Trong tiếng trống đầu giờ rộn rã, 700 học sinh tại Trường Tiểu học Nguyễn Văn Siêu (huyện Bến Lức, tỉnh Long An) đã ngồi ngay ngắn trên ghế lớp.

Tiết học hôm ấy có phần đặc biệt hơn nên các em không ngồi ở vị trí như kiểu truyền thống. Cả lớp chia thành từng nhóm nhỏ, xoay quanh nhau rồi lần lượt đặt tên các nhóm là Thỏ Ngọc, Sơn Ca, Gấu Nâu…

Để khởi đầu cho giờ học, cô Phan Nguyễn Nguyệt Minh, giáo viên lớp 4/2, mời cả lớp đứng dậy để cùng hát và múa.

"Mình học STEM, với bao bài học tuyệt vời. Đã có quyết tâm cao, sẽ mở ra những chân trời…", cả lớp đồng thanh hát, khiến mỗi học sinh đều cảm thấy thích thú và nôn nóng bắt đầu bài học đầu tuần.

Giới thiệu chủ đề của bài học hôm nay, cô Nguyệt Minh thu hút sự chú ý của các em bằng một câu hỏi mở: "Làm thế nào để xây một cây cầu chắc chắn chỉ với que kem và keo dán?".

Sau đó, nữ giáo viên không vội đưa ra câu trả lời, mà khuyến khích học sinh thảo luận theo nhóm. Không khí lớp học lập tức trở nên sôi động khi những đứa trẻ bắt đầu đưa ra các ý tưởng. Những cánh tay nhỏ xíu giơ lên liên tục, ánh mắt sáng lên khi nghĩ chia sẻ giải pháp mà mình tâm đắc.

Trong số những ý tưởng mà học sinh trình bày, cô Minh khéo léo chọn "chậu cây thân thiện với môi trường" làm chủ đề cho tiết học. Cầm chiếc bình nhựa rỗng trên tay, giáo viên tiếp tục hỏi học sinh về công dụng, rồi cả lớp cùng nhau đưa ra đáp án.

Từ đó, mỗi học sinh đều vỡ lẽ rằng những thùng xà phòng, chai nhựa… sau khi sử dụng xong, đều có thể tái chế thành chậu cây và nhiều vật phẩm khác, góp phần bảo vệ môi trường.

Ở tiết đầu, cô Minh hướng dẫn lý thuyết cho học sinh về quy trình tái chế một bình nhựa rỗng sao cho an toàn và tối đa công dụng. Tiết sau đó, mỗi nhóm đều được phát một thùng nhựa cũ, giấy, hồ dán, bút màu để thỏa sức sáng tạo.

Trong nhóm, một học sinh sẽ đóng vai trò nhóm trưởng, phân công cho thành viên còn lại. Những bàn tay nhỏ bé cầm kéo, đôi lúc lóng ngóng nhưng đầy tập trung. Có em nhờ cô giúp đỡ, có em thì cố gắng tự làm, ánh mắt lộ rõ quyết tâm.

Nữ giáo viên chia sẻ các buổi học STEM đều khép lại với những sản phẩm sáng tạo "made by" học sinh. Các em thường đặt sản phẩm trưng bày ở lớp để làm kỷ niệm hoặc hồ hởi mang về tặng người thân trong gia đình. Quan trọng nhất là mỗi học sinh đều cảm thấy thoải mái và vui vẻ, thậm chí có em tuần nào cũng nôn nóng để được học STEM.

Chỉ tay về phía em Võ Hoàng Kim, cô Minh cho hay trước đây, Kim là một học sinh nhút nhát, thụ động và ít nói. Nhưng kể từ lúc được học STEM, em dần cởi mở hơn, thậm chí trở thành học sinh năng nổ, chủ động phân công cho các bạn mỗi khi làm việc nhóm.

"Con cảm thấy rất vui, hứng thú khi được học và làm những sản phẩm mới lạ này, rồi đem tặng cho ba mẹ. Ngoài ở trên lớp, khi về nhà, sau khi làm xong bài tập, con cũng xin ba mẹ cho làm thêm một số sản phẩm mà con thích", Hoàng Kim chia sẻ.

Giải thích rõ hơn về tiết học này, cô Minh cho hay: "STEM là mô hình giáo dục tích hợp, kết hợp bốn lĩnh vực khoa học (science), công nghệ (technology), kỹ thuật (engineering) và toán học (mathematics). Phương pháp này không chỉ dạy kiến thức riêng lẻ của từng môn (nội môn) mà còn kết hợp các môn học (liên môn) trong một bài học hoặc dự án cụ thể.

