Bộ Tài chính đề xuất công khai phần thu ngân sách "mất đi" khi ưu đãi thuế

Bộ Tài chính cho biết, hiện nay, tại các Luật quản lý thuế, Luật thuế và Luật ngân sách nhà nước chưa có quy định về nội dung “chi phí thuế”. Tuy nhiên, tại Luật Đầu tư và các Luật thuế hiện hành hiện có khá nhiều các quy định về ưu đãi thuế nhằm thu hút đầu tư và hỗ trợ doanh nghiệp đáp ứng các điều kiện ưu đãi về lĩnh vực, địa bàn và lao động...

Theo Bộ Tài chính, về bản chất, chi phí thuế là phần thu ngân sách mất đi khi thực hiện các ưu đãi thuế. Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, OECD (2014) đã đưa ra khái niệm về chi phí thuế khá rõ ràng. Trong đó, hoạt động chi phí thuế được phân chia dưới các loại hình thức miễn giảm, các khoản phụ cấp, giảm trừ thuế hoặc giảm trừ nghĩa vụ thuế và ưu đãi thuế; hoãn thuế hay gia hạn thời gian nộp thuế.

"Trên một phương diện khác có thể hiểu chi phí thuế là chi ngân sách qua thuế, đó là “số giảm thu ngân sách do chính sách đối xử khác nhau hoặc ưu đãi đối với ngành, hoạt động, khu vực hay cá nhân”, Bộ Tài chính đánh giá.

Bộ Tài chính cũng cho hay, ở nhiều nước phát triển, chính phủ phải có báo cáo về chi ngân sách qua thuế cùng với báo cáo ngân sách tổng thể. Trong những năm 1970, chỉ có Đức và Mỹ công khai và tổng hợp báo cáo chi phí thuế vào báo cáo ngân sách và đến năm 1983 lần lượt các nước như Úc, Áo, Canada, Pháp và Tây Ban Nha đã đưa báo cáo chi phí thuế vào hệ thống báo cáo ngân sách hàng năm.

"Mục đích chính của báo cáo chi phí thuế nói chung là đánh giá, thúc đẩy và hỗ trợ cho việc tranh luận công khai, minh bạch trong cải cách và xây dựng hệ thống thuế", Bộ Tài chính cho hay.

Trên thực tế, trong thời gian gần đây, hầu như tất cả các quốc gia thuộc OECD đều xây dựng báo cáo chi phí thuế. Ví dụ như tại các nước Úc, Bỉ, Phần Lan, Pháp, Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha, báo cáo chi phí thuế là báo cáo bắt buộc trong quá trình lập ngân sách. Tại Áo và Đức, Chính phủ lập báo cáo chi phí thuế dựa trên khái niệm rộng về trợ cấp thuế, bao gồm tất cả các hình thức hỗ trợ thông qua các khoản chi trực tiếp của Chính phủ và chi phí thuế.

Ở các quốc gia khác, báo cáo chi phí thuế chủ yếu được dự thảo và xây dựng một cách độc lập. Tuy nhiên, ở Mỹ thì báo cáo chi phí thuế là một cấu phần trong ngân sách Chính phủ nhưng không được tổng hợp vào quá trình xây dựng ngân sách.

Tại khu vực Mỹ Latinh, Brazil là một trong những nước đầu tiên công bố báo cáo báo cáo chi phí thuế đầu tiên vào năm 1989. Sau đó Argentina công bố báo cáo chi phí thuế vào năm 1999. Chi lê, Colombia, Guatemala, Mexico và Peru bắt đầu thực hiện đo lường khoản chi phí thuế một cách có hệ thống vào giai đoạn năm 2000 - 2005...

Ở khu vực châu Á, Pakistan cũng đã công bố báo cáo chi phí thuế 2014-2015 một cách khá minh bạch về các khoản ưu đãi đối với thuế thu nhập, thuế hải quan, thuế bán hàng và các loại thuế khác. Tại Thái Lan gần đây cũng đã bắt đầu tiến hành việc thực hiện báo cáo về chi phí thuế.

Theo đó, tại dự thảo Luật Quản lý thuế vừa mới công bố lấy ý kiến, Bộ Tài chính cho rằng, cần bổ sung quy định về chi phí thuế để tăng cường tính minh bạch của việc thu-chi ngân sách nhà nước, làm cơ sở quan trọng để đánh giá hiệu quả các chính sách ưu đãi thuế. Đồng thời, cần thiết bổ sung quy định ban đầu về việc tính toán, công bố chi phí thuế của nhà nước tại Luật quản lý thuế.

"Quy định này làm cơ sở để Chính phủ và Bộ Tài chính quy định các giải pháp, cơ chế phù hợp để thu thập các thông tin liên quan đến chi phí thuế, công bố số liệu về chi phí thuế nhằm hỗ trợ phát triển sản xuất, kinh doanh hàng năm trong báo cáo ngân sách nhà nước", Bộ Tài chính cho biết.

Phương Dung