Lão mù ăn xin với ngón đàn nhị mê hoặc

Ung dung, khoan thai, lão mù đi từ trong cánh gà ra giữa sân khấu và mỉm cười với khán giả. Bắt đầu ngồi xuống, lão dạo cây đàn nhị cũ kỹ với tiết tấu chậm nhưng buồn. Sau 10 phút, lão kết thúc bài và ngỏng tai nghe ngóng người qua lại có ai cho tiền không. Nhưng kết quả không như lão đợi. Buồn!... Lão tiếp tục chơi đàn tiếp.

Lần này, những giai điệu bắt đầu réo rắt, mời gọi, kể lể và mang nhiều tâm trạng hơn bài đầu. Có lúc lên cao, có lúc xuống thấp với những nốt đầu cuối của dải âm thanh. Bàn tay lão càng lúc càng truyền lực rung dữ dội vào cái cần và bấm nốt ở cần đàn nhị. Cao độ đã được lão chơi lên đến tột đỉnh. Và lão dừng lại, chờ đợi.

Bỗng có 1 người qua đường đã đến bỏ tiền lẻ vào trong cái nón của lão. Lão nghe thấy tiếng sột soạt va chạm của tờ giấy tiền khi rơi vào cái nón, và lão cười. Thớ mặt giãn ra, đôi mép rung rung, tinh thần lão sảng khoái vì trưa nay sẽ có bữa cơm tươm tất. Lão dồn hết sức đàn bài cuối với tất cả tinh hoa của ngón nghề làm mọi người trong sân khấu vỗ tay rầm trời vì cái duyên trình diễn chèo và cái tài diễn đàn nhị mà không cần nhìn đàn vì lão đang đóng vai mù.

Đó chính là tiết mục Đời xẩm của nghệ sĩ Lê Văn Thiết biên soạn và trình diễn đến từ Nhà hát chèo Việt Nam trong số 3 tiết mục của Nhà hát này thi tài tại Liên hoan nhạc cụ truyền thống các dân tộc Việt Nam lần I vào ngày 6/6 vừa qua tại Huế. Mang hơi hướng chèo vào cả 3 tác phẩm nên ở 2 bài còn lại là Ngẫu hứng thượng đường (diễn tấu bộ gõ - nghệ sĩ Nguyễn Anh Tuấn) và Âm vang trống hội (diễn tấu bộ gõ - nghệ sĩ Bùi Trọng Thủy), tính chất diễn cũng được đặt nặng khi 2 nghệ sĩ vừa đánh trống vừa diễn với các động tác cầm dùi múa, đi lại quanh trống, ngửa mặt, xoay mặt, liếc, cười với khán giả.

Có thể nói, phần diễn của Nhà hát chèo Việt Nam đã phô diễn được những nét hay của nghệ thuật chèo trong trình diễn nhạc cụ chèo dù không có những cảnh diễn chèo thường thấy ở những vở diễn thông thường. Bên cạnh đó, phần nhạc chủ đạo của chèo như trống, mõ, nhị sau 3 tiết mục đã cho người nghe cảm nhận âm hưởng cái chung từ các vở chèo Việt Nam.

Bắt đầu chơi đàn

kéo đàn say sưa

Hết bài thứ nhất, lão nghe ngóng xung quanh xem có ai cho tiền không nhưng không có

Khi đàn bài thứ hai với sự say mê lên cao độ, một người đã đến cho lão tiền lẻ

Lão cười đắc ý

và vui vẻ tuôn ra nhiều điệu đàn réo rắt

Ngồi bật dậy để chơi đàn cho có phong cách

Đầu lão ngước qua ngước lại rất hăng hái

Lão chơi bài cuối hết sức trước lúc chào khán giả

Buổi diễn của nhà hát chèo Việt Nam được bắt đầu trước tiết mục Hát xẩm với Ngẫu hứng thượng đường của Nguyễn Anh Tuấn

Nghệ sĩ Tuấn múa dùi trống rất bài bản trước khi vào đánh trống

Trong khi đánh trống vẫn kết hợp nhiều điệu múa mang đúng phong cách chèo miền Bắc

Trong lúc đánh trống, nghệ sĩ đi xung quanh bộ trống và múa dùi, tung dùi trống như diễn viên xiếc

Tiết mục cuối là Âm vang trống hội do nghệ sĩ Bùi Trọng Thủy biểu diễn