Mô hình bán trú vùng cao: Dạy chữ, dạy kỹ năng sống cho các em

Đặc biệt, ở các trường bán trú, các thầy cô giáo còn hướng dẫn cho học sinh kĩ năng sống và xây dựng mô hình tăng gia nuôi heo, gà, trồng rau nhằm cải thiện bữa ăn.

Từ lâu nay, mô hình trường bán trú kiểu nội trú tại huyện Kbang (Gia Lai) đã thành công và nổi tiếng không chỉ trong tỉnh mà vượt ra cả vùng. Đặc biệt, ngôi trường phổ thông dân tộc bán trú (PTDTBT) Tiểu học và Trung học Đăk Rong (huyện Kbang) là trường mệnh danh là trường đẹp nhất Tây Nguyên và đang là mô hình điểm cho cả nước. Với sự đột phá đó, các trường trên địa bàn huyện đang thi đua cùng nhau xây dựng mô hình bán trú nhằm đưa lại điều kiện học tập và sinh hoạt tốt nhất cho học sinh vùng cao.

Một trường cũng đang dần thành công với mô hình bán trú là Trường PTDTBT Tiểu học Krong (huyện Kbang). Theo đó, trường có tổng số 250 em học sinh, trong đó có 150 em bán trú (tức là ở lại theo kiểu nội trú), đa số các em đều là con em đồng bào dân tộc thiểu số người Banar. Do đời sống kinh tế khó khăn, sống trong rừng núi nên các em thường hay nhút nhát, ngại ngừng khó giao tiếp với người lạ. Đặc biệt, điều kiện sinh hoạt còn thiếu thốn nên việc ăn uống, vệ sinh cá nhân và các kĩ năng sống hầu như các em đều không biết hoặc rất hạn chế. Chính vì vậy, khi bước vào môi trường học đường, các thầy cô giáo rất vất cả trong khâu chăm sóc và hướng dẫn tận tình cho các em cách đi vệ sinh, đánh răng... hoặc cách giao tiếp.

Tâm sự với chúng tôi, thầy Nguyễn Văn Thuấn (Hiệu trưởng nhà trường) tâm sự: “Bắt đầu từ năm 2010, nhà trường chuyển sang mô hình bán trú. Với việc học bán trú đã tạo điều kiện cho các em học sinh vùng cao xa rời với núi rừng, thay đổi môi trường sống. Từ một "chú nai vàng ngơ ngác trong rừng", các em hầu như không biết ăn cơm bằng đũa thìa hay những sinh hoạt cá nhân như đánh răng, rửa mặt. Nhưng được sự hướng dẫn của các thầy cô, học sinh đã tự làm được và còn tăng gia sản xuất giúp cải thiện bữa ăn cho chính các em. Đặc biệt, mỗi Tết về, các em lại mang thành quả là thịt heo, gà vịt, rau về biếu gia đình ăn Tết…, đó là điều hạnh phúc đối với nhà trường”.

Mỗi năm, thầy và trò trường PTDTBT tiểu học Krong có thể nuôi từ 10 - 20 con heo trong học kì để sau này sẽ dành để bán nhằm xây dựng cơ sở hạng tầng trong trường, vừa là dành cho dịp Tết mổ heo cho học sinh mang về biếu bố mẹ. Như xuân vừa rồi, trường đã gói 400 chiếc bánh chưng và thịt 2 con heo cho các gia đình phụ huynh trên địa bàn đón Tết. Đầu năm học, do giá heo giống đang đắt và khan hiếm nên nhà trường đã chuyển sang nuôi vịt xiêm để cải thiện bữa ăn cho các em.

“Việc nuôi heo, vịt… là để tận dụng nguồn ăn thừa của các em học sinh, cải thiện bữa ăn và tạo nguồn quỹ giúp cho nhà trường. Qua đó, có thể trang trải các khoản xây dựng thêm các phòng ăn, ngủ cho cho các em học sinh… Hơn hết, việc nuôi này sẽ giúp cho các em học cách tự mình biết cách nuôi, trồng và sau này sẽ hướng dẫn lại cho bà con trong làng nhằm làm thay đổi nhận thức, tập quán canh tác lạc hậu, dựa vào những thứ sẵn có trong rừng…”.

Cũng từ nguồn quỹ này, nhà trường cũng có điều kiện mở thêm những buổi ngoại khóa giúp cho các em học sinh bớt ngại, nhút nhát trước đám đông. Những kĩ năng sống hay các trò chơi dân gian lồng ghép kiến thức pháp luật… Sắp tới, trường Krong sẽ tổ chức cuộc thi gấp chăn màn, vệ sinh cá nhân và kĩ năng nói trước đám đông… nhằm xây dựng cho các em nếp sống văn minh, nhằm thay đổi nhận thức, tập tục lạc hậu xưa nay của các em.

Chị Đinh Xuân (phụ huynh học sinh làng Tăng, xã Krong, huyện Kbang) bộc bạch: “Trước kia con tôi chạy khắp núi rừng, tôi bảo cũng không nghe. Nhưng từ khi đi học, cuối tuần được về là cháu đã biết tự động giúp tôi quét nhà, sáng dậy biết đánh răng, rửa mặt, đêm ngủ cũng bỏ màn… Giờ đây cả nhà được mỗi nó biết chữ nên chúng tôi đặt cả hy vọng lên cháu. Dân trong làng suốt ngày chỉ biết cây lúa, biết rau rừng nên cũng không có điều kiện chăm sóc, cho cháu ăn, học như ở trường học…”.

Thầy Lê Thanh Hải - Trưởng phòng GD-ĐT huyện Kbang cho biết: “Những thành công mà mô hình bán trú đã mang lại đã giúp cho huyện có những sự đột phá về các duy trì sĩ số và nâng cao chất lượng giáo dục vùng cao. Có được sự thành công đó, phần lớn là nhờ vào các thầy hiệu trưởng và ban giám hiệu khi “dám nghĩ, dám làm” mang lại hiệu quả thiết thực không chỉ cho học sinh mà còn cho bà con đồng bào dân tộc thiểu số trong vùng… Hiện nay chúng tôi đang mở rộng, từng ngày nâng cao chất lượng của mô hình bán trú vùng cao từ chính nguồn lực của các trường mà ra”.

Phạm Hoàng