Khám phá bí mật tư duy của người thành công

Tại sao có những thần đồng khi lớn lên lại chỉ là những người bình thường, không vượt lên được cái bóng của chính mình? Trong khi có những người dù lúc bé bị giáo viên xếp hạng học dốt, sau này lớn lên lại trở thành những tài năng vĩ đại?

Bạn có thể lý giải được điều này khi đọc cuốn sách “Tâm lý học thành công” (NXB Lao động - Xã hội) của Tiến sĩ Carol Dweck (sinh năm 1946, hiện là Giáo sư Tâm lý học tại Đại học Stanford, Mỹ).

Theo GS. Carol Dweck - người đã dành mấy chục năm nghiên cứu về tư duy, sự khác biệt đó (thành công hay thất bại) có thể nằm ở việc bạn có kiểu tư duy nào: tư duy cố định hay tư duy phát triển.

Trong cuốn sách “Tâm lý học thành công”, GS. Carol Dweck chỉ ra rằng con người có hai hình thức tư duy: cố định hoặc phát triển.

Người có tư duy cố định cho rằng tài năng và năng lực của mỗi cá nhân là cố định, bất biến.

Người có tư duy phát triển nhìn nhận khả năng bản thân như một dòng chảy, liên tục phát triển.

Những người có tư duy cố định tin rằng một là anh ta thông minh, hoặc là không, và thất bại có nghĩa là anh không phải người thông minh. Nếu anh có thể xoay sở để thành công và tránh được thất bại (bằng mọi giá), anh vẫn sẽ là người thông minh.

Những người có tư duy phát triển tin rằng các phẩm chất của con người, như kỹ năng trí tuệ, có thể được nâng cao thông qua nỗ lực. Nói cách khác, người có tư duy phát triển tin rằng chúng ta có thể rèn luyện để trở nên thông minh hơn. Chúng ta không những không bị thất bại làm cho nản chí, mà thực ra chúng ta còn không nghĩ rằng mình đang thất bại. Chúng ta cho rằng mình đang học hỏi.

Theo GS. Carol Dweck, tư duy cố định - niềm tin rằng các phẩm chất của mình là điều bất di bất dịch - tạo ra một áp lực đòi hỏi bạn phải liên tục chứng minh bản thân. Người có tư duy cố định là người lúc nào cũng chỉ chăm chú vào một mục tiêu là chứng tỏ bản thân. Mỗi tình huống xảy ra đều buộc họ phải khẳng định trí thông minh, tính cách, hay phẩm chất của mình. Mỗi tình huống đều được đánh giá: Mình sẽ thành công hay thất bại? Mọi người sẽ nghĩ mình là kẻ thông minh hay ngốc nghếch? Mọi người sẽ chấp nhận hay từ chối mình? Mình sẽ cảm thấy mình là người chiến thắng hay kẻ thất bại?

Tư duy phát triển thì dựa trên niềm tin rằng bạn có thể nỗ lực để nâng cao các phẩm chất cơ bản của mình. Mặc dù con người có thể khác nhau ở mọi khía cạnh - tài năng và năng khiếu bẩm sinh, sở thích, hay tính cách - nhưng ai cũng có thể thay đổi và phát triển thông qua sự cần cù và kinh nghiệm.

Tư duy cố định ưu tiên việc tránh mắc sai sót, sợ thất bại; tư duy phát triển ưu tiên việc học hỏi, coi thất bại chỉ là một yếu tố trong quá trình học tập.

Tư duy cố định thường đổ lỗi cho người khác hoặc tìm lý do bao biện; tư duy phát triển rút kinh nghiệm và sửa chữa sai lầm.

Các nghiên cứu của GS. Carol Dweck cho thấy rằng quan điểm mà bạn hình thành cho mình có tác động rất lớn đến cách sống của bạn. Nó có thể quyết định liệu bạn có trở thành con người mà bạn mong muốn và có thể đạt được những thứ mà bạn coi trọng không.

Ở cuối mỗi chương và trong chương cuối cùng của cuốn sách, tác giả Carol Dweck đưa ra cho bạn đọc cách nhận biết kiểu tư duy nào đang điều khiển cuộc sống của bạn, cách tìm hiểu sự vận động của nó, và cách thay đổi nó nếu bạn muốn.

Nguyên Chi