Chất lượng tiến sĩ “ngoại” và…cân nhắc!

Thứ năm, 17/04/2014 - 08:00

Thế giới kinh doanh và quản trị thay đổi và phát triển từng ngày, để có thể thích nghi một cách hiệu quả và giữ được vị thế cạnh tranh, các nhà quản lí cấp cao ngoài kinh nghiệm quản lí, còn cần phải có trình độ học tập nổi bật như học vị tiến sĩ.

Vậy chất lượng và những cân nhắc khi lựa chọn một chương trình tiến sĩ là gì?

Không có chọn lựa nào “hợp lý với mọi tình huống - mọi nhu cầu”

Nhiều người vẫn nghĩ rằng con đường gần nhất và “kinh tế” nhất là học các chương trình đào tạo tiến sĩ trong nước. Thế nhưng, thực tế thì có vẻ ngược lại. Chương trình học tiến sĩ thường kéo dài nhiều năm, thế nhưng ở trong nước với nhiều lí do khách quan thì thời gian kéo dài hơn ở mức khoảng 3-7 năm. Mặc dù yêu cầu các bài báo khoa học, tiếng anh đầu vào, đầu ra có phần “nhẹ nhàng” nhưng thực tế là bị sách nhiễu nhiều hơn, vướng các thủ tục hành chính có phần nhiêu khê. Có một thống kê cho biết rằng tỉ lệ tốt nghiệp các chương trình học ở ta rất ít, chỉ khoảng 15-20%. Vì thế mà nhiều học viên chia sẻ rằng “hóa ra làm tiến sĩ trong nước thì tốn kém hơn” và bằng cấp thì lại bị nghi ngờ hay cũng dễ bị rơi vào khung đánh giá “chất lượng thấp hơn”.

Đó là chuyện học ở trong nước, còn những ai có đủ tiềm lực kinh tế để chọn học các chương trình ở nước ngoài vẫn phải cân nhắc kỹ. Nhất là chương trình tiến sĩ ở các nước Mỹ, Úc, Anh… Chương trình quốc tế cho bậc học này rất đa dạng, linh hoạt, nên dù thời gian học có phần ngắn hơn, với khoảng 3-5 năm nhưng có nhiều yêu cầu gắt gao. Chuẩn đầu tiên mà hầu hết học viên Việt Nam luôn “ái ngại”, chính là đầu vào của yêu cầu tiếng Anh, với mức khá cao phải đạt điểm IETLS/TOEFL: 7.0/90. Ngoài ra, những đòi hỏi ở các bài báo cáo khoa học cũng khiến không ít người “đuối sức” vì áp lực khá nặng. Đó là con đường “hẹp” đối với những ai dù thích nghiên cứu nhưng khả năng chưa đáp ứng được đầy đủ.

Chọn hướng đi phù hợp cho… từng người!

Có một hướng đi khác, được nhiều người đánh giá là “rộng cửa” hơn, đó là những nhiều chương trình tiến sĩ ở các nước lân cận, trong khu vực với nước ta. Những chương trình này chưa hẳn là chất lượng nhất, tốt nhất nhưng cái “được” mà không ít người nhận thấy, đó là rất phù hợp với những ai muốn nghiên cứu và nâng cao trình độ bản thân. Đặc biệt là nhằm phát triển triển vọng nghề nghiệp cho những chuyên gia và nhà lãnh đạo cấp cao trong lĩnh vực kinh doanh, thông qua mở rộng kiến thức quản lí và trang bị cho họ những kĩ năng quản lí quy trình và nghiên cứu nước ngoài, tạo điều kiện phát huy những đóng góp lãnh đạo cho lĩnh vực đã chọn…

Các chương trình này có thời gian học khá phù hợp với khoảng tối thiểu là 3 năm và tối đa 6 năm. Dù là chương trình đào tạo chính quy tại nước ngoài nhưng nghiên cứu sinh được phép trở về nước để triển khai đề tài nghiên cứu của mình như thu thập dữ liệu, điều tra xã hội học…

Hơn nữa, quá trình học hoàn toàn bằng tiếng Anh nhưng yêu cầu trình độ Anh ngữ đầu vào không quá “khủng” với TOEFL 550 hoặc IELTS 6.0 trở lên, hoặc các chứng chỉ văn bằng Anh ngữ khác (Tất nhiên, vẫn phải đạt được một chuẩn tối thiểu nào đó theo Quy định của Bộ GD-ĐT của Việt Nam) đều được trường công nhận. Đặc biệt, học phí của các chương trình này không quá cao và phù hợp với nhiều người.

