Khi ánh sáng trở thành ngôn ngữ kể chuyện về Bác Hồ

Ánh sáng và trải nghiệm cảm xúc - cách tiếp cận mới với di sản Hồ Chí Minh

Tại triển lãm, ánh sáng được lựa chọn làm phương tiện trung tâm để kể câu chuyện về một con người, một tư tưởng và một di sản văn hóa vượt qua giới hạn của thời gian và biên giới quốc gia.

Không đi theo lối tiếp cận quen thuộc bằng chân dung tả thực hay các hình thức minh họa trực diện, triển lãm đặt trọng tâm vào trải nghiệm thẩm mỹ và cảm xúc của người xem. 

Trong không gian trưng bày, ánh sáng và bóng tối đan xen. Chúng chuyển động theo góc nhìn và bước chân của công chúng. Những hình ảnh vì thế vừa hiện hữu, vừa gợi mở. Chính trong sự chuyển động ấy, hình ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh hiện lên như một biểu tượng tinh thần, hơn là một hình hài cụ thể.

Cách thể hiện này cho phép người xem tiếp cận di sản của Người bằng cảm nhận cá nhân, thay vì qua những khuôn mẫu sẵn có.

Nghệ sĩ Bùi Văn Tự, với phong cách “điêu khắc ánh sáng” đã được định hình qua nhiều năm sáng tác, sử dụng ánh sáng như một chất liệu chính. Ông kết hợp ánh sáng với kim loại và không gian kiến trúc để tạo nên những tác phẩm giàu tính ẩn dụ.

Trong các tác phẩm ấy, ánh sáng không chỉ làm lộ diện hình khối mà còn đóng vai trò như dòng chảy dẫn dắt cảm xúc. Ánh sáng gợi liên tưởng đến hành trình lịch sử nhiều gian nan nhưng kiên định của dân tộc Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Ở đó, ánh sáng trở thành biểu trưng cho lý tưởng, niềm tin và khả năng soi đường trong những thời khắc khó khăn nhất.

Song hành với cách tiếp cận này là phong cách kể chuyện giàu cảm xúc của nghệ sĩ Moon-E đến từ Hàn Quốc. Thay vì tập trung tái hiện hình ảnh cụ thể, Moon-E khai thác chiều sâu không gian và nhịp điệu thị giác. Cách làm này dẫn dắt người xem bước vào một câu chuyện mở, nơi lịch sử và hiện tại giao thoa.

Đối thoại nghệ thuật Việt - Hàn và sức mạnh của ngoại giao văn hóa đương đại

Sự kết hợp giữa hai nghệ sĩ, một đến từ Việt Nam và một đến từ Hàn Quốc, đã tạo nên sự giao thoa nghệ thuật độc đáo. Các tác phẩm vừa tôn trọng bản sắc riêng của mỗi nền văn hóa, vừa tìm được điểm gặp gỡ trong những giá trị chung về con người, hòa bình và khát vọng tự do.

Triển lãm vì thế không chỉ là cuộc gặp gỡ của hai phong cách nghệ thuật mà còn là cuộc đối thoại văn hóa giữa hai dân tộc từng trải qua những giai đoạn lịch sử đầy biến động. Trong vai trò ngôn ngữ chung, ánh sáng giúp vượt qua rào cản ngôn ngữ và khác biệt văn hóa.

Nhờ đó, công chúng Hàn Quốc có thể tiếp cận hình ảnh và tư tưởng Hồ Chí Minh bằng trực giác và cảm xúc. Đây cũng chính là điểm mạnh của nghệ thuật đương đại trong bối cảnh ngoại giao văn hóa. Các giá trị lịch sử không được truyền tải bằng diễn giải trực tiếp, mà bằng trải nghiệm cá nhân.

Đánh giá về triển lãm, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Việt Nam Nguyễn Văn Hùng cho rằng việc thể hiện hình ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh thông qua nghệ thuật ánh sáng là một cách tiếp cận phù hợp và giàu sức gợi.

Theo Bộ trưởng, hình ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh trong triển lãm hiện lên như “ngọn đèn soi đường”. Cách thể hiện này phản ánh đúng vai trò lịch sử và giá trị tư tưởng của Người đối với dân tộc Việt Nam.

Bộ trưởng cũng nhấn mạnh rằng hình thức thể hiện này đặc biệt phù hợp với công chúng quốc tế và thế hệ trẻ, những đối tượng có xu hướng tiếp nhận lịch sử và văn hóa thông qua trải nghiệm trực quan, cảm xúc và sáng tạo.

Nhận định này cho thấy triển lãm đã đi đúng hướng trong việc làm mới cách kể chuyện về Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự thay đổi mạnh mẽ của các hình thức tiếp nhận văn hóa, triển lãm không tái hiện quá khứ theo lối tĩnh. Thay vào đó, sự kiện tạo ra một không gian mở. Tại đây, lịch sử được “kích hoạt” thông qua sự tương tác giữa tác phẩm và người xem.

Nhờ vậy, tư tưởng Hồ Chí Minh không bị đóng khung trong những trang sách hay bài diễn văn mà được cảm nhận như một dòng chảy sống động, tiếp tục lan tỏa trong đời sống đương đại.

Triển lãm cũng cho thấy khả năng đặc biệt của nghệ thuật trong việc vượt qua giới hạn của ngôn từ. Khi ánh sáng trở thành ngôn ngữ kể chuyện, công chúng không cần nhiều lời giải thích.

Chỉ qua những hình khối và khoảng sáng - tối, người xem có thể cảm nhận câu chuyện về người đã dành trọn cuộc đời cho độc lập dân tộc và tự do của nhân dân.

Sự giản dị trong cách tiếp cận, nhưng sâu sắc trong thông điệp, đã tạo nên sức hấp dẫn riêng của sự kiện. Nhờ đó, người xem không chỉ “nhìn thấy” hình ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh, mà còn “cảm nhận” được tinh thần, nhân cách và tư tưởng của Người.

Trong bối cảnh quan hệ Việt Nam - Hàn Quốc ngày càng phát triển sâu rộng, triển lãm nghệ thuật ánh sáng về Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Hàn Quốc có thể xem là một điểm nhấn ý nghĩa của giao lưu văn hóa song phương.

Sự kiện cho thấy nghệ thuật không chỉ là phương tiện biểu đạt thẩm mỹ mà còn là cầu nối giúp các dân tộc hiểu nhau hơn, chia sẻ những giá trị chung và cùng suy ngẫm về những bài học lịch sử có ý nghĩa lâu dài.

Khi ánh sáng trở thành ngôn ngữ kể chuyện, câu chuyện về Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ được kể lại mà tiếp tục được viết tiếp trong nhận thức và cảm xúc của các thế hệ hôm nay và mai sau.

TS Phan Văn Kiền