Đề xuất tăng một phần định mức phân bổ chi thường xuyên với các Bộ

Bộ Tài chính đang lấy ý kiến góp ý với dự thảo Nghị quyết của Ủy ban thường vụ Quốc hội quy định về các nguyên tắc, tiêu chí và định mức phân bổ dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước năm 2026.

Lý giải về việc xây dựng dự thảo Nghị quyết, Bộ Tài chính cho biết, định mức chi quản lý hành chính theo biên chế của các cơ quan Trung ương không được điều chỉnh trong giai đoạn 2022-2025, dẫn đến khó khăn cho các Bộ trong cân đối nguồn kinh phí thực hiện nhiệm vụ được giao.

Ví dụ chi phí điện, nước, văn phòng phẩm tăng hằng năm (CPI 2022-2025 tăng trên 15%). Tiền lương khu vực Nhà nước tăng 57%, dẫn tới một số khoản chi gắn với lương cơ sở tăng tương ứng.

Bên cạnh đó, thực hiện các chủ trương, định hướng về phát triển Chính phủ điện tử, số hóa nền kinh tế nên các bộ, cơ quan Trung ương gặp khó khăn trong việc cân đối nguồn vận hành hạ tầng công nghệ thông tin (đặc biệt ở một số Bộ khi đưa vào hoạt động các dự án lớn về công nghệ thông tin được đầu tư nhiều trong giai đoạn vừa qua).

Một số chủ trương, chính sách lớn (như: chính sách tiền lương, tiền thưởng; chính sách bảo trợ xã hội; cơ chế tài chính đối với đơn vị sự nghiệp công...) đã được sửa đổi, bổ sung các năm qua nên định mức phân bố chi ngân sách cần phải điều chỉnh tăng hoặc sửa đổi, bổ sung cho phù hợp.

Trong thời kỳ ổn định ngân sách phát sinh một số chế độ, chính sách mới do Trung ương ban hành nhưng yêu cầu địa phương đảm bảo một phần hoặc toàn bộ, dẫn đến khó khăn trong việc cân đối nguồn lực thực hiện nhiệm vụ.

Bộ Tài chính nhận thấy, cần điều chỉnh tăng một phần định mức chi thường xuyên của các Bộ, cơ quan Trung ương để phù hợp với tình hình thực tế, đảm bảo phù hợp với khả năng cân đối ngân sách Nhà nước. Đối với các lĩnh vực sự nghiệp như an ninh quốc phòng và các lĩnh vực còn lại, tiếp tục thực hiện theo định mức năm 2022.

Đối với các địa phương, định mức phân bổ sẽ tiếp tục quy định đối với 13 lĩnh vực chi theo Luật NSNN, chủ yếu dựa trên tiêu chí dân số và sửa đổi một số tiêu chí bổ sung để phù hợp với từng lĩnh vực. Đồng thời, đảm bảo toàn bộ kinh phí thực hiện các chế độ, chính sách do Trung ương ban hành và đủ mức tiền lương cơ sở 2,34 triệu đồng/tháng.

Đề xuất giải pháp

Bộ Tài chính đưa ra 2 giải pháp giải quyết vấn đề đối với định mức chi thường xuyên các Bộ, cơ quan Trung ương. Thứ nhất là thực hiện theo mức phân bổ quy định tại Nghị quyết 266/2016/UBTVQH14 của Ủy ban thường vụ Quốc hội. Thứ 2 là điều chỉnh tăng một phần định mức phân bổ chi thường xuyên để hỗ trợ các Bộ, cơ quan Trung ương đảm bảo kinh phí hoạt động bộ máy do tác động của yếu tố giá cả và kinh phí chi trả tiền lương, tiền công thực hiện các hợp đồng lao động, hợp đồng cung cấp dịch vụ theo Nghị quyết 27-NQ/TW.

Bộ Tài chính đánh giá giải pháp thứ nhất sẽ không gây phát sinh nhu cầu tăng chi theo định mức nhưng không phù hợp với tình hình thực tế. Nếu tiếp tục thực hiện sẽ không giải quyết được vấn đề khó khăn của các Bộ, cơ quan Trung ương, không đảm bảo hoạt động thường xuyên của các cơ quan.

Với giải pháp thứ 2 sẽ hỗ trợ tháo gỡ khó khăn, nhưng cũng phát sinh nhu cầu tăng chi ngân sách nhà nước. Bộ Tài chính dự tính cần tăng thêm khoảng 3.530 tỷ đồng, tương ứng 5% so với tổng dự toán lĩnh vực chi quản lý Nhà nước, Đảng, đoàn thể của ngân sách Trung ương năm 2025.

Tuy nhiên, nếu tính đến các yếu tố thực hiện kế hoạch sắp xếp, tinh gọn bộ máy, thì cơ bản sẽ không tác động nhiều tổng dự toán lĩnh vực chỉ quản lý nhà nước, đảng, đoàn thể của ngân sách Trung ương các năm tiếp theo.

Trên cơ sở đánh giá các tác động, Bộ Tài chính trình Chính phủ lựa chọn giải pháp 2.

Đối với các lĩnh vực sự nghiệp, định mức phân bổ năm 2026 sẽ kế thừa từ năm 2022 và không tăng chi NSNN.

Đối với địa phương, việc đánh giá tác động dựa trên nhóm tiêu chí phân bổ theo dân số. Do tiền lương cơ sở đã tăng, cần xem xét điều chỉnh tiêu chí phân bổ để phù hợp với tốc độ tăng trưởng kinh tế và chỉ số giá. Hai giải pháp đề xuất bao gồm: giữ nguyên định mức phân bổ năm 2022 hoặc nâng định mức phân bổ theo dân số lên 1,3 lần so với năm 2022.

Bộ Tài chính đánh giá giải pháp thứ 2 đáp ứng cơ bản nguồn lực phát triển kinh tế - xã hội và đảm bảo an ninh quốc phòng, đồng thời tăng cường công khai, minh bạch và ưu tiên nguồn lực cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Từ việc đánh giá các tác động, Bộ Tài chính kiến nghị lựa chọn giải pháp nâng định mức phân bổ theo dân số lên 1,3 lần so với năm 2022 và thẩm quyền ban hành chính sách thuộc về Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Thủ tướng Chính phủ.