Thầy Nguyễn Văn Bơ, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Võ Thị Sáu, cho biết 100% giáo viên tại trường đều đã được tập huấn thường xuyên về giáo dục STEM, trước và trong suốt thời gian thí điểm chương trình.

Thời gian đầu áp dụng vào tiết học thực tế, cả thầy và trò đều gặp không ít khó khăn do vẫn chưa quen với mô hình dạy và học này.

"Tuy nhiên, những lúng túng ban đầu không cản trở hành trình xây dựng tương lai mới cho các em. Ngược lại, thầy cô và học sinh còn lấy đó làm động lực để thay đổi, lấy thất bại làm bài học, từng bước tiếp cận với nền giáo dục hiện đại", thầy Nguyễn Văn Bơ chia sẻ.

Theo Hiệu trưởng Trường Tiểu học Nguyễn Văn Siêu, bà Võ Thị Ngon, ngoài quá trình tập huấn, giáo viên tại trường còn tự nghiên cứu từ các tài liệu trên mạng, sách báo…, được tham gia các lớp hội giảng, thao giảng dự giờ để cải thiện phương pháp giảng dạy, giao lưu và học hỏi lẫn nhau. Đồng thời, các hoạt động này còn tạo cơ hội cho giáo viên nhận xét, đánh giá và đóng góp ý kiến về cách thức dạy học của đồng nghiệp.

Dù nỗ lực, song, nhà trường vẫn còn một số trăn trở. Đối với một vài học sinh đang sống với ông bà, có ba mẹ đi làm ăn xa nên ít nhận được sự quan tâm từ phía gia đình cho việc học. Điều này đòi hỏi chúng tôi phải nỗ lực tuyên truyền để phụ huynh hiểu và dành nhiều sự quan tâm cho con em hơn", cô Võ Thị Ngon nói.

Ông Trần Thanh Phong, Trưởng Phòng GD&ĐT huyện Bến Lức, bày tỏ công tác triển khai thí điểm giáo dục STEM tại các cơ sở giáo dục trên địa bàn tỉnh gặp nhiều thuận lợi, nhờ có sự quan tâm, hỗ trợ sát sao của Bộ GD&ĐT và Sở GD&ĐT tỉnh Long An.

Ngoài ra, phụ huynh rất đồng thuận, các em học sinh cũng hợp tác và nhanh chóng trở nên hào hứng, làm quen với phương pháp giáo dục này. Đội ngũ giáo viên tại các trường năng động, những giáo viên "cốt cán" được chọn tham gia lớp tập huấn sẽ quay về đào tạo lại cho đồng nghiệp của mình.

"Một trong những khó khăn mà chúng tôi mong muốn hoàn thiện trong tương lai chính là vấn đề về ngân sách. Kinh phí để mua sắm thiết bị, dụng cụ, nguyên vật liệu, tài liệu để tổ chức học STEM vẫn còn hạn chế. Đây cũng là chương trình mới đối với giáo viên nên đòi hỏi đội ngũ phải dành nhiều thời gian để tự nghiên cứu, ứng dụng", ông Phong giãi bày. 

Theo ông Dương Nguyên Quốc, Trưởng Phòng GD&ĐT TP Tân An, trong quá trình thí điểm, địa phương đã từng bước khắc phục những khó khăn bằng cách vừa làm, vừa học.

"Chúng tôi tham mưu cấp trên để tiếp tục đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị tối thiểu cho chương trình giáo dục STEM. Sắp tới, TP Tân An sẽ mời các chuyên gia phối hợp tổ chức nhiều ngày hội STEM. Qua đó, địa phương có thể học hỏi cách thức tổ chức STEM hiệu quả, khắc phục hạn chế hiện tại", ông Quốc cho hay.

Nhằm thực hiện Chương trình Giáo dục phổ thông 2018, Sở GD&ĐT tỉnh Long An đã triển khai từ năm học 2020-2021 đến nay, được thực hiện từ lớp 1 đến lớp 12.

Trong đó, năm học 2023-2024, Sở GD&ĐT tỉnh Long An đã tổ chức thí điểm giáo dục STEM tại 5 huyện, thị xã, thành phố như Bến Lức, Châu Thành, Cần Giuộc, Kiến Tường, Tân An, đại diện cho các vùng kinh tế - xã hội đặc trưng của tỉnh.

Các trường tiểu học đều tổ chức các hoạt động trải nghiệm giáo dục STEM. Đáng chú ý, một số trường trên địa bàn còn tổ chức ngày hội STEM, có sự tham dự của đại diện lãnh đạo địa phương, doanh nghiệp, phụ huynh, cán bộ quản lý, giáo viên cốt cán của các trường tiểu học.

