Đề thi Hoá có thực sự mắc lỗi?

>> Đề thi, đáp án khối A của Bộ GD-ĐT

* Tại câu 21 mã đề thi 429 có hỏi:

Cho luồng khí H2 (dư) qua hỗn hợp các oxít CuO, Fe2O3, ZnO, MgO nung ở nhiệt độ cao.

Có 4 phương án lựa chọn là:  

A: Cu, Fe, ZnO, MgO

B: Cu, Fe, Zn, Mg

C: Cu, Fe, Zn, MgO

D: Cu, FeO, ZnO, MgO

Theo đáp án của Bộ GD-ĐT thì đáp án đúng là C. Tuy nhiên nhiều thí sinh cho rằng đáp án A cũng đúng.

Trao đổi với Dân trí, Ban đề thi khẳng định: Đây là câu trắc nghiệm hỏi về phương pháp nhiệt luyện, đã được ghi rất rõ trong sách giáo khoa lớp 12 (kể cả sách giáo khoa không phân ban và phân ban thí điểm).

- "Phương pháp nhiệt luyện: Dùng chất khử như CO, H2, C hoặc kim loại (Al) có thể khử ion kim loại trong oxit ở nhiệt độ cao... Bằng phương pháp này, người ta có thể điều chế được những kim loại có tính khử yếu và trung bình" (Kim loại đứng sau Al)" (SGK lớp 12 không phân ban, trang 102).

- "Phương pháp nhiệt luyện: Cơ sở của phương pháp này là khử những ion kim loại trong oxit ở nhiệt độ cao bằng các chất khử như C, CO, H2, hoặc kim loại Al ... để điều chế những kim loại hoạt động trung bình" (SGK lớp 12 phân ban thí điểm, trang 92).

Trong dãy điện hóa, những kim loại đứng sau Al là Zn, Fe, Cu...

Để làm rõ thêm về vấn đề này, chúng tôi đã trao đổi với một giảng viên bộ môn Hoá kỹ thuật trường ĐH Sư phạm Hà Nội thì được cho hay: Trong phòng thí nghiệm Việt Nam thì khi dùng H2 khử ZnO là hoàn toàn không xảy ra, tuy nhiên giảng viên cũng thừa nhận phản ứng khử này hoàn toàn xảy ra trong những điều kiện khá phức tạp. (Nhiệt độ dùng để khử ZnO bằng H2 là khá cao, liệu các phòng thí nghiệm Hoá học ở Việt Nam đã đạt được nhiệt độ này trong quá trình thực nghiệm(?!) - PV).

Trên một website nước ngoài cũng thừa nhận việc H2 hoàn toàn khử được ZnO: "ZnO is easily changed to Zn metal by the action of CO and H2 in the reduction phase of a gas-fired kiln (and possibly poorly ventilated electric kilns). Pure Zn metal melts at 419C and then boils and vaporizes at 907C" ( theo http://ceramic-materials.com/cermat/oxide/zno.html)

Như vậy, rõ ràng câu hỏi này chỉ có 1 đáp án duy nhất là C chứ không thể có thêm đáp án là A.

* Tương tự, tại câu 34, mã đề 429 có hỏi:

Để nhận biết 03 axit đặc nguội: HCl, HNO3 và H2SO4 đựng riêng biệt trong ba lọ mất nhãn, ta dùng thuốc thử là:

A. CuO; B. Al; C. Cu; D. Fe.

Theo đáp án của Bộ GD-ĐT là C. Cu.

Tuy nhiên, cũng như câu hỏi số 21 thì nhiều thí sinh cho rằng: Dùng Fe cũng có thể nhận biết được ba dung dịch trên.

Cách làm như sau:

1. Lần lượt cho Fe tác dụng với 3 dung dịch. HNO3 và H2SO4 đặc nguội không có phản ứng. HCl có phản ứng tạo khí thoát ra nhận biết được HCl. Phương trình phản ứng như sau:  2HCl + Fe ---> FeCl2 + H2.

2. Từ phản ứng trên ta thu được dung dịch FeCl2.

3. Dùng dung dịch FeCl2 lần lượt đổ vào 2 lọ dung dịch còn lại (HNO3 và H2SO4). Với dung dịch HNO3 sẽ có khí thoát ra, khí thoát ra này là khí NO lập tức tác dụng với O2 trong không khí để tạp thành NO2 có mầu nâu. Phương trình phản ứng cụ thể như sau:

                               HNO3 + FeCl2 ---> Fe(Cl)3 + NO + H2O

                               NO + O2 --> NO2

Với dung dịch H2SO4 sẽ có phản ứng tạo khí không màu là axit HCl dễ bay hơi:

H2SO4 + FeCl2 --> FeSO4 + 2HCl.

Bằng phương pháp này ta có thể nhận được ba dung dịch.

Như vậy, với câu hỏi này đáp án D cũng đúng.

Mặc dù Bộ GD-ĐT chưa có ý kiến chính thức về câu hỏi này,  tuy nhiên theo một giảng viên trường ĐH Khoa học Tự nhiên thì việc dùng Fe để nhận biết cũng rất khó khăn, đặc biệt là phản ứng cuối cùng dùng để nhận biết H2SO4.

Một sinh viên khoa Hoá trường ĐH Bách khoa Hà Nội nhận định:

"Việc dùng Cu để nhận biết có thể khả quan hơn, lí do ở chỗ: Khi cho Cu vào 3 lọ dung dịch trên thì sẽ nhận biết được ngay HNO3 do Cu sẽ tác dụng với axit này tạo khí thoát ra trên bề mặt và sẽ hoá nâu khi tiếp xúc với không khí.

Còn  lọ đựng HCl sẽ không có phản ứng gì do Cu không tác dụng với HCl.

Riêng với lọ đựng H2SO4 thì em vẫn còn boăn khoăn ở chỗ: Trong rất nhiều giáo trình có nói chỉ có Fe, Al thụ động với H2SO4 đặc, nguội chứ không hề đề cập đến việc Cu thụ động với H2SO4 đặc nguội nên cũng không thể khẳng định chắc chắn Cu có phản ứng với H2SO4 đặc nguội hay không. Nếu có phản ứng thì quá dễ dàng để nhận biết vì sản phẩm tạo ra khi có phản ứng sẽ có S (dạng rắn) (hoặc H2S, S02) rất dễ dàng để phân biệt với khí N02 tạo ra trong phản ứng với HN03".

Như vậy, qua việc phân tích như trên thì khả năng đề thi Hoá có sai sót là khó có thể xảy ra.

Dân trí sẽ thông tin đến bạn đọc về việc này ngay khi Bộ GD-ĐT đưa ra ý kiến chính thức về câu hỏi 34 mã đề 429.

Nguyễn Hùng