Cách tâm chấn hơn 1.000km, tại sao tòa nhà 34 tầng vẫn bị đổ sập?

Chính quyền quân sự Myanmar ngày 30/3 cho biết, hiện khoảng 1.700 người thiệt mạng, 3.400 người bị thương và hơn 300 người bị mất tích sau trận động đất 7,7 độ xảy ra vào trưa 28/3.

Dù nằm cách tâm chấn của trận động đất hơn 1.000km nhưng một tòa nhà đang xây dựng dở ở thành phố Bangkok (Thái Lan) cũng bị đổ sập hoàn toàn. Điều này khiến nhiều người đặt câu hỏi, tại sao trận động đất có thể tạo ra tác động mạnh ở nơi cách xa như vậy?

Các chuyên gia cũng có những phân tích khoa học nhằm giải đáp vấn đề này.

Trước hết, chúng ta cần hiểu rõ nguyên nhân gây ra động đất.

Lớp trên cùng của trái đất bị chia thành nhiều phần khác nhau được gọi là các mảng kiến tạo. Tất cả đều chuyển động liên tục. Một số di chuyển song song với nhau, trong khi một số khác lại nằm ở trên và dưới của nhau. Chính những chuyển động này gây ra thảm họa động đất và núi lửa.

Myanmar được coi là một trong những khu vực hoạt động về mặt địa chất nhất thế giới vì nằm trên đỉnh của sự hội tụ 4 mảng kiến tạo gồm mảng Á - Âu, mảng Ấn Độ, mảng Sunda và mảng vi mô Miến Điện.

Dãy Himalaya được hình thành do mảng Ấn Độ va chạm với mảng Á - Âu. Trận sóng thần năm 2004 là kết quả của việc mảng Ấn Độ di chuyển bên dưới mảng vi mô Miến Điện.

Tiến sĩ Rebecca Bell, chuyên gia về kiến tạo tại Đại học Hoàng gia London (Anh) lý giải, có một đường đứt gãy lớn mang tên Sagaing cắt xuyên qua Myanmar từ bắc xuống nam và dài hơn 1.200km.

Dữ liệu ban đầu cho thấy chuyển động gây ra trận động đất mạnh 7,7 độ ngày 28/3 là trượt ngang (hai khối đất trượt qua nhau theo chiều ngang). Khi 2 khối di chuyển qua nhau, chúng tạo ra ma sát cho tới khi được giải phóng và đất dịch chuyển gây ra động đất.

Trận động đất ở Myanmar chỉ sâu 10km được coi là rất nông nên làm tăng mức độ rung lắc ở bề mặt. Theo Cục Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS), thảm họa lần này tạo ra nhiều năng lượng hơn quả bom nguyên tử thả xuống thành phố Hiroshima (Nhật Bản).

"Tính chất thẳng của đường đứt gãy đồng nghĩa với động đất có thể diễn ra trên diện tích lớn. Đường đứt gãy thẳng đồng nghĩa với một nguồn năng lượng lớn có thể truyền dọc theo chiều dài của nó khoảng 1.200km về phía nam hướng tới Thái Lan", Tiến sĩ Rebecca giải thích.

Trong nền đất mềm ở Bangkok, các sóng địa chấn tích tụ rồi lớn hơn khiến địa chất tại đây làm bề mặt đất rung chuyển dữ dội hơn. Vào thời điểm xảy ra động đất, nhiều tòa nhà cao tầng ở Bangkok bị rung lắc.

Trong đó có cảnh quay ghi lại khoảnh khắc nước xối xả rút xuống từ hồ bơi vô cực trên đỉnh một tòa cao ốc. Nhưng tòa nhà tổng kiểm toán 34 tầng đang thi công dở dang ở quận Bang Sue lại là công trình duy nhất bị sụp đổ.

Theo Tiến sĩ Christian Málaga Chuquitaype, Giảng viên cao cấp về kỹ thuật động đất tại Đại học Hoàng gia London (Anh), trước năm 2009, Bangkok không có tiêu chuẩn an toàn toàn diện để xây dựng các tòa nhà có khả năng chống chịu động đất.

Điều này có nghĩa là các tòa nhà cũ sẽ đặc biệt dễ bị tổn thương. Chuyện này không hề bất thường, bởi các tòa nhà chống động đất sẽ mất chi phí xây dựng tốn kém hơn.

Giáo sư Amorn Pimarnmas, Chủ tịch Hiệp hội Kỹ sư Kết cấu Thái Lan cho biết, mặc dù có các quy định tại các thành phố về những tòa nhà chống động đất, nhưng ước tính chỉ có chưa đến 10% các công trình có khả năng chống đỡ với loại hình thiên tai này.  

Tuy nhiên, tòa nhà bị sập là tòa nhà mới. Trên thực tế, tòa nhà vẫn đang được xây dựng khi trận động đất xảy ra. Vậy nên, các tiêu chuẩn xây dựng mới sẽ được áp dụng.

Tiến sĩ Pimarnmas cho biết, đất mềm của Bangkok cũng có thể đóng một phần trong vụ sụp đổ của tòa nhà, vì nó có thể khuếch đại chuyển động của mặt đất lên gấp 3 hoặc 4 lần.

"Tuy nhiên, có những giả định khác như chất lượng vật liệu bê tông và cốt thép và một số bất thường trong hệ thống kết cấu. Những điều này vẫn cần được điều tra chi tiết", Tiến sĩ Pimarnmas nói.