Người nông dân Khmer có đôi bàn tay tài hoa

Nghệ nhân Sơn Kinh nay đã lớn tuổi, chân không còn đi vững, bệnh tật đã nhiều. Nhưng khi nghe chúng tôi nhắc đến công việc của mình, ông trở nên tươi vui hẳn.

Nghệ nhân Sơn Kinh cho biết, năm nay ông đã bước sang tuổi 90, không còn làm được gì nữa nhưng vẫn rất nhớ nghề. Cách đây mấy chục năm, nhìn mớ cây, rễ bỏ ngoài sân với đủ mọi hình thù khác nhau, ông chợt nghĩ sao mình không biến những thứ phế phẩm ấy thành sản phẩm có ích cho cuộc sống. Rồi nghệ nhân Sơn Kinh bắt tay vào với các thứ phế phẩm ấy và ông đã thành công.

Những sản phẩm mà ông làm ra thật phong phú, có hồn như rắn, rồng, kỳ đà, chim, cò, voi, ngựa, khỉ, trâu, bò, đại bàng, khủng long,… và cả các loại đàn, nhị, các loại mặt nạ phục vụ cho múa Rô-băm, Dù-kê của đồng bào dân tộc Khmer.

Nhìn các sản phẩm của nghệ nhân Sơn Kinh, không ai có thể tin rằng đó là sản phẩm từ cây cối trong vườn nhà, không ai tin rằng đó là công trình nghệ thuật của người nông dân Khmer miệt vườn Sóc Trăng. Những gốc rễ xù xì qua bàn tay tài hoa, miệt mài của ông đều trở thành những sản phẩm nghệ thuật với đường nét tinh xảo, đủ loại hoa văn mang đậm dấu ấn văn hóa của người Khmer Nam Bộ.

Anh Sơn Đươl (con trai ông Sơn Kinh) nói: “Hồi trước còn mạnh, lúc nào ông cũng lui cui với bề bộn bao nhiêu là cây, ván, gốc, rễ,… của đủ thứ cây trong vườn nhà. Tất cả các sản phẩm trưng bày đều được sáng tạo từ đôi bàn tay của cha tôi cả”.

Ông Sơn Kinh cho biết, để có được những sản phẩm ấy, ông phải tốn rất nhiều thời gian, công sức mới có thể có được. Có thứ ông phải làm đến 2-3 tháng trời mới xong. Phải miệt mài từng chút một, rất cầu kỳ, cẩn thận, chỉ một chút sơ suất nhỏ là hỏng mất.

Nhìn một góc nhà trưng bày đủ các sản phẩm mà ông làm ra, chúng tôi càng hiểu hơn công sức, tâm huyết mà người nghệ nhân này đã bỏ ra. Chỉ chừng đó cũng thấy hết được cái tâm đối với nghề này của ông.

Tuy nhiên, những sản phẩm mà nghệ nhân Sơn Kinh làm ra chủ yếu là trưng bày trong nhà phục vụ cho gia đình chứ chưa có điều kiện “cất cánh” bay đi nơi khác vì nhiều lý do khác nhau. Mong muốn của ông là được giới thiệu sản phẩm của mình cho nhiều người biết, coi như đó là một cách để giới thiệu gián tiếp về mảnh đất, con người Sóc Trăng.

Chúng tôi có hỏi ông về khoản thu nhập từ việc bán các sản phẩm này, ông Sơn Kinh cười buồn: “Đâu có bán chác gì chú ơi, mà bán cho ai. Ở đây xa quá có ai biết đâu mà mua. Còn mang đi nơi khác giới thiệu thì khó lắm. Ở đây thỉnh thoảng bà con thích làm cái gì, theo mô hình gì, đặt hàng tui mới dám làm”.

Nói về công việc của mình, nghệ nhân Sơn Kinh cho biết: “Đã mấy chục năm nay tôi theo công việc này và còn theo mãi mãi, coi như đó là cái nghiệp, là niềm vui của tuổi già vậy. Tôi chỉ mong muốn làm sao có được điều kiện để giữ lấy cái nghề này. Hiện nay, các sản phẩm công nghiệp cũng xuất hiện nhiều, đa dạng nhưng nhìn vào thiếu nét tinh xảo, thiếu cái hồn của nó, không thể nào bằng các sản phẩm thủ công được”.

Ước mơ của ông là giá như có nguồn tài trợ nào đó để hỗ trợ ông một phần nào trong thực hiện công việc đầy yếu tố sáng tạo nghệ thuật và công phu này. Ông không mong sản phẩm của mình bán được mà chỉ mong sao đem nó đến với mọi người, để mọi người thưởng thức, chiêm ngưỡng.

Chúng tôi được biết, nghệ nhân Sơn Kinh cũng đã có nhiều đóng góp cho Bảo tàng tỉnh Sóc Trăng trong việc trao lại nhiều hiện vật mang đậm bản sắc văn hóa của đồng bào Khmer Nam Bộ. Với những đóng góp đó, năm 2015, ông được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Nghệ nhân ưu tú.

Cao Xuân Lương