Trang bị "đa kỹ năng" cho sinh viên trường nghề thích ứng với doanh nghiệp

Tại Hội nghị trực tuyến đưa học sinh, sinh viên năm cuối đi thực hành, thực tập tại doanh nghiệp do Tổng Cục Giáo dục Nghề nghiệp tổ chức ngày 15/2, ông Phạm Vũ Quốc Bình, Phó Tổng Cục trưởng Tổng Cục Giáo dục nghề nghiệp cho biết: "Thời gian giãn cách xã hội để phòng, chống dịch Covid-19 kéo dài khiến học sinh, sinh viên ở một số trường nghề chưa được thực hành, thực tập. Điều này phần nào ảnh hưởng đến chất lượng đầu ra. Vì thế, hiện nay khi các hoạt động được mở lại ở trạng thái bình thường mới, nhà trường và doanh nghiệp cần phối hợp chặt chẽ nhằm tạo điều kiện thực hành, thực tập để nâng cao kỹ năng tay nghề cho học sinh, sinh viên."

Trường nghề gặp khó khăn trong đào tạo thực tế

Theo TS. Trịnh Thị Thu Hà, Hiệu trưởng trường Cao đẳng du lịch thương mại Hà Nội, cho biết du lịch là ngành đặc thù nên học sinh học một chuyên ngành có khi phải thực tập ở nhiều doanh nghiệp. Tuy nhiên hiện nay, chính sách của hầu hết doanh nghiệp du lịch, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ là không chấp nhận trả chi phí cho sinh viên trong quá trình thực tập.

Bà Đinh Bích Diệp, Hiệu trưởng Trường cao đẳng du lịch Vũng Tàu chia sẻ, đến thời điểm này trường đã đưa được sinh viên đi thực tập nhưng thực tế, để tìm được đối tác tốt mang lại hiệu quả cao giữa ba bên là học sinh, nhà trường, doanh nghiệp thì rất khó. Hiện chỉ có những khách sạn lớn từ 3 sao trở lên mới có thể đáp ứng được điều này.

Dưới tác động trực tiếp của đại dịch Covid-19 khiến ngành du lịch gần như đóng băng suốt thời gian qua kéo theo sự sụt giảm lớn nhu cầu lao động của lĩnh vực này. Điều này khiến vấn đề thực tập của sinh viên ngành du lịch gặp không ít khó khăn.

Ông Hầu Thăng Bình, đại diện khách sạn Sai Gon hotel, cho biết ngành du lịch bị ảnh hưởng rất lớn bởi dịch Covid-19. Mặc dù hiện nay, Chính phủ có những chiến lược mở cửa, tuy nhiên điều đó không có nghĩa là thực tế được như mong muốn. Cụ thể, khảo sát tại TP HCM trong kỳ nghỉ Tết Nguyên đán vừa qua, lượng phòng khách sạn lấp đầy chưa đến 30%.

"Trước khó khăn của dịch bệnh, khuynh hướng chủ đạo của doanh nghiệp là đào thải nhân viên hơn là tuyển chọn vì đơn giản là doanh nghiệp phải dừng hoạt động hoặc hoạt động cầm chừng. Chính vì vậy mà việc liên kết giữa doanh nghiệp và nhà trường cũng phụ thuộc lớn vào tình hình thực tế của thị trường." Ông Bình cho biết thêm.

Nhằm kịp thời thích ứng với thách thức mới, TS. Trịnh Thị Thu Hà, Hiệu trưởng trường Cao đẳng du lịch thương mại Hà Nội cho biết, Nhà trường đã phải xây dựng lại chương trình đào tạo, bảo đảm phương án linh hoạt, trong trường hợp dịch Covid-19 được kiểm soát tốt và được sự cho phép của các địa phương, nhà trường sẽ tiếp tục đẩy mạnh hơn nữa việc đưa học sinh, sinh viên đi trải nghiệm, thực tế, thực tập tại doanh nghiệp.

Trong bối cảnh đại dịch Covid-19 vẫn đang diễn biến phức tạp, không chỉ ngành du lịch mà hầu hết học sinh, sinh viên của các trường thuộc khối giáo dục nghề nghiệp phải đối mặt với nhiều khó khăn để được trải nghiệm thực tế trên các máy móc, thiết bị, hoạt động dịch vụ trực tiếp.

Nhu cầu về nguồn lao động là rất cần thiết

Ông Vũ Xuân Hùng, Vụ trưởng vụ đào tạo chính quy (Tổng Cục giáo dục nghề nghiệp) cho biết, thống kê của riêng TP. HCM, nhu cầu về lao động qua đào tạo đến quý IV là 87,14%, trong đó lao động đại học chỉ 20% còn lại là cao đẳng đại học, trung cấp và sơ cấp. Nhu cầu lao động không qua đào tạo chỉ chiếm 10%. Thực tế này cho thấy, nhu cầu về nguồn lao động qua đào tạo không hề nhỏ, nhất là trong năm nay các doanh nghiệp đang đẩy mạnh phục hồi sản xuất, hoàn thiện các kế hoạch mà năm cũ chưa làm xong.

