Lý An - "khẩu vị" khác lạ về chuyện tình đồng giới

Bộ phim này dựa vào truyện ngắn cùng tên của tác giả E.Annie Proulx, kể về hai chàng cao bổi trẻ Ennis và Jack, trong chuyến chăn cừu tại một ngọn núi hoang vu thuộc bang Wyoming đã phải lòng nhau và theo đuổi mối tình bí mật suốt 20 năm trời. Núi Yên Ngựa được đánh giá là rất thành công về mặt nghệ thuật, tuy nhiên, nó cũng tạo nên những làn sóng dư luận với nhiều luồng ý kiến trái ngược nhau, bởi đồng tính luyến ái lúc nào cũng là vấn đề gây ra nhiều tranh cãi.

Đạo diễn Lý An đã có cuộc trò chuyện khá thẳng thắn với tờ báo điện tử Chud về bộ phim này:

Nhiều phim do ông dàn dựng đều có yếu tố đồng tính luyến ái, nhưng nổi bật trong đó là Hỷ Yến (The Wedding Banquet) và Núi Yên Ngựa. Theo ông, hai bộ phim này có nhiều nét tương đồng hay tương phản?

Đó là hai câu chuyện khác nhau. Hỷ Yến mang lại cho người xem những trải nghiệm về gia đình - một chỉnh thể cơ bản nhất trong xã hội Trung Hoa. Núi Yên Ngựa mới thực sự là một bộ phim về giới đồng tính đúng nghĩa đối với tôi. Đó là một câu chuyện tình lãng mạn và vấn đề tình dục là điểm mấu chốt.

Tôi có những "khẩu vị" rất khác lạ về chuyện tình đồng giới. Nó như một liều thuốc thử đặc biệt với xã hội - và với cả phần nội tâm sâu kín nhất trong mỗi con người, một thách thức với những quy phạm chuẩn mực mà chúng ta được dạy dỗ từ bé. Những gì anh hay tôi học được không phải lúc nào cũng đúng như thực tế.

Tình dục luôn là vấn đề gây ra nhiều tranh cãi, nhưng bên cạnh đó còn nhiều yếu tố khác: Mối quan hệ của anh, những bổn phận và quy ước xã hội, sự thành thật - không chỉ với người khác mà còn với chính bản thân mình.

Ông có thể nói rõ hơn về hai nhân vật trong phim, Ennis và Jack?

Cả hai đều là dân đồng tính, nhưng Jack hiểu biết hơn và ít phủ nhận mình là gay. Đây là một chàng trai Mỹ điển hình: mơ mộng, lãng mạn và thích phiêu lưu. Ennis thì khác. Cậu ta không đủ vốn sống để hiểu những điều cậu ta cảm nhận được. Cậu ta khinh ghét bản thân, thậm chí từ chối cả sự sống của mình. Có một chút gì cay đắng nhưng đẹp đẽ ở Ennis, mang đậm tính bi kịch.

Với tôi, Ennis đại diện cho phía thủ cựu của nước Mỹ. Cậu ta là nhân vật đồng tính rõ rệt nhất trong phim- về cả khía cạnh văn hoá cũng như tâm lý - nhưng đến lúc cậu ta tìm thấy những cảm nhận chân chính của mình thì đã quá muộn.

Rất nhiều lời bình luận về phim Núi Yên Ngựa, rằng nó là "hơn cả một câu chuyện tình đồng giới", hoặc nó không phải là "một câu chuyện tình đồng giới". Những lời mô tả như vậy liệu cho che lấp đi sự thực rằng đây đúng là một chuyện tình đồng giới?

Rõ ràng đây là một chuyện tình đồng giới, không hơn không kém. Tôi chỉ không hài lòng khi có người gọi đây là một bộ phim "cao bồi đồng tính" (gay cowboy - gay Western). Nên nhớ rằng Western là một dòng phim riêng biệt và đó không phải là thứ tôi nhắm tới. Đơn giản, Núi Yên Ngựa chỉ là một câu chuyện tình đồng giới mà thôi.

