Hút hồ nước cải tạo lộ bát hương chất chồng ở Hà Nội: Chuyên gia lên tiếng!

Sông, hồ trôi nổi đầy bát hương

Vừa qua, theo ghi nhận của phóng viên Dân trí, hồ Nghĩa Tân trong công viên Nghĩa Đô (TP Hà Nội) sau khi rút cạn nước để thi công cải tạo đã lộ ra hàng nghìn bát hương, ban thờ ở đáy hồ.

Khung cảnh các đồ thờ cúng chồng chất xen lẫn rác thải bốc mùi xú uế khiến nhiều người không khỏi choáng ngợp.

Thực tế, vào các dịp cuối năm hay khi chuyển nhà, đổi ban thờ… người Việt thường có thói quen vứt bát hương, ban thờ, chân hương, tro cát xuống sông, hồ. Nhiều người còn ném theo cả túi nilon, các loại rác thải nhựa…

Ở nội đô Hà Nội, người dân vì thế lựa chọn các hồ nước lớn để "gửi gắm" những đồ thờ cúng không còn dùng đến. Nhiều người cho rằng, làm như vậy thì sẽ đảm bảo sự sạch sẽ, thanh tịnh, mát mẻ.

 Không chỉ riêng hồ Nghĩa Tân, tại Hà Nội, ven khu vực Hồ Tây hay ở sông Hồng, mỗi khi nước cạn, người dân không còn lạ với cảnh hàng nghìn bát hương, đồ thờ cúng trôi nổi dạt vào bờ, ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường và cảnh quan đô thị.

Nhiều người cho rằng, việc ném đồ thờ cúng không còn dùng đến xuống sông, hồ chẳng khác nào dần dần lấp kín những nơi này, biến sông, hồ thành nơi chứa rác thải.

Thay bát hương, ban thờ có nhất định phải thả xuống sông, hồ?

Lý giải về hành vi vứt đồ thờ cúng cũ xuống sông, hồ, trao đổi với phóng viên Dân trí, nhà nghiên cứu văn hóa Phạm Đình Hải, Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam cho biết, đây là một "tập quán mới", chủ yếu diễn ra tại các đô thị. Thói quen này gắn với tập quán bao sái ban thờ (lau chùi dọn dẹp ban thờ, bát hương, đồ thờ tự…) hàng năm trong dân gian.

Trước đây, sau Tết ông Công ông Táo (thường là 23 tháng Chạp) các gia đình bắt đầu dọn dẹp nhà cửa, chuẩn bị đón Tết Nguyên Đán, trong đó có việc bao sái ban thờ.

Trong quá trình đó, nếu không may bát hương, đồ thờ tự, cốc chén bị vỡ hoặc cũ hỏng không dùng được thì phải bỏ. Ban thờ và những đồ làm bằng gỗ được thiêu hóa cùng với chân nhang, tàn hương… rồi đem đổ ở góc vườn hoặc bụi tre cuối làng, những nơi khuất nẻo, xa nhà.

Bát hương, ấm chén, bát đĩa cũng vậy, vỡ hỏng cũng đều được bỏ đi. Nếu có nhu cầu thay mới những đồ thờ cúng này thì các gia đình sẽ lựa những thứ còn sử dụng được, đem rửa ráy sạch sẽ, cất trữ để dùng khi cần hoặc cho người khác, vì đồ thờ tự và gốm sứ đều là đồ quý…

"Từ xưa đến nay, cha ông chúng ta đã duy trì tập quán đó, không liên quan gì đến mát mẻ, nóng lạnh về tâm linh hay thần học. Đạo Phật cũng không khuyến khích những việc làm vừa mê tín dị đoan, vừa lãng phí như vậy", chuyên gia này nói.

 Cũng theo nhà nghiên cứu Phạm Đình Hải, việc xả các đồ thờ cúng xuống sông, hồ sẽ gây ảnh hưởng tiêu cực nhiều mặt đối với xã hội, trước hết là về kinh tế và môi trường sống. Về lâu dài, hành vi này sẽ làm lệch lạc những nét đẹp văn hóa, tinh thần nhân văn trong phong tục, tập quán truyền thống của dân tộc.

Trước ý kiến cho rằng, không thể vứt đồ thờ cúng vào thùng rác vì như thế là xui xẻo, thùng rác là nơi mất vệ sinh nên không phù hợp, ông Hải phân tích: "Quan điểm này không có cơ sở về khoa học và tâm linh. Những thứ đã hỏng, bỏ đi đương nhiên là rác.

Các vị thần hoặc anh linh gia tiên không lẽ cứ bám vào những đồ bỏ đi để bị "trôi sông" hoặc "ném vào thùng rác"? Người xưa đem thiêu hóa để "trả về với đất" hoặc ném vào bụi tre, chôn nơi góc vườn để tránh ô nhiễm môi trường, tránh mảnh vỡ có thể gây tai nạn cho con người, động vật.

Ngày nay nhiều người lại làm ngược lại. Hành vi này gây nguy hiểm cho xã hội thì các vị thần, anh linh gia tiên có "phù hộ" không?".

Theo ông Hải, việc tùy tiện ném bỏ các bát hương, ban thờ, chân hương xuống sông, hồ không phải là vấn đề tâm linh, mà là một thói quen xấu, là hành vi vi phạm pháp luật, xả rác không đúng nơi quy định. Đã có những cá nhân bị xử phạt về hành vi này.

Những đồ thờ cúng thay thế nếu không dùng được nữa thì đem gói gọn vứt vào thùng rác, món đồ nào còn có thể tận dụng làm đồ chứa đựng thì cũng nên tận dụng.

Nhà nghiên cứu văn hóa Phạm Đình Hải cho rằng, ngưỡng vọng tổ tiên, thành kính với người đã khuất là văn hóa của người Việt. Tuy nhiên, mỗi người cần phải tôn trọng quy định chung của xã hội, không được làm ảnh hưởng đến người khác, phải biết gìn giữ môi trường xanh, sạch, đẹp và bảo đảm cảnh quan nơi mình sinh sống.