Trẻ sống nhân ái là nền tảng trở thành công dân tốt

Trẻ sống ích kỷ có chiều hướng gia tăng

Đây cũng chính là buổi hội thảo chuyên đề “Học nhân ái, biết sẻ chia” do Vụ tiểu học (Bộ GD-ĐT) phối hợp với Công ty liên doanh Unilever Việt Nam tổ chức vừa qua tại Hà Nội với sự tham gia của các chuyên gia tâm lý và giáo dục, nhà nghiên cứu lịch sử và văn hóa, giáo viên bộ môn giáo dục thể chất đại diện cho các trường tiểu học của TP Hà Nội.

Qua nghiên cứu và tìm hiểu, ông Đinh Phương Duy, Chủ tịch hội khoa học tâm lý giáo dục TPHCM cho biết: “Giáo dục trẻ sống nhân ái là nền tảng quan trọng để trẻ trở thành công dân tốt sau này, là tiền đề cho việc tiếp thu, lĩnh hội kiến thức và phát triển tài năng của trẻ và cũng là cốt lõi của tiến trình giáo dục và phát triển toàn diện cho trẻ.

Tuy nhiên, hiện nay đang có thực trạng trẻ thường sống khép kín, thiếu cởi mở, hoà đồng. Các em sống ích kỷ, không quan tâm đến những người xung quanh, có thói quen ỷ lại, lúc nào cũng muốn mình ở vị trí trung tâm, được thoả mãn mọi yêu cầu. Trẻ bắt đầu có biểu hiện giải quyết vấn đề theo kiểu “mạnh được, yếu thua”, từ đó dẫn đến tình trạng bạo lực học đường ngày càng gia tăng”.

Vì sao lại có tình trạng như vậy? Phát biểu tại buổi hội thảo, một số chuyên gia tâm lý cho rằng do điều kiện sống quá đầy đủ, trong khi xu hướng hiện nay là ít con, nhiều đứa trẻ trong các gia đình đã được cha mẹ quan tâm, lo lắng hết mực nên các em trở nên ích kỷ, không biết quan tâm, giúp đỡ, chia sẻ với những người thân trong gia đình, với bạn bè, hay cả với những người có hoàn cảnh khó khăn, thiệt thòi hơn mình.

Và chính tâm lý bao bọc con của phụ huynh, cố gắng dành những điều kiện sống tốt nhất cho trẻ, vô tình tạo cho trẻ cuộc sống khép kín, thiếu giao tiếp cộng đồng. Trong khi đó, bản thân họ lại thiếu ý thức giáo dục trẻ về những giá trị cuộc sống, hướng dẫn và khuyến khích trẻ thực hành.

Ông Lê Tiến Thành, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Tiểu học - Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng phải thừa nhận: “Một hạn chế hiện nay là nhà trường, gia đình, và đoàn thể chưa thực sự tạo ra cho các em những cơ hội để học thực nghiệm về sự chia sẻ, lòng nhân ái thông qua các hoạt động giáo dục thể chất, vui chơi hàng ngày”. Đó là chưa nói đến tình hình dạy và học môn đạo đức trong nhà trường còn nhiều bất cập như hiện nay.

Học qua… thơ

Nhà nghiên cứu lịch sử và văn hóa Dương Trung Quốc đã khẳng định: “Lòng nhân ái là biểu hiện của tình yêu thương giữa con người và con người. Tình yêu thương ấy bao hàm sự thông cảm, quan tâm, biết suy nghĩ đến môi trường sống xung quanh, từ cảnh vật, con người, đến các biến động của cuộc sống. Biến thành hành động cụ thể như hy sinh vì người khác, nâng đỡ tinh thần, hỗ trợ vật chất, gánh bớt khó khăn, san sẻ may mắn… Đây là một trong những giá trị cuộc sống quí báu của người Việt Nam”.

Theo thống kê, cả nước hiện có gần 10 vạn đối tượng xã hội, hơn một nửa trong đó có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, đó là những người già cô đơn, trẻ mồ côi, người tàn tật nặng và người lang thang. Bên cạnh đó còn có khoảng 1,2 triệu em là trẻ khuyết tật với một tỷ lệ rất nhỏ đã may mắn được chăm sóc và hỗ trợ. Hơn 1,17 triệu trẻ em sống trong tình trạng đói nghèo cùng cực, trong đó có một bộ phận không nhỏ các em phải lao động sớm để kiếm sống. Ước tính có khoảng 8.500 trẻ trong độ tuổi từ 0-15 tuổi đang sống với HIV và 22.000 trẻ mồ côi do mất cha mẹ vì AIDS…

Chỉ riêng những con số đó đã đủ để nói lên, trong xã hội đang còn rất nhiều hoàn cảnh thật đáng thương và đang cần sự giúp đỡ. Và sự giúp đỡ ấy chỉ có thể phát huy được hiệu quả tốt nếu cả xã hội cùng chung tay góp sức, trong đó không thể thiếu trẻ em.

Theo dự báo của Tổng cục Thống kê, đến năm 2010 quy mô dân số nước ta đạt 86,44 triệu người, trong đó trẻ em dưới 16 tuổi khoảng 29,37 triệu, chiếm 34% dân số (hiện nay tỷ trọng trẻ em trong dân số là 28%). Với xu hướng cơ cấu dân số trẻ, sự phát triển của trẻ em cũng như những việc làm của trẻ càng có ý nghĩa đặc biệt.

Ông Lê Tiến Thành cho biết: “Vấn đề đặt ra là cần phải cân bằng giáo dục các em học sinh của chúng ta cả về trí thức và tri thức, đặc biệt là dạy cho các em về tinh thần tương thân tương ái, biết quan tâm chia sẻ và sống nhân ái. Điều này sẽ giúp các em trở thành những con người hoàn thiện về nhân cách, phát triển toàn diện trong tương lai.”

Theo ông Đinh Phương Duy thì đó là giáo dục bằng trải nghiệm, người lớn đóng vai trò gợi mở và hỗ trợ, giúp định hướng trẻ làm những điều tốt, trong cuộc sống. Còn tác giả Dorothy Law Notle thì lại có một gợi ý rất đặc biệt. Ông có một bài thơ đã được in trong Tài liệu đổi mới phương pháp quản lý lớp học bằng các biện pháp giáo dục tích cực có tên: EM LÀ TẤM GƯƠNG CHIẾU

Nếu sống với chỉ trích

Em chỉ biết chê bai

Nếu sống với thù hận

Em chỉ biết gây gổ

Nếu sống với bao dung

Em có lòng kiên nhẫn

Nếu sống trong khích lệ

Em có lòng tự tin

Nếu sống trong ca ngợi

Em biết cách tặng khen

Nếu sống trong công bằng

Em có lòng độ lượng

Nếu sống trong bình an

Em mang lòng tin cậy

Nếu sống trong tình thương

Em biết yêu chính mình

Lan Hương