Có những người không coi đây là một câu chuyện tình yêu. Họ nói tình yêu giữa hai người đàn ông khác với tình yêu giữa đàn ông và đàn bà - hoặc lệch lạc so với tình yêu giữa đàn ông và đàn bà. Ông thấy sao?

Theo tôi, tình yêu không được sự tôn trọng và cho phép của xã hội bao giờ cũng khó khăn hơn rất nhiều. Tôi không thể phủ nhận cái đang tồn tại. Tình dục đồng giới cũng đơn giản là một bài học của cuộc sống mà thôi. Nên nhớ rằng, cuộc sống rộng lớn hơn rất nhiều so với suy nghĩ của chúng ta.

Ông có cho rằng Ennis và Jack sẽ có một tương lai khác nếu họ ở vào thời đại ngày nay?

Họ sẽ biết được nhiều điều. Tôi nghĩ rằng họ sẽ biết đến từ gay (đồng tính nam), sẽ hiểu thế nào là tình dục đồng giới. Nhưng sẽ không dễ dàng hơn là bao. Những thay đổi trong nhận thức của con người còn quá chậm để có thể giải quyết thoả đáng vấn đề này.

Jake Gyllenhaal và Heath Ledger đã hoàn thành xuất sắc vai diễn của mình, nhưng phải chăng họ đã thay đổi nhiều so với nguyên mẫu nhân vật trong truyện ngắn của Annie Proulx?

Phim và sách dĩ nhiên phải có nhiều khác biệt. Đây cũng không phải phim cao bồi, mà đơn giản chỉ là một bộ phim về tình yêu - một câu chuyện tình yêu kiểu Mỹ cổ điển.

Phong cách của Heath Ledger vẫn phảng phất chút gì đó cao bồi, còn Jake Gyllenhaal quả thật khác nhiều so với nguyên tắc: Cậu ta to cao hơn, chắc chắn hơn và nhiều nam tính hơn. Nhưng quả thật, Heath và Jake đã làm nên một cặp đôi lý tưởng - đồng nghĩa với việc họ là những diễn viên xuất sắc.

Có đúng là Heath Ledger đã suýt làm vỡ mũi của Jake Gyllenhaal khi quay cảnh hôn nhau?

Đúng vậy. Bởi vì tôi muốn họ phải  thể hiện được một nụ hôn thật nồng nàn, mà lại có sự mạnh bạo theo kiểu người hùng miền Viễn Tây. Đây là cảnh duy nhất không diễn tập, chỉ quay một lần. Kết quả là Jake suýt vỡ mũi, nhưng bù lại, họ đã diễn thật tuyệt vời.

Hình như ông đã ấp ủ chuyển thể Núi Yên Ngựa lên phim từ rất lâu rồi?

Gần 4 năm. Khi đó, James Schamus khuyên tôi nên đọc truyện ngắn này, rồi sau đó đọc bản thảo. Tôi đã gần như nghẹt thở khi đọc đến câu "Tất cả những gì chúng ta có là Núi Yên Ngựa, mọi thứ đều được xây trên đó". Và cứ thế, mạch cảm xúc của tôi tuôn trào cho tới đoạn kết, khi Jack cầm chiếc sơ-mơ đi ra khỏi căn phòng tôi đã không cầm được nước mắt.

Chất liệu của câu chuyện rất đặc biệt, nó mô tả cuộc sống thôn dã của nước Mỹ hết sức mộc mạc, chân thật - đó là những thứ tôi rất hiếm khi được thấy. Bên cạnh đó là một thứ tình yêu hoàn toàn mới lạ - chưa bao giờ  xuất hiện trong bất cứ tác phẩm nào về miễn Viễn Tây và các chàng cao bồi. Nhưng lúc đó tôi phải bắt tay vào làm phim Người khổng lồ xanh. Một ngày kia, tôi đột nhiên hỏi James Shamus phim Núi Yên Ngựa quay tới đâu rồi. Anh ta bảo nó vẫn chưa được tiến hành và tôi nghĩ ngay rằng mình không thể bỏ lỡ cơ hội. Thật may là tôi đã đạt được điều mình mong muốn.

Theo Người Đẹp