Nỗi khao khát của Đại tá, NSND Nguyễn Hải chuyên vai tội phạm

Mới đây khán giả gặp lại ông trong một chương trình truyền hình và mới biết Nguyễn Hải đã về hưu. Cuộc sống của một đại tá công an về hưu thế nào? Hẳn ông có nhiều thời gian hơn cho phim ảnh hay những thú vui riêng?

Tôi nghỉ chế độ hưu trí từ tháng 12/2019. Cuộc sống của tôi khi nghỉ hưu khác nhiều so với trước đây. Khi còn công tác chịu áp lực khác, khi về hưu rồi lại có áp lực khác. Tuy nhiên lúc này tôi lại có thời gian lo cho mình, lo cho gia đình và có điều kiện để trả nợ những lời hứa chưa làm được khi mình giữ vị trí lãnh đạo, vị trí quản lý đoàn kịch nói Công an nhân dân thuộc Bộ Công an. Và điều quan trọng nhất là khi về hưu tôi đã đạt được đỉnh của nghề chính là danh hiệu NSND. Tuy vậy so với các đại tá về hưu khác tôi có cuộc sống riêng vất vả hơn nhiều không tiện kể hết ra đây.

Là một diễn viên nhưng cũng trong ngành công an, một diễn viên đồng thời cũng là công an có gì khác diễn viên bình thường?

Tôi hoạt động trong lĩnh vực văn hoá văn nghệ nhưng lại thuộc ngành công an. Khi làm công an phải đúng nghiệp vụ công việc mình đảm nhận, phải đúng pháp luật mà Bộ Công an đề ra nhưng đồng thời làm diễn viên phải đảm nhiệm tốt vai diễn của mình. Như vậy phải luôn tách bạch lúc nào làm nhiệm vụ của người chiến sĩ, lúc nào làm nghệ sĩ. Tôi khác với diễn viên bình thường ở chỗ phải luôn nghĩ mình là chiến sĩ công an, đi đâu làm gì cũng phải nghĩ mình là con em của nhân dân, là chiến sĩ công an phải giữ vững phẩm cách của người chiến sĩ công an.

Hàng chục năm thuộc biên chế của đoàn kịch nói Công an nhân dân, ông được đồng nghiệp hay lãnh đạo đoàn kịch hỗ trợ nhiều khi đi đóng phim không? Có quy định nào của đoàn kịch đối với diễn viên khi đóng phim ở ngoài?

Cho đến khi về hưu tôi đã có gần 30 năm công tác trong ngành công an và đã có một thời gian dài đeo hàm xanh (hàng chuyên môn kỹ thuật), tới 2008 tôi chuyển sang hàm vàng Trung tá, 2012 lên Thượng tá, 2015 lên Đại tá, sau đó 2019 nghỉ hưu. Tôi rất tự hào về ngành công an, về lãnh đạo các cấp trực tiếp tạo điều kiện cho tôi hoạt động nghệ thuật, tham gia phim ảnh. Khi còn đang học nghiệp vụ tôi đã được tạo điều kiện cho đi làm phim. Năm 1997 tôi đóng phim Chuyện làng Nhô, 2003 Bộ Công an cho phép tôi sang Mỹ đóng phim hợp tác với Na Uy cũng như tham gia hàng loạt phim Cảnh sát hình sự như: Cổ cồn trắng, Cái chết con thiên nga, Chạy án...

Năm 2011 tôi tham gia phim Biệt thự màu tro lạnh rồi sau đó ngưng đóng phim do công việc quản lý bận rộn. Phải đợi tới năm 2018 tôi mới quay lại màn ảnh trong phim Quỳnh búp bê.... Mỗi khi đóng phim tôi phải làm đơn xin phép lãnh đạo mới được đi, khi đi làm phim nước ngoài về phải làm báo cáo. Bộ Công an tư duy nhân văn là làm vai gì đều là làm nghệ thuật và tôi rất biết ơn ngành đã tạo cho tôi điều kiện tham gia các hoạt động liên quan đến nghệ thuật.

Tôi thấy cách nói chuyện của ông rất gần gũi, người tiếp xúc với Nguyễn Hải ngoài đời rồi nói ông rất hiền, vậy vì sao ông cứ gắn liền với những vai phản diện khốn nạn đến tận cùng thế? Hay vì gương mặt Nguyễn Hải chỉ hợp làm kẻ xấu trên màn ảnh?

