20 ngày 5 vụ bạo lực học đường nghiêm trọng: Cần một chiến dịch tổng thể

Những đứa trẻ đeo khăn quàng đỏ

Ngày 5/11, mạng xã hội lan truyền đoạn clip về hai nam sinh ở Lào Cai. Hình ảnh trong clip khiến người xem không tin nổi khi một học sinh còn mặc áo đồng phục và đeo khăn quàng đỏ mở ba lô cầm hung khí tấn công học sinh còn lại. Nam sinh đâm bạn liên tiếp nhiều nhát, sau đó kéo bạn lại, xốc lên và hất bạn xuống hồ nước rồi đi về.

May mắn một người dân đi qua đã cứu được học sinh gặp nạn.

Sự việc sau đó được cơ quan chức năng xác nhận là hai học sinh lớp 8, Trường THCS Quang Trung, phường Yên Bái, tỉnh Lào Cai.

Hai em này vốn chơi thân với nhau, gần đây mới phát sinh mâu thuẫn. Giáo viên chủ nhiệm nắm được mân thuẫn của hai em, đã trao đổi với phụ huynh. Nhưng sự việc đã không được giải quyết triệt để.

Cơ quan điều tra Công an tỉnh Lào Cai xác định hành vi của nam sinh trong clip thể hiện tính quyết liệt nhằm tước đi mạng sống của người khác, có dấu hiệu của tội phạm giết người. Tuy nhiên, hiện nam sinh mới 13 tuổi 6 tháng 27 ngày, chưa đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự.

5 ngày trước đó, 31/10, một vụ bạo lực học đường giữa các học sinh lớp 8 khác xảy ra tại TPHCM.

Nữ sinh Trường THCS An Điền, phường Long Nguyên, bị 6 học sinh cùng khoá tấn công trong nhà vệ sinh. Em bị túm tóc quật xuống nền nhà, bị tát, đạp liên tục vào đầu và bụng. Chứng kiến em bị đánh có rất nhiều học sinh khác cả nam lẫn nữ nhưng không ai can ngăn. Thay vào đó là những tiếng reo hò, cổ vũ.

Sự việc chỉ dừng lại khi một giáo viên đi qua phát hiện ra vụ việc. Nữ sinh được xác định gãy 3 xương sườn.

Đáng chú ý, dù nhà trường xử lý ngay sau đó (nhóm học sinh lẫn phụ huynh được mời đến làm việc, yêu cầu xin lỗi, bồi thường và cam kết không tái phạm), nhưng tới đêm 4/11, đoạn clip ghi lại cảnh bạo lực nói trên vẫn được tung lên mạng. 

Cho đến lúc ấy, mẹ nạn nhân mới được biết con gái mình bị đánh đập như thế nào. 

Cũng đến lúc ấy, công an mới vào cuộc, Sở Giáo dục và Đào tạo TPHCM mới vào cuộc và hiệu trưởng chính thức gửi lời xin lỗi phụ huynh.

Sự việc của trường An Điền đặt ra câu hỏi, nhà trường nên xử lý một vụ bạo lực học đường như thế nào để thực sự có tính răn đe, ngăn ngừa, cảnh báo tới tất cả các học sinh khác thay vì chỉ mang tính hình thức. 

Bởi sau những lời xin lỗi, nạn nhân còn chưa lành vết thương thể chất lẫn tâm lý, những học sinh liên quan đã thản nhiên đăng clip lên mạng như một chiến tích.

Song đồng thời, nếu như không có đoạn clip đó, liệu nhà trường và ngành giáo dục có xử lý vấn đề một cách rốt ráo hay không?

Lùi thêm 5 ngày, vào tối 25/10, tại xã Nội Bài, Hà Nội, một vụ bạo lực giữa hai học sinh lớp 9 đã xảy ra. Nạn nhân không may mắn đã tử vong ngay sau nhát dao của bạn. Nguyên nhân vụ việc đang được công an Hà Nội điều tra.

Cả nạn nhân và thủ phạm đều học Trường THCS Phú Cường.

Khi án mạng nằm ngay trong trường học

Tối 5/11, lãnh đạo Trường Cao đẳng Nông nghiệp Thanh Hóa xác nhận em N.T.A.T. (SN 2010, học lớp 10 Giáo dục thường xuyên) đã tử vong sau 5 ngày kể từ khi bị nhóm bạn cùng trường hành hung ngay trong lớp học. 

Sự việc xảy ra vào giờ ra chơi ngày 31/10, khi nam sinh đang ngồi xem điện thoại trong lớp thì bị 4 học sinh lớp 11 xông vào đánh. Chỉ khi nam sinh bất tỉnh trên sàn, nhóm học sinh mới bỏ đi. Và lúc đó, giáo viên mới biết để đưa học sinh đi cấp cứu. 

Tuy vậy, nam sinh bị chảy máu não nghiêm trọng, rơi vào hôn mê sâu, các bác sĩ không thể cứu chữa.

Đáng nói, phòng giáo viên ở cùng tầng với phòng học nơi cậu bé 15 tuổi bị bạn đánh chết.

Cách đó không lâu, vào ngày 17/10, một học sinh lớp 12 đã bị học sinh lớp 11  đâm tử vong trong lúc quây đánh người này. Cả hai cùng học Trường THPT Đặng Thai Mai, xã Quảng Bình, tỉnh Thanh Hóa. Nguyên nhân được cơ quan chức năng xác định chỉ là một mâu thuẫn bộc phát trong giờ thể dục. 

