Khi phương Tây quyết "trả lại đường phố cho người dân"

Barlenona là thành phố lớn nhưng từ lâu đã bị “ngộp thở” bởi lượng xe hơi quá lớn. Đối mặt với nạn ô nhiễm cùng với tiếng ồn khủng khiếp, Barcelona đã có một ý tưởng mới nhằm giảm lượng xe cộ qua lại tới 21%. Và xứ Catalan còn có kế hoạch sẽ “trả lại tự do” cho 60% tuyến phố đang nườm nượp xe hơi qua lại để biến thành “các không gian cư dân”.

Kế hoạch của Barcelona sẽ được triển khai dựa trên ý tưởng “superilles” (còn gọi là superblocks - siêu khối). Đó là những khu phố nhỏ mà giao thông sẽ chạy xung quanh nó, và ở đó, các không gian sẽ được trả lại cho “cuộc sống của thành thị”.

Theo nhiều cuộc khảo sát gần đây, riêng tình hình ô nhiễm môi trường đã gây ra 3.500 trường hợp chết sớm mỗi năm tại khu vực trung tâm của Barcelona (với dân số 3,2 triệu người), và cũng gây ra nhiều hậu quả đối với hệ sinh thái cũng như môi trường nông nghiệp ở đây. Barcelona và 35 khu tự trị trong khu vực xung quanh đã liên tục không đáp ứng đủ yêu cầu về chất lượng môi trường do EU đặt ra.

Kế hoạch của Barcelona sẽ tạo ra những khu “Superblocks” rộng lớn để dần can thiệp nhằm tái tạo lại cơ sở hạ tầng của thành phố, bắt đầu bằng việc quản lý phương tiện, như thay đổi các biển báo chỉ đường, lộ tuyến xe bus. “Superblocks” sẽ có quy mô nhỏ hơn so với “các khu phố”, nhưng lại lớn hơn so với các khu nhà (block). Đây sẽ là mô hình lần đầu tiên được áp dụng tại khu phố Eixample, và một số khu phố khác, như Sant Martí.

“Superblock” Eixample có diện tích 400x400m với dân số khoảng 500-600 người. Tại Eixample, mỗi “Superblock” sẽ bao gồm 9 khu nhà trong cùng một mạng lưới. Xe hơi, xe scooter, xe tải, xe bus sẽ bị hạn chế đi trên những con phố theo chỉ dẫn của nơi này, và các phương tiện này sẽ chỉ được đi trên các con đường nằm giữa các Superblock nếu họ là cư dân hoặc là những tiểu thương kinh doanh nơi này, và chỉ được đi với vận tốc giảm tới còn 10km/h (vận tốc hạn chế trong thành phố là 50km/h, và 30km/h tuỳ vào từng khu vực).

Barcelona muốn triển khai kế hoạch này với mục đích đầy tham vọng. Bằng cách thực hiện đồng thời nhiều chiến lược nhằm giúp giảm số lượng xe hơi xuống 21% trong 2 năm tới, và tăng tỷ lệ di chuyển bằng xe đạp, phương tiện công cộng và cả đi bộ. “Superblocks” sẽ được triển khai cùng với việc mở ra 300km làn đường xe đạp (hiện tại mới chỉ có 100km), và cả mạng lưới xe bus đã sẵn sàng để chạy trên một số tuyến đường chính. Ý tưởng này sẽ cho phép bất kỳ ai cũng chỉ cách xa các trạm xe bus khoảng 300m, và thời gian chờ đợi chỉ mất 5 phút mỗi chuyến (so với thời gian trung bình hiện nay là 14 phút).

Chính quyền Barcelona đang “đau đầu” bởi mật độ xe cộ quá lớn, lượng xe cá nhân chiếm 20% trong tổng số phương tiện di chuyển trong thành phố, và chúng chiếm tới 60% mọi tuyến đường. “Chúng ta cần lấy lại đường phố”, bà Janet Sanz, Bộ trưởng Bộ Môi trường tự nhiên, đô thị và đi lại, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tạo sự gắn kết trong xã hội, sự cộng sinh, và chia sẻ giữa con người với con người.

“Kế hoạch này có ý nghĩa quan trọng đến môi trường đô thị. Mục đích của chúng ta là biến Barcelona là thành phố để sống. Hơn nữa, là một thành phố ở Đại Trung Hải, người dân chúng ta dành nhiều thời gian trên đường phố, vì thế phố phường phải là ngôi nhà thứ hai của chúng ta, hoặc ít nhất là thêm một nơi cư trú nữa của mỗi người dân nơi đây, vào bất cứ thời điểm nào. Những khu vực công cộng cần phải là nơi để chơi, đó phải là nơi có không gian xanh như vốn dĩ chúng đã từng tồn tại”.

“Chúng tôi muốn các khu vực công cộng phải là nơi mọi người có thể thực hiện tất cả các quyền của con người: được trao đổi, bày tỏ, tham gia chia sẻ về văn hoá, kiến thức và quyền được thư giãn”.

Ý tưởng về “Superblocks” đã từng xuất hiện từ năm 1987 sau khi mức độ ô nhiễm, ồn ào tăng mức quá cao, và superblock đầu tiên đã được thử nghiệm vào năm 2003 tại Gràcia. Nhiều thử nghiệm, như những ngày không lái xe hơi, cũng đã được triển khai trên các quận, như Sant Martí, đây được xem như là mô hình mẫu cho dự án “Superblocks” mà Barcelona sẽ triển khai.

Khôi Linh