Đi tìm môi trường giúp trẻ mầm non phát triển toàn diện

Đây là chia sẻ của Tiến sỹ giáo dục mầm non Lisa Moore - người có nhiều năm gắn bó với trẻ em Việt Nam. Xoay quanh chủ đề này, chúng tôi đã có buổi trò chuyện thú vị với cô và được nghe những chia sẻ tâm huyết và hữu ích của cô về cách chọn trường mẫu giáo phù hợp cho trẻ.

Hiểu đúng nhu cầu tuổi thơ con

Nhu cầu của một em bé mầm non là gì? Trẻ nhỏ cần cảm thấy chúng được an toàn, được yêu thương, được quan tâm một cách thường xuyên và kiên nhẫn. Một ngày của chúng ở trường cần được cân bằng giữa thời gian trong nhà và ngoài trời, các bữa ăn được phân bổ tối ưu phù hợp với lịch hoạt động. Chúng cần người chăm sóc luôn đáp lại khi chúng cần bằng một sự trìu mến ngọt ngào.

Tôi đã tiếp xúc với rất nhiều phụ huynh và nhận thấy rằng không ít trong số họ có tiêu chí lựa chọn trường mầm non gắn với những dự định học tập tương lai, coi mẫu giáo là nơi để trẻ ‘chuẩn bị’ cho các cấp học cao hơn. Tôi hiểu suy nghĩ này nhưng tôi không hoàn toàn tán thành. Giáo dục phổ thông và giáo dục mầm non không phải luôn có cùng những mục tiêu giống nhau, vì thế chắc chắn cách tiếp cận của 2 cấp học sẽ khác nhau. Các mô hình giáo dục châu Á có xu hướng cạnh tranh cao và cái giá phải trả là kỹ năng xã hội cũng như trí thông minh cảm xúc của trẻ bị coi nhẹ. Trong cạnh tranh học hành, sẽ chỉ có 1 đứa trẻ đứng đầu bảng được vinh danh. Điều gì sẽ xảy đến với sự tự tin và lòng tự tôn của hàng ngàn đứa trẻ còn lại? Để trở thành một người có ích trong tương lai, con bạn cần nhiều kỹ năng khác ngoài điểm số.

Những việc cần làm khi tìm hiểu một trường mầm non

Vậy trẻ mầm non cần phát triển những kỹ năng gì và làm thế nào để biết đâu là chương trình giáo dục giúp con bạn phát triển những kỹ năng đó?

Trẻ nhỏ cần cảm thấy an toàn và được khích lệ để thoả sức khám phá. Các hoạt động trong ngày phải đảm bảo giúp trẻ phát triển các kỹ năng xã hội, cảm xúc, thể chất, nhận thức và ngôn ngữ. Một ngày của chúng ở trường cần có sự cân bằng giữa thời gian trong lớp và ngoài trời, giữa hoạt động tĩnh và động.

Để đảm bảo những nhu cầu của trẻ được thỏa mãn tốt nhất, hãy tìm những trường mầm non có tỷ lệ trẻ/cô thấp. Với trẻ dưới 3 tuổi, Hiệp hội Mầm non Hoa Kỳ (NAEYC) khuyến nghị tỷ lệ 1 giáo viên/3 trẻ và một lớp không quá 12 cháu. Với trẻ 3-4 tuổi, tỷ lệ khuyến nghị là 18 cháu với 3 giáo viên, trẻ 4-5 tuổi là 20-25 trẻvà 2-3 giáo viên.

