44% người dân phải "lót tay" cán bộ khi làm "sổ đỏ"

Quyết tâm chống tham nhũng đang giảm dần

Theo tiến sĩ Đặng Hoàng Giang, đại diện cho Chương trình Phát triển của Liên hợp quốc -UNDP (một trong các cơ quan tham gia khảo sát PAPI cùng một số cơ quan của Ủy ban trung ương mặt trận tổ quốc Việt Nam), kết quả phân tích dữ liệu PAPI 2015, so sánh với các năm cho thấy, hiệu quả quản trị và hành chính công ở Việt Nam đã có xu hướng "suy giảm đáng kể".

"Các điểm chỉ số nội dung: công khai, minh bạch và kiểm soát tham nhũng đều giảm mạnh. Các điểm chỉ số: sự tham gia của người dân ở cấp cơ sở, trách nhiệm giải trình với người dân cũng giảm đáng kể. Chỉ có chỉ số cung ứng dịch vụ công tăng nhẹ", ông Đặng Hoàng Giang cho biết.

Cụ thể, theo kết quả khảo sát, chỉ số "công khai, minh bạch" đã giảm hơn 7% số điểm so với PAPI 2014. Ở nội dung này, tỉ lệ người dân được biết đến danh sách hộ nghèo giảm đáng kể và trong số ít những người biết đến danh sách hộ nghèo, chỉ có một số nhỏ tin tưởng và độ xác thực của danh sách nghèo.

"Số người dân được biết thông tin về thu, chi ngân sách cấp xã/phường cũng thấp hơn trước và trong só người được biết thì độ tin cậy của họ vào tính xác thực của thông tin cũng giảm xuống. Mức độ công khai, minh bạch về kế hoạch sử dụng đất, khung giá đất ở địa phương tiếp tục giảm sút và người dân ít có cơ hội đóng góp ý kiến cho quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất địa phương như trước", ông Giang dẫn kết quả khảo sát, phân tích.

Đáng chú ý, theo tiến sĩ Đặng Hoàng Giang, vể kiểm soát tham nhũng trong khu vực công, kết quả khảo sát PAPI 2015 cho thấy mức độ trầm trọng "kinh niên" của căn bệnh tham nhũng tại Việt Nam khi chỉ số nội dung "kiểm soát tham nhũng trong khu vực công" tiếp tục giảm 3% điểm so với năm 2014.

"Các chỉ tiêu đo mức độ hối lộ trong các trường tiểu học công lập và khu vực hành chính công, cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho thấy tình trạng nhũng nhiễu, vòi vĩnh, chung chi, đòi bồi dưỡng thêm để nhận dịch vụ tốt hơn có xu hướng gia tăng", báo cáo PAPI 2015 nhấn mạnh.

"Đa số ý kiến trả lời khảo sát cho thấy tình trạng vị thân và tham nhũng trong chính quyền địa phương đang rất phổ biến. Tuy nhiên, kết quả phân tích cũng cho thấy, động lực và quyết tấm chống tham nhũng trong giới chức nhà nước và người dân giảm dần", ông Giang nêu.

Điều này, được chứng minh qua tỷ lệ khảo sát: Chỉ khoảng 3% số người bị nhũng nhiễu, đòi hối lộ đã tố giác hành vi tham nhũng của cán bộ chính quyền. "Ngoài ra, mức độ chịu đựng sự vòi vĩnh, nạn đòi hối lộ của người trả lời trên toàn quốc lớn hơn rất nhiều so với những năm trước: Người bị vòi vĩnh sẽ không tố giác hành vi đòi hối lộ, nếu số tiền bị vòi vĩnh chưa lên tới khoảng 24 triệu VNĐ", Tiến sĩ Đặng Hoàng Giang thay lời nhóm khảo sát cho biết.

Phải hối lộ mới có "sổ đỏ"

Cụ thể hơn, ông Giang cho biết, PAPI 2015 cho thấy có sự gia tăng đột biến ở tỷ lệ người dân phải chi "lót tay" để làm xong Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (Sổ đỏ).

