Bài học truyền thông nhìn từ vụ Minh Béo

Thời gian gần đây, thấy mạng bàn nhiều về vụ Minh Béo mãn hạn tù vì tội tấn công tình dục trẻ em từ Mỹ về nước, với không ít người tỏ thái độ hân hoan chào đón, chúc mừng, bất chợt tôi lại nhớ đến câu nói của GS Hoàng Ngọc Hiến: "Cái nước mình nó thế".

Vâng, cái nước mình nó thế! Chuyện một anh diễn viên hài mãn hạn tù vì cái tội mà mọi người, nhất là các bà mẹ có con đang ở tuổi vị thành niên lên án lại được chào đón như một nghệ sĩ chân chính, thậm chí còn bị tâng lên như một người hùng vừa thoát chết trở về.

Đầu tiên là chuyện anh ta đăng lên trang Facebook cá nhân dòng status: "Minh Béo đã về tới Việt Nam lúc 10h30. Cảm ơn cả nhà thời gian qua đã quan tâm hỏi thăm Minh Béo. Minh Béo xin chân thành cảm ơn. Minh béo rất khỏe và sẽ liên lạc với cả nhà sau nhé" cùng mấy tấm ảnh tự sướng.

Chỉ cần có thế, một vài trang mạng ngay lập tức, "nổi lửa, bắc chảo", thêm gia vị và dầu mỡ xáo xào thành bản tin, chạy tít giật gân nhằm câu view. Dường như chuyện chân dài mê đại gia tỉ phú đô la, chuyện ca sĩ tố việc gánh nợ hàng chục tỉ cho mẹ đẻ đã nhạt, không còn hấp dẫn thị hiếu rẻ tiền của một bộ phận không nhỏ độc giả luôn đắm đuối với chuyện bếp núc, giường chiếu của giới showbiz . Bởi thế mà việc anh hài mãn hạn tù ở Mỹ về nước, vênh vang tự đắc trên Facebook đối với một số nhà báo trở thành đặc sản. Còn chuyện đồng bào đang vật lộn với lũ đơn, lụt kép ở miền Trung thì, hãy đợi đấy, chưa phải là mối quan tâm hàng đầu lúc này.

Thế cho nên "đặc sản" mà Minh Béo tạo ra quả là "hấp dẫn". Có tác giả giật tít: "Minh Béo không còn béo khi về đến Việt Nam", cứ y như là anh ta vừa tham gia một khóa "bước nhảy ngàn cân" ở Mỹ về. Lại còn bình luận: "Minh Béo đã giảm cân rất nhiều sau 9 tháng ngồi tù tại Mỹ; tinh thần và sức khỏe vẫn tốt". Ai dám bảo đây là một kẻ vừa mãn hạn tù vì trọng tội ấu dâm?

Đọc những dòng này, tự nhủ, chả trách Minh Béo vừa ra tù đã rùm beng thông báo trở về, khoe hình ảnh bên xe sang, tự sướng hết cỡ…

Cách đưa tin của một tờ báo nước ngoài lại khác. Họ đưa tin một cách khách quan, ngắn gọn: "Tôi đã về tới Việt Nam lúc 10 giờ 30," Minh Béo viết trên trang Facebook cá nhân, và không quên cảm ơn mọi người "quan tâm hỏi thăm".

Ngay trước khi có tin ông chuẩn bị mãn hạn tù, một số bạn bè ông đã lên kế hoạch tổ chức sinh nhật và chào đón ông trở về.

Thông tin 'chào mừng Minh Béo' đăng trên mạng xã hội đã bị nhiều người chỉ trích."

Sau phần tin, bài báo nêu những bình luận xoay quanh tội trạng của Minh Béo. Đánh giá thái độ "chào mừng", "tha thứ" của một số người, báo dẫn lời một nhà báo khác: "Có lẽ họ không nhận ra tầm nguy hiểm của hình ảnh Minh Béo, hoặc quá xuề xòa trong suy nghĩ.".

Kết thúc bài báo là quan điểm của nhà báo nọ về vấn đề mà cộng đồng mạng đang quan tâm: "Người ta có thể tha thứ cho lầm lỗi chứ không tha thứ cho sai phạm. Một nghệ sỹ làm tổn hại hình ảnh đất nước, với hành động của mình, ghi vào sổ đen thế giới một cái tên tội phạm tình dục, là điều nhục nhã mà y nên cúi đầu xuống, thay vì trâng tráo nói lời xin chào."

"Ăn theo" status của Minh Béo trên Facebook, một số trên mạng xã hội bị anh ta "bỏ bùa" bằng mấy lời ngạo mạn: "Cảm ơn cả nhà thời gian qua đã quan tâm hỏi thăm Minh Béo. Minh Béo xin chân thành cảm ơn. Minh béo rất khỏe và sẽ liên lạc với cả nhà sau nhé".

Người ta có quyền thích hay không thích điều gì, nhưng cái cách một số người tỏ thái độ hân hoan "chào đón", "chúc mừng" Minh Béo thì thật không thể chấp nhận được. Nhiều người còn lên tiếng bênh vực, xoa tội cho Minh Béo nào là "nhân vô thập toàn", "biết đâu mai mốt mình còn xấu hơn thế", nào là "oán có đầu nợ có chủ" rồi thì “đánh người chạy đi, không đánh kẻ chạy lại”. Ô hô, anh ta trở về không một lời ăn năn xin lỗi, không một sự hối cải chân thành... Liêm sĩ rớt đáy như thế thì "nhân vô thập toàn" cái gì, "chạy lại" cái gì?

"Kiểu ngụy biện trơ trẽn lấp liếm đạo đức giả này vẫn còn tràn lan thì tội phạm, không chỉ ấu dâm mà các loại tội phạm khác như tham nhũng bán nước vân vân cũng sẽ được thông cảm bao dung". Nhận xét này của một nhà văn trên trang Facebook cá nhân quả thực rất chí lí. Vì sao những người đã từng lên án kịch liệt chuyện ông lão hơn 70 tuổi xâm hại tình dục trẻ nhỏ ở Vũng Tàu hoặc các vụ tương tự lại có thể dễ dàng tha thứ cho Minh Béo?

Một tác giả viết trên tờ báo nọ: "Những người có lương tâm không khỏi xấu hổ thay khi kẻ này trở thành nỗi nhục, vết nhơ khó gột sạch của showbiz Việt. Nam diễn viên không mang tinh túy gì của sân khấu kịch Việt Nam sang Mỹ, mà lại mang thói quen ấu dâm – hành động của kẻ tội đồ bị lên án ở bất kì nơi đâu trên thế giới.".

Tác giả đặt nghi vấn: "Có phải, người hâm mộ Việt đã quá dễ dãi với những chiêu trò, ồn ào, sai lầm…của ngôi sao, và đẩy họ vào suy nghĩ “càng scandal càng nổi tiếng”. Thậm chí, đến giờ, ấu dâm – một tội trạng tưởng chừng rất kinh khủng, mà ở những nước phát triển, người phạm tội này bị công khai danh tính và chịu sự quản lý nghiêm ngặt của chính quyền, thì về Việt Nam, cũng thành một thứ đòn bẩy để trở lại showbiz.".

Nhìn lại vụ Minh Béo mãn hạn tù từ Mỹ trở về vừa qua, có thể thấy Minh Béo "lãi" to, còn một số người hâm mộ thì bị ru ngủ bởi thứ văn hóa hỗn loạn xô bồ.

Y Nguyên