Đại biểu Quốc hội lo năng suất lao động của Việt Nam còn thấp hơn cả Lào

Thảo luận về tình hình kinh tế - xã hội tại Nghị trường, đại biểu Nguyễn Như So (Bắc Ninh) phát biểu: "Câu chuyện tăng năng suất lao động đã được nhắc đến trong thời gian qua, nhưng theo tôi cần phải xem đây là một nhiệm vụ trọng tâm, là đòn bẩy phát triển kinh tế bền vững".

Theo đại biểu, năng suất lao động của Việt Nam hiện ở mức thấp, chỉ bằng 7% Singapore, 17,6% Malaysia và 36% của Thái Lan, thậm chí còn thấp hơn cả Lào là 87%.

"Chúng ta đang mất dần lợi thế của lao động rẻ, làm giảm tính cạnh tranh của nền kinh tế vì vậy chúng ta cần có cách nhìn đứng đắn và toàn diện trong hoạch định chính sách, thúc đẩy tăng trưởng năng suất, chú trọng đầu tư, nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo, cải thiện trình độ kỹ thuật lao động, khuyến khích đầu tư khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo", đại biểu khuyến nghị.

Đồng quan điểm, đại biểu Bùi Sỹ Lợi (Thanh Hoá) cũng cho rằng, hiện nay cả nước có 53,7 triệu lao động đang làm việc trong nền kinh tế quốc dân nhưng chiếm 70% lực lượng lao động đang làm việc trong khu vực phi kết cấu. Đây là một khu vực chúng ta gọi là không có quan hệ lao động và rất dễ bị rủi ro cho người lao động.

"70% lực lượng lao động làm việc như thế nhưng tỷ lệ làm việc không bền vững chiếm 2/3 đến 3/4 lực lượng lao động đang làm việc. Điều đáng quan tâm là tỷ lệ thất nghiệp chúng ta kìm chế nhưng đến nay tỷ lệ thất nghiệp trong lực lượng lao động trẻ từ 15 đến 24 tuổi chiếm 7,5%", ông nói.

Đại biểu cũng lưu ý trường hợp thanh niên trong độ tuổi lao động đô thị chiếm 11,45%, số học sinh tốt nghiệp các trường đại học ra trường không tìm được việc đang rất khó khăn. Trong khi đó, năng suất lao động tăng 4,4% nhưng tiền lương trong khu vực công tăng 8% và khu vực có quan hệ lao động tăng 12,2%, đây là nghịch lý.

Theo đại biểu Hoàng Đức Thắng (Quảng Trị), mặc dù năng suất lao động Việt Nam có cải thiện đáng kể theo hướng tăng dần của từng năm. Tuy nhiên, tính theo sức mua tương đương năm 2011 năng suất lao động của Việt Nam năm 2017 vẫn thua Singapore, Malaysia, Thái Lan, Indonesia, Philippines và thậm chí cả Lào.

"Nguyên nhân quan trọng nhất để năng suất lao động của Việt Nam rất thấp so với các nước ngay trong khu vực ASEAN là tăng trưởng chủ yếu dựa vào chiều rộng, tăng vốn đầu tư và tăng lao động, trong khi đóng góp của năng suất nhân tố tổng hợp còn rất thấp, năm 2017 đạt 45,19%", ông nói.

Đại biểu đặt câu hỏi: "Vậy lao động Việt Nam đang ở đâu trong thế giới 4.0 này? Sẽ là quá muộn cho một sân chơi kinh tế mà ở đó luật chơi không dành cho những ai không chuẩn bị đầy đủ cho mình tâm thế của người trong cuộc và vào cuộc với tất cả phẩm chất cần có. Chất lượng lao động phản ánh trình độ chuyên môn, tay nghề, kỹ năng và kỷ luật lao động".

Giải trình về nội dung này, Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh & Xã hội Đào Ngọc Dung cho biết: "Các chuyên gia cho rằng chúng ta áp dụng phương pháp tính chung phù hợp với xu hướng quốc tế, song qua trao đổi thấy rằng, năng suất lao động của chúng ta có thể cần phải tính toán lại một cách cụ thể".

"Chúng ta chưa tính hết kinh tế ngầm, hay nói cách khác là chưa đánh giá chính xác thu nhập không chính thức, nếu làm được điều này, chúng tôi tin rằng năng suất lao động Việt Nam không phải như thế này", ông nói.

Tuy nhiên, Bộ trưởng cũng thừa nhận, nhìn tổng thể cho thấy, tính bền vững của việc làm không cao, kể cả về thu nhập, môi trường lao động an toàn, nới dỡ các chính sách an sinh xã hội, thị trường lao động chưa hình thành đồng bộ theo cơ chế thị trường, lao động phổ thông chiếm tỉ lệ cao, thiếu 2 nguồn nhân lực quan trọng là nhân lực quản lý và nhân lực chất lượng cao, nhất là các ngành kinh tế động lực.

Việc làm cho thanh niên, sinh viên ra trường còn khó khăn, thất nghiệp tỷ lệ cao, hiện nay bình quân là khoảng trên 200.000 sinh viên ra trường thất nghiệp. Riêng năm 2017, thanh niên thất nghiệp là 7,51% tăng so với năm 2016.

Phương Dung