Ngày 6/10 (theo giờ Việt Nam), tàu vũ trụ Crew Dragon của SpaceX đã cất cánh từ Trung tâm Không gian Kennedy của NASA ở Florida, Mỹ, hướng tới Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS).

Trên tàu có sự góp mặt của 4 thành viên, nhưng nổi bật hơn cả chính là "bóng hồng" Anna Kikina tới từ Cơ quan Vũ trụ Nga Roscosmos. Cô cũng chính là nữ phi hành gia duy nhất tới từ xứ sở Bạch dương hiện đang tham gia vào một sứ mệnh ngoài không gian.

Điều thú vị là cuộc sống của Anna từng chẳng hề liên quan chút nào tới khám phá không gian. Cô thậm chí không có ý định để trở thành một phi hành gia từ ban đầu, khi xuất thân từ một hướng dẫn viên du lịch.

Anna Kikina sinh năm 1984, và đã có một tuổi thơ êm ấm bên gia đình ở Novosibirsk - thành phố lớn thứ ba của Nga về dân số.

Thời trẻ, Anna đam mê các bộ môn về thể chất, và đã theo học những lớp học chuyên ngành liên quan đến đào tạo nhân viên tìm kiếm, cứu hộ. Cô cũng thường xuyên tham gia vào các cuộc thi thử thách sức bền.

Sau khi tốt nghiệp các khóa học vào năm 2005, Anna nhận được giấy phép để hoạt động như một nhân viên cứu hộ và sơ cứu viên.

Thế nhưng, bước ngoặt của Anna Kikina đến từ việc cô quyết định đổi hướng để trở thành kỹ sư kỹ thuật tại Học viện Hàng hải Bang Novosibirsk. Niềm đam mê khám phá không gian được Anna ấp ủ từ đó.

Tuy nhiên, việc trở thành một nữ phi hành gia ở Nga được xem là điều vô cùng xa xỉ, bởi đa số các phi hành gia đều là nam. Tính đến nay, chuyến bay cuối cùng có sự tham gia của một nữ du hành vũ trụ người Nga đã diễn ra cách đây 8 năm.

Đó là chuyến bay của Elena Serova, người đã trải qua 167 ngày trên Trạm Vũ trụ Quốc tế ISS từ tháng 9/2014 đến tháng 3/2015.

Trước đó, chỉ có một vài người phụ nữ hiếm hoi đạt được thành công để trở thành một nhà du hành vũ trụ. Tiêu biểu phải kể đến Valentina Tereshkova, nữ phi hành gia Liên Xô đầu tiên bay vào vũ trụ vào năm 1963.

Sau sự thành công của Tereshkova, Roscosmos phải mất hơn 2 thập kỷ để tiếp tục với một nữ phi hành gia khác, là Svetlana Savitskaya khi bà tham gia sứ mệnh của mình vào năm 1984.

Việc Roscosmos ít sử dụng phi hành gia có giới tính nữ khiến Anna không mấy tin tưởng vào "phép màu". Năm 2008, cô lấy bằng đại học về kinh tế và quản lý, và trở thành một hướng dẫn viên du lịch ở Vùng Altai.

Bên cạnh đó, Anna cũng đồng thời là người hướng dẫn bơi lội và nhảy dù, nơi mà vai trò của cô chủ yếu chỉ là đào tạo các học viên cứu hộ.

Cơ hội của Anna được nhen nhóm kể từ khi Cơ quan Vũ trụ Nga Roscosmos triển khai một chiến dịch thử nghiệm vào năm 2012. Trong cuộc thử nghiệm đặc biệt này, Roscosmos sẽ trao cơ hội để những người dân thường mang quốc tịch Nga được đào tạo thành một phi hành gia, thay vì các phi công quân sự hay nhân viên kỹ thuật trong ngành vũ trụ và tên lửa thông thường.

"Búp bê Nga" đã không bỏ qua cơ hội 'trăm năm có một' này. Anna tin rằng sự nhiệt huyết và lợi thế về thể chất của mình sẽ gây được ấn tượng với các tuyển trạch viên từ Roscosmos, và cô đã đúng.

"Tôi đã đặt toàn bộ tâm trí của mình vào việc hoàn thành các bài kiểm tra và thể hiện những gì mà mình có thể", Anna chia sẻ trong một phỏng vấn trên Roscosmos TV.

"Lúc đó, tôi chỉ nghĩ rằng mình cứ cố gắng, để không phải hối tiếc về sau. Chỉ có chồng tôi là biết tôi đang tham gia các buổi tập thử".

Theo chia sẻ của Anna, quá trình tuyển chọn của Roscosmos dành cho các nữ phi hành gia là vô cùng khắc nghiệt. Bên cạnh việc sàng lọc rất khắt khe từ khâu ban đầu, họ cũng phải trải qua những bài test cực nặng về thể chất.

Tuy nhiên với Anna, đây lại chính là điều mà cô tự tin nhất, vì đã có sẵn trong mình ngọn lửa đam mê và một cơ thể được rèn luyện thường xuyên.

"Tôi nghĩ rằng mình sở hữu một mức độ thể chất phù hợp để hoàn thành tốt các bài kiểm tra, cho dù chúng là các bài test yêu cầu sức mạnh của nam giới. Sự khác biệt duy nhất là phụ nữ không cần phải tham gia kéo xà", Anna cho biết thêm.