TS. Nguyễn Quốc Huy, Hiệu trưởng trường Cao đẳng cơ điện và xây dựng Bắc Ninh cho biết, tuy ảnh hưởng bởi dịch bệnh nhưng nhờ sự kết hợp chặt chẽ giữa nhà trường với doanh nghiệp và địa phương mà đến nay, 90% học sinh của trường từ năm thứ 3 trở đi đã được các doanh nghiệp nhận. Điều này cho thấy sự khan hiếm của lao động nghề cũng như sự thích ứng linh hoạt của trường nghề trong thời kỳ dịch Covid-19 đang diễn ra.

Tuy nhiên, việc thực hành, đào tạo tại doanh nghiệp có khó khăn là khi sử dụng chuyên gia của doanh nghiệp sẽ thiếu yếu tố sư phạm nên chưa bảo đảm chuẩn nhà giáo thực hành dù họ rất giỏi về chuyên môn nên buộc trường phải đưa giáo viên kèm theo. Nên cần bổ sung thêm các điều kiện về năng lực của chuyên gia trong quá trình đào tạo để doanh nghiệp đủ điều kiện tham gia cùng với nhà trường.

Doanh nghiệp mong muốn nhân sự đa kỹ năng

Trong giáo dục nghề nghiệp, việc liên kết giữa nhà trường và doanh nghiệp không chỉ mang lại hiệu quả trong công tác đào tạo đơn thuần mà trong cả vấn đề thực tập, thực hành nhằm giúp học sinh, sinh viên vững tay nghề sau khi đi làm việc. Tuy nhiên, do dịch bệnh và nhu cầu của thị trường ngày càng phát triển nên việc đào tạo cũng như yêu cầu về kỹ năng của học sinh, sinh viên cũng có những thay đổi.

TS. Phạm Vũ Quốc Bình, Phó Tổng Cục trưởng Tổng Cục Giáo dục nghề nghiệp cho biết, việc đào tạo học sinh, sinh viên đa kỹ năng là điều hoàn toàn đúng và phù hợp trong điều kiện hiện nay. Chính vì vậy, các trường cần sàng lọc xem doanh nghiệp nào đang có nhu cầu cấp thiết, sau đó sàng lọc với số lượng phù hợp để đưa học sinh, sinh viên đi thực tập.

Theo ông Hầu Thăng Bình, đại diện khách sạn Sai Gon hotel, thị trường lao động ngành du lịch, đặc biệt khách sạn rơi vào tình trạng dư nhưng lại thiếu bởi người có tay nghề cao thì chuyển nghề, người có tay nghề bình thường thì chủ yếu bị doanh nghiệp đào thải. Chính vì vậy, về nguồn lao động du lịch có nhiều thay đổi, thậm chí là thiếu về lao động tay nghề cao và có kinh nghiệm.

Doanh nghiệp mong muốn nhân sự hiện nay phải đa kỹ năng hơn. Đơn giản là vào thực tập, làm việc tại khách sạn đang kinh doanh dịch vụ cách ly thì nhân viên phải biết chủ động bảo vệ mình an toàn, phải mặc bảo hộ, thậm chí là phải biết rửa chén... Ông Bình chia sẻ.

Đồng tình với quan điểm này, đại diện Công ty LS Electric Việt Nam cho biết doanh nghiệp luôn mong muốn sinh viên có thể làm việc đa chức năng để thích ứng linh hoạt trong điều kiện dịch bệnh, đồng thời giúp người lao động đạt hiệu quả cao trong công việc.

Linh hoạt trong chương trình đào tạo nghề

Trước những yêu cầu của doanh nghiệp, các chuyên gia cho rằng nhà trường nên đẩy mạnh việc kết hợp với các doanh nghiệp để có những dự đoán về số lượng lao động cụ thể, từ đó tạo thuận lợi cho nhà trường trong công tác đào tạo và hạn chế tình trạng thừa hoặc thiếu việc làm sau khi đào tạo. Bên cạnh đó, chương trình đào tạo phải linh hoạt, có thể đào tạo, thực hành ngoài giờ, ngày nghỉ chứ không cứng nhắc trong vòng 8 tiếng.

TS. Phạm Vũ Quốc Bình cho biết, việc đào tạo học sinh, sinh viên đa kỹ năng là điều hoàn toàn đúng và phù hợp trong điều kiện hiện nay. Chính vì vậy, các trường cần sàng lọc xem doanh nghiệp nào đang có nhu cầu cấp thiết sau đó sàng lọc với số lượng phù hợp để đưa học sinh đi thực tập.

"Cả doanh nghiệp và nhà trường cần phối hợp với nhau để có chương trình đào tạo linh hoạt, đáp ứng được nhu cầu của doanh nghiệp, thị trường trên cơ sở các chuẩn đầu ra của ngành và của các trường", TS Phạm Vũ Quốc Bình nói.

Thời gian tới Tổng Cục giáo dục nghề nghiệp cần phối kết hợp với các đơn vị liên quan xây dựng chuẩn nhà giáo để thu hút người vào hệ thống đào tạo, đồng thời bảo đảm chất lượng nguồn lao động.