro tín dụng... là những nội dung quan trọng trong quy trình huy động, quản lý, phân bổ, sử dụng vốn vay, chỉ tiêu an toàn nợ. Do đó, UBTCNS cho rằng, có thể cân nhắc theo hướng giao thẩm quyền cho Chính phủ xem xét, quyết định.

Tại báo cáo thẩm tra, UBTCNS cũng đánh giá, dự thảo luật quy định nhiều nội dung mới liên quan đến quản lý cho vay lại vốn vay nước ngoài của Chính phủ và quản lý bảo lãnh Chính phủ song chưa quy định rõ trách nhiệm, chế tài, biện pháp xử lý đối với tổ chức, cá nhân liên quan và trách nhiệm của người đứng đầu trong quản lý, sử dụng vốn vay khi xảy ra sai phạm, sử dụng vốn vay không hiệu quả, vay lại song không có khả năng trả nợ... Do đó, Ủy ban đề nghị nghiên cứu, bổ sung nội dung này vào dự thảo luật.

Bích Diệp