"Ước tính có khoảng 44% số người làm thủ tục cấp Sổ đỏ phải đưa hối lộ mới làm xong thủ tục trong năm 2015, tăng gần gấp đôi so với tỷ lệ ước tính là 24% trong năm 2014. Trong khi tỷ lệ người dân phải lót tay cho cán bộ ở cấp bệnh viện tuyến huyện, quận vẫn ổn định ở mức 12% trong 2 năm qua", một thành viên khác trong nhóm khảo sát PAPI nêu.

Cũng theo kết quả khảo sát PAPI 2015, chỉ số ‘thủ tục hành chính công’ cũng giảm nhẹ trong năm 2015. Trong bốn dịch vụ hành chính công PAPI đo lường, chất lượng dịch vụ hành chính về cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất luôn ở mức thấp nhất kể từ năm 2011 đến nay. Hơn 22% số người đã làm thủ tục quyền sử dụng đất cho biết họ phải chờ hơn 100 ngày mới nhận được kết quả, trong khi theo quy định của pháp luật chỉ là 30 ngày.

Chỉ có chỉ số nội dung ‘Cung ứng dịch vụ công’ cho thấy có sự cải thiện dù không đáng kể trong hiệu quả cung ứng dịch vụ công tới người dân. Tuy vậy, người dân vẫn quan ngại về chất lượng dịch vụ ở bệnh viện tuyến huyện/quận và cũng không mấy hài lòng với chất lượng dịch vụ giáo dục tiểu học công lập.

Năm 2015, khảo sát PAPI đưa thêm câu hỏi để người dân nêu lên ba vấn đề chính trị, kinh tế, xã hội và môi trường đáng quan ngại nhất ở Việt Nam. Kết quả khảo sát cho thấy, đói nghèo là một trong những vấn đề đáng quan ngại nhất, với 18% số người trả lời trên toàn quốc nhận định như vậy. Tiếp đến là các vấn đề việc làm, điều kiện đường xá/giao thông, tham nhũng và tình hình an ninh, trật tự.

Báo cáo PAPI năm 2015 cũng đề cập tới việc tham gia vào đời sống chính trị của người dân ở cấp cơ sở. Kết quả phân tích cho thấy các yếu tố như giới tính, thành phần dân tộc, thành viên tổ chức đoàn thể tác động trực tiếp và gián tiếp tới sự tham gia của người dân. Phụ nữ, người dân tộc thiểu số, người có trình độ học vấn thấp và người không phải là thành viên của tổ chức đảng, đoàn thể ít tham gia đi bầu cử hơn.

Chỉ số Hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh ở Việt Nam (PAPI) là khảo sát xã hội học lớn nhất tại Việt Nam tập trung tìm hiểu hiệu quả công tác điều hành, thực thi chính sách, cung ứng dịch vụ công dựa trên đánh giá và trải nghiệm của người dân, với dữ liệu được thu thập thường niên.Từ năm 2009 đến 2015, PAPI đã thu thập và phản ánh trải nghiệm của gần 75.000 người dân. PAPI đo lường sáu lĩnh vực nội dung: tham gia của người dân ở cấp cơ sở; công khai, minh bạch; trách nhiệm giải trình với người dân; kiểm soát tham nhũng trong khu vực công, thủ tục hành chính công; và cung ứng dịch vụ công.

Được biết, khảo sát PAPI đã được triển khai thực hiện thường niên từ năm 2011 đến nay. PAPI 2015 phản ánh ý kiến đánh giá của 13.955 người dân được chọn ngẫu nhiên từ toàn bộ 63 tỉnh/thành phố trên toàn quốc. Chỉ số PAPI 2015 sản phẩm của hoạt động hợp tác giữa Trung tâm Nghiên cứu Phát triển và Hỗ trợ Cộng đồng (CECODES), Trung tâm Trung tâm Bồi dưỡng cán bộ và Nghiên cứu khoa học Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (VFF-CRT), và Chương trình Phát triển Liên Hợp quốc (UNDP). Cơ quan Hợp tác và Phát triển Thụy Sĩ (SDC) tài trợ chính cho PAPI cùng với Chương trình Phát triển Liên Hợp quốc (UNDP) từ năm 2011 đến nay.

Mạnh Quân