Đền Chợ Củi đón hàng nghìn du khách dịp năm mới

Đền Chợ Củi nằm dưới chân núi Ngũ Mã bên bờ sông Lam. Núi Ngũ Mã, hay dân sở tại gọi là núi Bà hoặc Cô Độc Lâm Lưu. Bởi từ núi Hồng Lĩnh đến chùa Thiên Tượng có một nhánh tách ra qua xã Xuân Lam đến xã Xuân Hồng, chia ra nhiều ngọn núi trông như một đàn nghé đua nhau chạy xuống tắm dòng sông Lam. Trong đó, ngọn núi Cô Độc Lâm Lưu đứng riêng lẻ như một con nghé sắp lội qua sông Lam.

Đền Chợ Củi không những tọa lạc dưới một ngọn núi đẹp, mà còn ở vùng đất địa linh nhân kiệt, bởi nó hội tụ tinh hoa của núi Hồng, sông Lam. Đền tựa lưng vào núi, quay mặt về hướng Bắc, soi mình xuống dòng sông Lam. Các tòa điện cao dần theo thế núi uy nghi, đường bệ, trong ngút ngàn của rừng cây cổ thụ, tạo nên một không gian vừa huyền ảo, linh thiêng, khoáng đạt mà gần gũi.

Đền cấu trúc hình chữ Tam gồm có: hạ điện, trung điện và thượng điện, nối liền với nhau theo trục thần đạo. Bố trí các cung thờ trên xuống: cung thờ Thánh Mẫu (thờ Tam Phủ), cung thờ Ngũ vị Tôn ông, cung thờ quan Hoàng Mười, cung Chầu Mười và cung Trần Triều. Tòa thượng điện (hậu cung), nơi đặt bàn thờ Tam tòa Thánh mẫu, gồm: Mẫu Liễu Hạnh, Mẫu Thượng Ngàn, Mẫu Thoải.

Nội dung bia nêu rõ "Đền (Chợ Củi) được xây từ lâu đời, những năm trước đó dân thôn lạm dụng điện thờ, đã làm ngói gạch dột nát, gỗ mục, tường vách hoang tàn. Thủ từ Nguyễn Văn Tịu (Tựu) ở thôn Tháp Sơn, xã Tam Xuân thượng, huyện Nghi Xuân, phủ Đức Thọ cùng mọi người muốn lòng thiện được mãi mãi truyền về sau cho nên dựng bia ghi lại việc hưng công tu sửa Đền". Qua nhiều đời, việc hương hỏa trong Đền vẫn do dòng họ Nguyễn của ông Nguyễn Văn Tịu trông coi.

Hiện nay, danh tiếng của Đền được nhiều người biết đến. Những ngày cuối năm, dòng người đổ về tham quan tăng lên. Nơi đây còn có cảnh quan đẹp hiếm có, sông núi đan xen nhau tạo nên vẻ đẹp huyền ảo, kỳ bí nên thơ cho ngôi đền. Các sinh hoạt văn hóa dân gian như hát chầu văn, lễ hầu đồng diễn ra thường xuyên tại đền.

Hàng năm, Đền Chợ Củi có 3 lễ hội lớn vào dịp ngày mồng 3 tháng 3 âm lịch (ngày giỗ Thánh Mẫu), ngày 20 tháng 8 âm lịch (ngày giỗ Đức Thánh Trần) và ngày 10 tháng 10 âm lịch (ngày giỗ Quan Hoàng Mười) hút du khách về chiêm bái, hành lễ.

Lễ hội đền Chợ Củi nhằm bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc, tưởng nhớ công đức của các vị phúc thần có công với nước. Đồng thời, thông qua lễ hội để tuyên truyền, giáo dục truyền thống yêu nước, yêu quê hương, lòng tự hào dân tộc cho các thế hệ; động viên, tập hợp nhiều tổ chức, lực lượng xã hội tích cực bảo tồn và phát huy, khai thác giá trị di sản văn hóa gắn với phát triển kinh tế, xã hội; quảng bá văn hóa, hình ảnh quê hương đến du khách trong và ngoài nước.