Khi tham quan 1 trường mầm non, bạn nên dành thời gian nói chuyện với giáo viên của lớp để có được cái nhìn tổng quan về chương trình giáo dục của trường. Nên tìm hiểu thâm niên gắn bó của các cô với trường xem mức độ thay đổi giáo viên có thường xuyên không. Bạn cũng cần xem chương trình học của trẻ hàng ngày, hàng tuần để đảm bảo rằng các hoạt động có nội dung và phương pháp tiếp cận phù hợp giúp trẻ phát triển toàn diện các lĩnh vực. Bạn có thể đề nghị được dự giờ và quan sát cách giáo viên hướng dẫn hoạt động, quản lý ứng xử và tương tác với trẻ. Hãy để ý xem giáo viên tương tác một chiều (cô nói – trẻ nghe), hay tương tác đa chiều (trẻ nói chuyện với cô và nói chuyện với nhau). Cách giáo viên đặt câu hỏi, khích lệ, mở rộng suy nghĩ và tư duy cho trẻ như thế nào? Không gian lớp học có yên tĩnh không? Phòng học có nhiều học liệu và được sắp xếp khoa học không? Trẻ có chủ động tham gia vào các hoạt động học tập không hay phải ngồi tập trung hoặc đi tha thẩn quanh phòng? Và luôn ghi nhớ tìm hiểu về phương pháp giáo dục của trường, bởi một phương pháp tiếp cận phù hợp sẽ mang lại những lợi ích to lớn cho sự phát triển của trẻ, không chỉ trong những năm tháng ấu thơ, mà sẽ đi theo chúng cả cuộc đời.

Phương pháp tiếp cận ưu việt

Trong những phương pháp giáo dục mầm non, tôi dành sự trân trọng đặc biệt cho Reggio Emilia (RE) và đã theo đuổi phương pháp này 23 năm qua, bởi với RE, trẻ em được trao quyền chủ động tối đa trong học tập và khám phá. Công việc của chúng tôi, với tư cách là giáo viên hay người giảng dạy, là hỗ trợ thúc đẩy sự tự khám phá này và đưa ra những thử thách cho trẻ bằng cách phù hợp.

Reggio Emilia không phải là thả cho trẻ tự do mà trái lại, theo dõi chặt chẽ từng em nhỏ trong cả hành trình học tập của bé. Triết lý lấy trẻ làm trọng tâm cho phép các bé hoàn toàn đắm mình vào hoạt động học tập và tự mình mày mò sâu hơn nữa. Các hoạt động học tập theo dự án được thiết kế để hỗ trợ mục tiêu này, làm giàu tri thức cho người học và thúc đẩy các em vươn xa hơn nữa ra thế giới rộng lớn. Nhưng quan trọng nhất là trẻ em thực sự tìm thấy niềm vui trong học tập, khiến chúng muốn học nhiều hơn và thường xuyên hơn. Có thể nhận thấy 4 phẩm chất mà một đứa trẻ trải qua quá trình học tập với RE đạt được: đó là sự tự tin, chủ động, sáng tạo và kỹ năng hợp tác, làm việc nhóm rất tốt.

RE không phải là một phương pháp đòi hỏi áp dụng cứng nhắc. Các nhà giáo dục ủng hộ RE đều có thể áp dụng nó một cách linh hoạt sao cho phù hợp nhất với học sinh và giáo viên của trường mình. Tại trường của chúng tôi, đó là nhận ra và đáp ứng các nhu cầu của trẻ, và bạn biết đấy, sự phát triển của trẻ thì không bao giờ có điểm dừng! Chương trình học của chúng tôi cũng vì thế mà thường xuyên được nâng cao, cải tiến và đổi mới. RE cũng đồng nghĩa với không bao giờ tự thỏa mãn với chương trình đã có mà phải luôn tìm lời giải đáp cho câu hỏi: Làm thế nào để luôn nuôi dưỡng được niềm ham thích học tập cho trẻ?

Vì thế lời khuyên của tôi là phụ huynh nên chọn trường mầm non dựa trên những nhu cầu phát triển hiện tại của con, chỉ hiện tại mà thôi. Hãy cho con tuổi thơ con đáng được hưởng, được thử-sai và tự do khám phá. Hãy lớn lên cùng con, bởi thời gian trôi rất nhanh và chẳng mấy chốc con bạn sẽ trở thành 1 thiếu niên chẳng có vẻ gì giống với thiên thần bé bỏng mà bạn đã mang nó đến thế giới này.