Qua đó, đội ngũ thầy cô giáo cùng chia sẻ kinh nghiệm, lan tỏa những kết quả đã đạt được; thiết kế và triển khai chuyên mục giáo dục STEM trên website của trường; lan tỏa thông tin, các hoạt động, nội dung giáo dục STEM có hiệu quả…

Ông Nguyễn Hồng Phúc, Phó Giám đốc Sở GD&ĐT tỉnh Long An, đánh giá giáo dục STEM bước đầu góp phần hình thành và phát triển những phẩm chất, năng lực cần thiết cho học sinh, góp phần thực hiện có hiệu quả Chương trình Giáo dục phổ thông 2018.

Về ưu điểm, Sở GD&ĐT tỉnh Long An đã triển khai thực hiện thí điểm giáo dục STEM cấp tiểu học trong bối cảnh có đầy đủ căn cứ pháp lý và tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số.

"Các huyện, thị xã, thành phố tham gia thí điểm rất chủ động, tích cực triển khai thực hiện giáo dục STEM cấp tiểu học. Cùng với đó, sự chỉ đạo triển khai thực hiện thí điểm giáo dục STEM cấp tiểu học, từ Sở GD&ĐT đến địa phương, thống nhất, khoa học, dễ thực hiện, phù hợp. Vì thế, công tác triển khai có sự đồng thuận, đồng hành", ông Phúc nói.

Về phương hướng sắp tới, Phó Giám đốc Sở GD&ĐT tỉnh Long An cho hay địa phương sẽ tiếp tục phát huy các kết quả đã đạt được qua quá trình triển khai thực hiện thí điểm giáo dục STEM cấp tiểu học.

Đồng thời, sở sẽ chủ trì thực hiện và chỉ đạo, hướng dẫn các địa phương triển khai đại trà giáo dục STEM cho 100% cơ sở giáo dục cấp tiểu học; tập huấn bồi dưỡng chuyên sâu giáo dục STEM; xây dựng các mô hình triển khai thực hiện giáo dục mới này trong các cơ sở giáo dục.

Bên cạnh đó, tỉnh Long An sẽ tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, hỗ trợ kỹ thuật thực hiện giáo dục STEM cấp tiểu học trên toàn địa bàn; thực hiện chế độ báo cáo định kỳ về kết quả triển khai thực hiện giáo dục STEM cấp tiểu học của các địa phương.

Để thực hiện hiệu quả các nội dung trên, Sở GD&ĐT yêu cầu các cơ sở giáo dục địa phương tiếp tục thực hiện tốt công tác tuyên truyền cho đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục, giáo viên, nhân viên, học sinh, phụ huynh được biết về chủ trương triển khai thực hiện giáo dục STEM cấp tiểu học.

Ngoài ra, các đơn vị phải bổ sung trang thiết bị dạy học để đáp ứng việc tổ chức giáo dục STEM; thành lập tổ cốt cán cấp tỉnh, cấp huyện nhằm hỗ trợ, tư vấn cho cán bộ quản lý, giáo viên.

Các buổi tập huấn, sinh hoạt chuyên đề, sinh hoạt chuyên môn cần được tổ chức trên cơ sở nghiên cứu bài học STEM để giáo viên tiếp cận trước những phương pháp dạy học theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh; thực hiện tốt việc xây dựng kế hoạch giáo dục đảm bảo mục tiêu và phù hợp với điều kiện thực tế tại trường lớp.

Thời gian sắp tới, Sở GD&ĐT tỉnh Long An cũng đề xuất Bộ GD&ĐT tổ chức hội nghị đánh giá, báo cáo kết quả, những nội dung cần điều chỉnh, rút kinh nghiệm sau triển khai thí điểm; ban hành văn bản hướng dẫn và tổ chức triển khai đại trà giáo dục STEM cấp tiểu học trên cả nước.

"Sở cũng mong muốn Bộ GD&ĐT sẽ tổ chức các đợt tập huấn, hội thảo, tập huấn nâng cao về giáo dục STEM cho các địa phương triển khai nhân rộng trong thời gian tới, tạo điều kiện cho các trường, giáo viên được tiếp cận, chia sẻ, học hỏi kinh nghiệm với các chuyên gia và đơn vị bạn", ông Nguyễn Hồng Phúc, Phó Giám đốc Sở GD&ĐT tỉnh Long An bày tỏ.

Ảnh: Khoa Nguyễn

Nội dung: Nguyễn Vy, Huyên Nguyễn