Lương cao, học phí thấp, ngành “dự báo mưa lũ” vẫn khó tuyển sinh

Đỗ Nguyễn Nhật Hiếu là sinh viên năm 3 ngành Khí tượng thuỷ văn, Trường Đại học Tài nguyên và Môi trường. Ba năm trước, trong kỳ tuyển sinh đại học, nam sinh người Huế đã đăng ký học ngành Khí tượng thuỷ văn. Đây là nguyện vọng 1 và là nguyện vọng duy nhất của Hiếu.

Sinh ra và lớn lên tại Huế, Hiếu chứng kiến cảnh gia đình, người thân và người dân vật lộn với mưa lũ từ nhỏ.

Trong trận lụt năm 2020, Hiếu đọc được bản tin về một sản phụ trở dạ trong mưa lũ, được gia đình chở bằng ghe đi bệnh viện. Do nước lũ chảy xiết, chiếc ghe bị lật, người chồng bất lực gào khóc nhìn vợ con bị cuốn trôi theo dòng nước lũ. 

“Hình ảnh ấy đã ám ảnh tâm trí em. Em đã quyết tâm phải học ngành Khí tượng thuỷ văn để có thể đóng góp vào công tác dự báo thiên tai, giúp người dân giảm thiểu những mất mát và thiệt hại”, Hiếu tâm sự.

Tuy nhiên, Hiếu là một trong số ít sinh viên chọn ngành Khí tượng thuỷ văn vì có đam mê từ đầu với ngành học. Nhiều năm qua, ngành học này thuộc nhóm khó tuyển sinh.

Theo TS Trần Văn Tình, Trưởng Khoa Khí tượng thuỷ văn, Trường Đại học Tài nguyên và Môi trường Hà Nội, tên ngành nghe hàn lâm là một trong những lý do ngành này khó tiếp cận học sinh.

"Bên cạnh đó, các ngành khoa học cơ bản đều khó tuyển sinh nói chung do cách nhìn nhận của xã hội chưa đầy đủ,” ông Tình cho hay.

Một nguyên nhân khác khiến ngành đào tạo ra những chuyên gia thời tiết này chưa thu hút được người học là do những định kiến về thị trường việc làm. 

TS Trần Văn Tình nhận định, nhiều người vẫn nghĩ học Khí tượng thuỷ văn là làm việc tại các cơ quan nhà nước, lương “ba cọc ba đồng”. Trên thực tế, tuy là ngành khoa học cơ bản, nhu cầu nhân lực về khí tượng thuỷ văn trong dự báo thời tiết, mưa bão, quản lý thủy lợi, năng lượng và hàng không đang tăng mạnh.

Sinh viên ngành khí tượng có thể làm việc tại nhiều doanh nghiệp, tổ chức trong và ngoài nước, trong đó có các sân bay, hãng hàng không, tập đoàn năng lượng như thuỷ điện, điện gió, điện mặt trời…

“Nếu được nhận làm việc tại sân bay, thu nhập khởi điểm của các sinh viên khí tượng mới ra trường rất tốt”, TS Trần Văn Tình cho hay.

Đồng quan điểm, bà Nguyễn Thanh Bình, dự báo viên chính Phòng Dự báo số trị viễn thám, Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, phân tích: Không chỉ hệ thống các đơn vị thuộc Cục Khí tượng thuỷ văn mà nhiều đơn vị như hàng không, không quân, hải quân đều có bộ phận dự báo khí tượng. 

Các doanh nghiệp tư nhân về dự báo khí tượng cũng ngày càng phát triển, điển hình như Weather Plus. Sinh viên tốt nghiệp ngành Khí tượng cũng có thể làm việc tại các cơ quan báo chí như phóng viên thời tiết. Cơ hội làm việc rất rộng mở với sinh viên ngành này.

“Tôi vẫn nói với sinh viên, vấn đề không phải là các bạn có tìm được việc làm không mà người ta giao việc các bạn có làm được không”, TS Trần Văn Tình nhấn mạnh.

Hiện cả nước có 5 cơ sở đại học công lập lớn đào tạo các “chuyên gia thời tiết”, dự báo mưa gió, bão lũ gồm: Trường Đại học Thuỷ lợi, 2 trường Đại học Khoa học tự nhiên trực thuộc 2 Đại học Quốc gia cùng 2 trường Đại học Tài nguyên và Môi trường ở Hà Nội và TPHCM.

Các trường mở nhiều chuyên ngành nhỏ khác nhau. Trường Đại học Tài nguyên và Môi trường Hà Nội mở 3 chuyên ngành sâu gồm Khí tượng và khí hậu học, Thuỷ văn học, Biến đổi khí hậu và phát triển bền vững.

Trường Đại học Khoa học tự nhiên - Đại học Quốc gia Hà Nội cũng mở 3 chuyên ngành là Khí tượng và khí hậu học, Hải dương học, Tài nguyên và môi trường nước.

Trường Đại học Thuỷ lợi có ngành Tài nguyên nước và môi trường thuộc Thuỷ văn học.

Sinh viên tốt nghiệp các ngành học này đều có thể làm việc tại các bộ phận có chức năng dự báo thời tiết, mưa bão, lũ lụt.

Năm 2025, điểm chuẩn đầu vào ngành Khí tượng thuỷ văn ở mức trung bình, dao động từ 15-22,8 điểm, cao nhất tại Trường Đại học Khoa học tự nhiên Hà Nội.

Về học phí, Trường Đại học Khoa học tự nhiên TPHCM có mức thu cao nhất là 28,4 triệu đồng/năm. Tuy nhiên, đây là ngành học có mức học phí rẻ nhất trường này.

Các trường còn lại thu học phí từ 12-15 triệu đồng/năm.