Theo Russia Beyond, trong số 304 người nộp đơn (với 43 người là phụ nữ), chỉ có 8 người được chọn, và Anna là người phụ nữ duy nhất trong số đó.

Trước Anna, chỉ có duy nhất 5 người phụ nữ trong lịch sử ngành hàng không Liên Xô - Liên bang Nga đủ điều kiện để thực hiện một chuyến bay vào không gian. Đó là Valentina Tereshkova vào năm 1963, Svetlana Savitskaya vào năm 1982, Elena Kondakova với 2 lần vào thập niên 1990, Elena Serova năm 2014 và nữ diễn viên Yuliya Peresild năm 2021 khi cô đang quay bộ phim "The Challenge".

Thành công trở thành phi hành gia, nhưng việc góp mặt trong một chuyến bay vào không gian lại là một điều hoàn toàn khác. Rất nhiều người dù được đào tạo với kinh nghiệm trong suốt đời, nhưng chưa từng một lần đặt chân lên tàu vũ trụ.

Đối với Anna, cô khá may mắn khi chỉ phải đợi 10 năm để có chuyến bay của riêng mình. Đó là sứ mệnh Crew-5 được thực hiện bởi NASA ngày 6/10 vừa qua.

Trong sứ mệnh này, Anna đã đại diện cho Roscosmos, để tham gia như một hoạt động nhằm thông qua thỏa thuận "hoán đổi phi hành đoàn" giữa 2 cơ quan vũ trụ hàng đầu thế giới.

Đây là một sứ mệnh quan trọng, không phải vì tính kỹ thuật, mà bởi những ý nghĩa ngoại giao mà nó mang lại.

Nhiều chuyên gia đã thở phào khi sứ mệnh được thực hiện thành công mà không có bất kỳ gián đoạn nào. Họ xem đây là một tín hiệu đáng mừng trong việc duy trì quan hệ đối tác giữa NASA và Rascosmos, bất chấp sự căng thẳng giữa Nga - Mỹ kể từ khi Nga triển khai chiến dịch quân sự tại Ukraine.

Theo Anna, việc trở thành phi hành gia là một loại hình rất cụ thể, vốn dĩ đã không được thiết kế để dành cho phụ nữ từ ban đầu. Đó không chỉ bởi những yêu cầu cao về mặt thể chất, mà còn đến từ cấu tạo cơ thể, khiến họ dễ đối mặt với những rủi ro hơn.

Một số nghiên cứu trước đây cho thấy ở cùng mức độ bức xạ và thời gian phơi nhiễm, phụ nữ có nguy cơ phát triển ung thư cao hơn gấp đôi so với nam giới.

Nguy cơ đó được đánh giá với thang điểm dựa trên độ tuổi và giới tính, từ mức giới hạn nghề nghiệp thấp hơn 180 millisievert (mSv - đơn vị hấp thụ bức xạ) đối với một phụ nữ 30 tuổi thậm chí cao hơn đối với nam giới ở độ tuổi 60.

"Khi còn là một cô bé, tôi chưa từng mơ ước trở thành một nhà du hành vũ trụ. Đó cũng chẳng phải là điều lạ ở Nga", Anna nói. "Nhưng tôi biết rằng ở ngoài kia, có thể có những người luôn ấp ủ giấc mơ bay ra ngoài vũ trụ".

"Tôi muốn nhắn nhủ những người đó rằng, điều quan trọng là ở đây, tất cả đều có quyền lựa chọn để làm bất cứ điều gì mà họ mong muốn".

Một hãng đồ chơi ở Nga đang hợp tác với Roscosmos để thực hiện chiến dịch quảng bá rầm rộ cho sứ mệnh mới của họ, với sản phẩm là 2 con búp bê Barbie khác nhau, được mô phỏng theo ngoại hình của Anna với kiểu tóc đặc trưng và bộ đồ du hành vũ trụ.

Cơ quan vũ trụ Roscosmos cho biết mục tiêu của chiến dịch là nhằm khuyến khích các bé gái ở Nga theo đuổi ước mơ của mình giống như Anna Kikina đã từng thực hiện một bước đi táo bạo và thử sức mình trong lĩnh vực du hành vũ trụ.

Roscosmos cho biết Anna đang dần trở thành một hình mẫu cho nhiều người, đặc biệt là các phụ nữ và bé gái ở Nga. Cô không chỉ mạnh mẽ mà vẫn nữ tính, pha trộn giữa sự táo bạo và dịu dàng, cùng với sự khôn ngoan, và óc hài hước tuyệt vời.

"Ai nói rằng công việc chinh phục vũ trụ rộng lớn không phải là việc của phụ nữ?", Roscosmos cho biết trong một tuyên bố.

Tới đây, Anna Kikina sẽ dành 6 tháng để "ăn ngủ" trên Trạm vũ trụ Quốc tế ISS. Công việc của cô chủ yếu liên quan đến việc bảo trì thiết bị, cũng như một số nghiên cứu khoa học liên quan.

Anna cho biết các phi hành gia được phép mang theo 1 kg vật dụng cá nhân lên trạm vũ trụ. Nhiều người sẽ muốn cầm theo những món đồ thân thuộc, tiện dụng. Song đối với Anna, không có gì quý giá hơn những bức ảnh của những người thân yêu, được cô mang theo bên mình.

"Búp bê Nga" cho biết những món quà tinh thần ý nghĩa này sẽ giúp cho cô luôn có được tâm trạng vui vẻ, và sẵn sàng cho những thách thức của công việc trong tương lai.