Vừa rồi tôi tiếp tục vào vai công an biến chất trong phim Bão ngầm. Hình như tôi đẻ vào giờ không thuận nên cha mẹ sinh ra tôi có gương mặt thần thái luôn biến đổi, góc cạnh lẫn lộn (cười). Người phát hiện ra tôi mời đóng vai Trịnh Khả trong Chuyện làng Nhô chính là đạo diễn Đặng Lưu Việt Bảo. Để rồi từ đó, năm 1997 khi bộ phim này ra đời tôi đã trượt dài trong những vai phản diện trên phim truyền hình.

Đặc biệt là nhiều khi tôi cũng tự cảm thấy tủi thân rằng mặt mình sao nó không giống hẳn một ai đi, xấu hẳn đi hay đẹp thì đẹp hẳn đi có phải dễ hơn không. Trong lĩnh vực truyền hình, hình như tôi chưa đóng một vai chính diện nào. Có một câu hỏi tôi đặt ra không ai trả lời là các đạo diễn sợ đổ phim hay sao không dám mời tôi đóng vai chính diện.

Thực ra ở ngoài đời tôi thấy mình cũng có nhiều cái tốt đấy. Tôi làm điều thiện nhiều chứ. Tôi thấy mình cũng đáng yêu nhưng chưa thấy một đạo diễn nào mời tôi làm vai người tốt. Thậm chí có vai tôi đã hoàn thành, nhận cát sê đàng hoàng nhưng cuối cùng khi duyệt vai của tôi bị cắt khỏi phim chỉ vì người ta sợ đổ phim do tôi diễn sợ quá.

Người ta nhớ đến ông qua hàng loạt vai phản diện trong Chuyện làng Nhô, Chạy án, gần nhất là Quỳnh búp bê... thậm chí còn đóng cả vai công an biến chất trên màn ảnh. Là công an nhưng vào vai công an biến chất, có khi nào ông bị đồng nghiệp làm cùng ý kiến? Bản thân Nguyễn Hải có hứng thú vào những vai phản diện?

Có nhiều khi tôi đóng vai phản diện có bạn bè đồng nghiệp là công an còn trách sao tôi lại để ý đến thói hư tật xấu của họ. Nhiều khi tiếp xúc với họ không phải là tôi để bụng mà tôi quan sát để xây dựng những điển hình hoá nhân vật. Tôi hiểu văn hoá nghệ thuật không chỉ có mục đích tuyên truyền giáo dục mà còn phải cải tạo ý thức và góp phần làm xã hội tốt đẹp hơn. Tôi muốn làm vai phản diện đúng tính cách, đúng vị trí, đúng hoàn cảnh của nó để lột tả đến tận cùng. Tôi rất yêu công an, tôi lột tả đến tận cùng tội phạm là tôi giúp đồng đội của mình biết được những mánh khoé của tội phạm. 

Thành công với những vai phản diện nhưng ở tầm tuổi này rồi, là NSND, ông có bực khi vẫn bị nhiều khán giả thậm chí ít tuổi hơn mình gọi là thằng chỉ vì đóng vai phản diện?

Tôi đã từng nghe một cậu choai choai hét lên nói "thằng Trịnh Khả chúng mày ơi". Lúc đó tôi hỏi mới biết cậu bé đó mới học lớp 11. Đồng đội mới đây mới biết tôi là đại tá. Có một đồng chí đại tá đi ngược chiều với tôi nói: "Lão này đi đóng phim hay sao ấy". Tôi có nói: "Đồng chí ơi hôm nay tôi đi họp với ban giám đốc". Lúc đó người này mới hỏi: "Anh lên đại tá lâu chưa?". Tôi đáp: "Tôi lên được mấy năm rồi. Nhưng anh nhiều tuổi hơn em vì anh vào ngành công an muộn". Nhiều chuyện đúng là bực và tức thật nhưng tôi thấy tự hào. Mình đã hy sinh cả đời vì nghệ thuật và các vai diễn thành công tới mức mà họ nghĩ mình là người trên phim. Như vậy phim ảnh đã vào đời sống của họ, khiến họ căm ghét rất rõ ràng.

Cả đời đóng vai phản diện và công an biến chất, ông có khi nào mong muốn vào vai công an chính trực?

Thực ra tôi thèm khát, tôi mộng ước vào một vai như thế. Nếu đạo diễn nào đủ bản lĩnh tôi sẵn sàng nhưng với điều kiện vừa làm vừa sáng tạo.