"Giải mã" loại chất lỏng đắt đỏ bậc nhất thế giới “1 lít hơn 400 triệu đồng”

Vài nét về loài Sam

Với ngoại hình tựa như một sinh vật đến từ thời tiền sử, con Sam có lẽ còn khá lạ lẫm với nhiều người. Tuy nhiên trên thực tế, động vật này sinh sống và thậm chí là đặc sản của một vài vùng biển của Việt Nam.

Con Sam thuộc họ Sam (Limulidae) gồm khoảng 4,5 thành viên là những loài duy nhất trong bộ đuôi kiếm còn sinh tồn hiện nay. Bên cạnh đó, vì đã tồn tại từ cách đây xấp xỉ 450 triệu năm, nên Sam còn được coi là hóa thạch sống.

Dẫu vậy, giá trị lớn nhất của loài Sam không nằm ở ý nghĩa về mặt lịch sử, mà lại chính là ứng dụng to lớn của nó trong nền khoa học hiện đại, cụ thể là y học. Và đây cũng chính là lý do khiến máu của con Sam trở thành một trong những nguồn tài nguyên quý giá nhất hành tinh.

Máu Sam có gì đặc biệt?

Máu của loài Sam đặc biệt ngay từ ngoại hình, bởi thay vì màu đỏ như của con người hay đại đa số các loài động vật khác, máu Sam lại mang màu xanh dương nhạt.

Nguồn gốc của màu sắc khác thường này đến từ nguyên tố đồng có trong thành phần máu của chúng (trong khi con người có máu đỏ là do chứa sắt). Hiển nhiên, việc sở hữu một màu sắc kỳ lạ không thể nào là nguyên do để máu của loài động vật này được bán với mức giá hơn 400 triệu đồng mỗi lít.

Các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng, máu của loài Sam có chứa một nhân tố đông máu đặc biệt có tên là Limulus amebocyte lysate (LAL) có khả năng phản ứng với vi khuẩn Gram âm.

Trước khi khám phá ra LAL, giới khoa học đã gặp rất nhiều khó khăn trong việc xác định xem liệu vaccine hay các dụng cụ y tế có bị nhiễm khuẩn hay không? Cách được áp dụng phổ biến vào thời kỳ đó chính là tiêm thử vaccine vào những con thỏ thí nghiệm và chờ xem phản ứng (đương nhiên cách làm này tốn khá nhiều thời gian cũng như phi nhân đạo).

Mãi đến năm 1970, “cuộc chơi” mới thực sự thay đổi khi LAL được đưa vào sử dụng. Chỉ với việc nhỏ một vài giọt LAL vào thiết bị y tế hay Vaccine, hợp chất này sẽ ngay lập tức phủ lên bất kỳ vi khuẩn Gram âm nào mà nó phát hiện bằng một cái kén dạng dẻo, đây cũng chính là dấu hiệu cảnh báo cho chúng ta biết sự hiện diện của vi khuẩn trong các vật tư y tế, thứ có thể cướp đi mạng sống của người bệnh.

Chính vì ứng dụng to lớn và hiện chưa thể thay thế bằng các biện pháp nhân tạo, nên hàng năm ngành công nghiệp dược phẩm vẫn đang đánh bắt khoảng 600.000 con Sam, để phục vụ cho việc chiết xuất loại thuốc phát hiện nhiễm khuẩn này.

Máu Sam được lấy như thế nào?

Vì số lượng Sam trên thế giới là rất có hạn nên cách lấy máu Sam mang tính chất bảo tồn và hạn chế việc làm chết chúng. Theo đó, mỗi chú Sam sẽ được hút 30% lượng máu trong cơ thể.

Dẫu vậy, vì đây cũng là một lượng máu khá lớn nên khoảng 30% cá thể Sam thường không thể qua khỏi quá trình lấy máu. Bên cạnh đó, cũng không ai chắc về việc 70% còn lại sẽ hồi phục ra sao sau khi được trả lại tự nhiên.

Máu Sam không phải là nguồn tài nguyên vô hạn!

Theo số liệu của các tổ chức bảo tồn, số lượng Sam ở nước Mỹ đã ở mức đáng báo động và nếu không có biện pháp can thiệp thì trong 40 năm nữa, dân số của loài Sam ở đây sẽ giảm xuống 30%. Thực trạng loài Sam ngày càng khan hiếm, trong khi nhu cầu của con người ngày một tăng, đã khiến giá của máu Sam vốn đã ở trên trời lại vẫn liên tục nhảy vọt.

Tuy nhiên, điều thực sự đáng sợ không phải nằm ở chi phí cao, mà là khi đã không còn Sam để đánh bắt, trong khi chúng ta vẫn chưa thể phát minh ra một biện pháp phát hiện vi khuẩn hữu hiệu như LAL, thì mạng sống của hàng triệu người trên thế giới sẽ bị đe dọa vì nhiễm trùng!

Minh Nhật

Theo BI