Theo thông tin công bố của Sở GD&ĐT Thanh Hóa, từ đầu năm 2025 đến nay, toàn tỉnh đã xảy ra 9 vụ bạo lực học đường. Trong đó, ngoài hai học sinh nói trên tử vong còn một nữ sinh Trường THPT Nông Cống 2 bị đánh hội đồng đến gãy đốt sống cổ khi vào can ngăn các bạn đánh nhau.

Cần thay đổi tư duy của người lớn

Trước tình trạng bạo lực học đường gia tăng mức độ nghiêm trọng với những cái chết ở tuổi 14-15, hiệu trưởng một trường THPT tại Hà Nội cho rằng cần một chiến dịch tổng thể để giải quyết vấn nạn này thay vì chỉ xử lý từng vụ việc riêng lẻ.

“Chúng ta không thể xử lý bạo lực học đường bằng cách vá từng lỗ thủng mà phải làm thế nào để tấm áo học đường không thủng, rách. Muốn vậy thì các trường học phải siết chặt kỷ luật, nội quy trường học. Nhà trường, thầy cô cũng cần có sự đồng thuận, đồng hành của phụ huynh trong việc rèn kỷ luật cho con em mình”, vị hiệu trưởng nói.

Ông Huỳnh Thanh Phú - Hiệu trưởng Trường THPT Bùi Thị Xuân cũng khẳng định: “Muốn giảm bạo lực học đường, không thể chỉ trông chờ vào nhà trường mà cần khôi phục sự phối hợp chặt chẽ giữa ba trụ cột: gia đình - nhà trường - xã hội. 

Đã đến lúc toàn xã hội cần chung tay với ngành giáo dục để chấn hưng đạo đức học đường. Bởi nếu không dám nhìn thẳng, không dám “đau để chữa lành”, chúng ta sẽ tiếp tục đánh mất những điều tốt đẹp nhất trong tâm hồn con trẻ”.

PGS.TS Tâm lý giáo dục Phạm Mạnh Hà, Khoa Khoa học và Công nghệ giáo dục, Đại học Bách khoa Hà Nội, cho hay, liên tục liên tục các hành vi bạo lực học đường được phơi bày gần đây làm xã hội thêm nhức nhối và đặt ra câu hỏi lạnh lùng: Phải chăng bạo lực của trẻ em lại bắt nguồn từ chính cách hành xử của người lớn?

Ông Hà cho hay, bạo lực học đường là một vấn nạn dai dẳng nhưng nhận thức phổ biến thường chỉ tập trung vào việc đổ lỗi cho sự nổi loạn tuổi teen hay sự xuống cấp của đạo đức cá nhân.

Thực tế cho thấy nhiều hành vi bắt nạt, gây hấn lại bắt nguồn từ chính quan điểm của người lớn đối với bạo lực - một quan điểm đã bị đạo đức hóa qua nhiều thế hệ.

Đây là lúc chúng ta phải nhìn thẳng vào sự thật: Bạo lực học đường là sự phản ánh những chuẩn mực mà người lớn đã vô tình thiết lập.

Theo ông Hà, nền tảng của sự dung túng này nằm ở tư tưởng truyền thống, điển hình là qua các câu tục ngữ như "Thương cho roi cho vọt, ghét cho ngọt cho bùi". Câu nói này đã biến đòn roi thành một biểu hiện của tình yêu và trách nhiệm, đồng thời biến bạo lực thành một hành vi đạo đức được chấp nhận để kiểm soát và uốn nắn trẻ con.

Khi người lớn sử dụng sức mạnh, lời mắng nhiếc, hay hình phạt thể xác như một công cụ chính đáng để duy trì trật tự và kỷ luật, họ đang gửi đi một thông điệp rõ ràng: Bạo lực là hợp pháp khi người thực hiện có quyền lực và mục đích là "giáo dục".

Lý thuyết Học tập xã hội của nhà tâm lý học nổi tiếng Bandura giải thích trực tiếp hệ quả này là trẻ em học hành vi gây hấn không chỉ qua trải nghiệm trực tiếp mà còn qua việc quan sát hành vi của các mô hình quan trọng là cha mẹ và thầy cô. Khi thấy bạo lực được "đạo đức hóa" và được áp dụng mà không bị trừng phạt, hành vi đó sẽ được trẻ em bắt chước và tái tạo trong các mối quan hệ ngang hàng.

Ông Phạm Mạnh Hà cũng chia sẻ về lý thuyết Hệ thống sinh thái của Bronfenbrenner để đặt vấn đề này vào bối cảnh rộng hơn: Bạo lực học đường không phải là lỗi cá nhân mà là sự thất bại của hệ thống.

“Chúng ta cần một sự thay đổi cơ bản trong tư duy giáo dục của người lớn. Không thể tiếp tục duy trì nhận thức rằng đòn roi là tình thương, hay sỉ nhục là kỷ luật.

Chỉ khi người lớn dũng cảm từ bỏ việc đạo đức hóa bạo lực, thay thế bằng sự tôn trọng cá nhân, đối thoại và kỷ luật tích cực, thì chúng ta mới có thể thay đổi được chuẩn mực hành vi của học sinh, xây dựng môi trường học đường thực sự an toàn và phi bạo lực”, PGS.TS Phạm Mạnh Hà nhấn mạnh.