Một trong các chương trình đó phải kể đến chương trình đào tạo tiến sĩ của Trường Đại học Khoa học và Quản lý (Management and Science University - MSU) của Malaysia. Chất lượng đào tạo của trường được thể hiện khi được xếp hạng một trong năm trường hàng đầu trên thế giới theo đánh giá của Dịch vụ kiểm định chất lượng Đại học quốc tế tại Vương quốc Anh (Accreditation Services for International Colleges) và nằm trong top 5 trường đại học tư tốt nhất tại Malaysia thông qua chương trình kiểm toán được tập đoàn quốc tế Ernst & Young tổ chức và thực hiện. Hơn nữa, tất cả các chương trình của trường từ cử nhân đến tiến sĩ đều được tổ chức kiểm định chất lượng giáo dục của Malaysia kiểm định và công nhận. Đây là tổ chức kiểm định chất lượng giáo dục có uy tín bậc nhất tại Malaysia.

Và những điều nên cân nhắc…

Tuy nhiên, do đây là chương trình đào tạo chính quy nên khối lượng làm việc và nghiên cứu rất nhiều. Cuối năm học đầu tiên, sau khi học xong môn phương pháp nghiên cứu, ứng viên phải bảo vệ thành công đề cương nghiên cứu. Sau đó, nghiên cứu sinh mới tiếp tục học các môn học phục vụ cho việc nghiên cứu ở những năm tiếp theo như xác suất thống kê, phương pháp nghiên cứu chuyên sâu... Đề cương nghiên cứu dài từ 2000 đến 5000 từ, nghiên cứu sinh phải bảo vệ đề cương của mình trước Hội đồng Khoa học của nhà trường. Đặc biệt, để tốt nghiệp thì nghiên cứu sinh phải có 2 bài báo quốc tế…

Theo ý kiến của một số chuyên gia về giáo dục của một số trường đại học công lập trên địa bàn TPHCM thì những chương trình “chuẩn” này rất phù hợp cho những người muốn theo đuổi việc nâng cao trình độ để phục vụ tốt hơn cho công tác của mình. Nó có thể phù hợp về điều kiện thời gian, về tài chính, về yêu cầu học thuật…Tuy nhiên, nó không dễ “nuốt” tí nào vì tính nghiêm túc và đẳng cấp của nó.

Thực tế trước những yêu cầu này, đòi hỏi một năng lực học, nghiên cứu thật sự của học viên chứ không thể “vay mượn” hay “mua” được. Bởi suy cho cùng, quá trình học tiến sĩ (dù để đạt một học vị cao) cũng chỉ là yêu cầu để người học có cơ hội bổ sung kỹ năng, kiến thức… Qua đó tăng cường nghiệp vụ chuyên môn, từ đó “bắt kịp” xu hướng thời đại, trước những thay đổi không ngừng trên mọi mặt đời sống của thế giới phẳng hiện nay chứ không chỉ là “bửu bối lận lưng”! Hơn nữa, hiện nay, Bộ GD-ĐT có những quy định rất chặt chẽ về việc công nhận văn bằng cho người Việt Nam do cơ sở giáo dục nước ngoài cấp cho người Việt Nam.

Theo mục c của Khoản 1 của Điều 3 của quy định về trình tự thủ tục công nhận văn bằng của người Việt Nam do cơ sở giáo dục nước ngoài cấp ban hành theo Quyết định 77/2007/QĐ-BGDĐT ngày 20/12/2007 của Bộ Giáo dục và đào tạo: “Văn bằng được cấp bởi các cơ sở giáo dục phổ thông, trường trung cấp chuyên nghiệp, cơ sở giáo dục đại học ở nước ngoài mà các chương trình giáo dục đã được cơ quan kiểm định chất lượng giáo dục của nước đó công nhận hoặc được cơ quan có thẩm quyền về giáo dục của nước đó cho phép thành lập và được phép cấp bằng”.

Để công nhận văn bằng do Trường Đại học Khoa học và Quản lý (Malaysia) cấp thì người có nhu cầu xin công nhận bằng phải chuẩn bị hồ sơ theo Quyết định số 77/2007/QĐ-BGDĐT ngày 20/12/2007 của Bộ Giáo dục và Đào tạo và Thông tư số 26/2013/TT-BGDĐT ngày 15/7/2013 về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Quy định về trình tự thủ tục công nhận văn bằng. Người có nhu cầu công nhận văng bằng phải cung cấp đầy đủ minh chứng về việc hoàn thành khóa học tại Malaysia.