Quốc hội thông qua đạo luật toàn diện đầu tiên về trí tuệ nhân tạo

Chiều 10/12, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV đã chính thức thông qua Luật Trí tuệ nhân tạo (AI) với 429/434 đại biểu tham dự (90,70%) biểu quyết tán thành.

Luật AI có hiệu lực từ ngày 1/3/2026, gồm 35 điều, được thiết kế theo hướng “quản lý để phát triển”, bảo đảm cân bằng giữa kiểm soát rủi ro và thúc đẩy đổi mới sáng tạo, phù hợp với thông lệ quốc tế và hỗ trợ Việt Nam chủ động hội nhập với các chuẩn mực công nghệ mới.

Đầu tư để AI phục vụ con người và sự phát triển

Các hoạt động sử dụng trí tuệ nhân tạo phải đảm bảo các nguyên tắc: xác định con người là trung tâm, quy định AI phục vụ con người và không thay thế con người và phải có sự giám sát của con người trong các quyết định quan trọng.

Luật AI đặt nền tảng cho mục tiêu tự chủ công nghệ, từ hạ tầng tính toán, dữ liệu đến năng lực nghiên cứu, giúp Việt Nam xây dựng lực lượng AI đủ mạnh để cạnh tranh quốc tế. 

Luật cho phép Nhà nước đầu tư vào trung tâm tính toán AI quốc gia, xây dựng hệ thống dữ liệu mở có kiểm soát, qua đó giảm chi phí tính toán, gỡ bỏ rào cản gia nhập thị trường và thúc đẩy hình thành một hệ sinh thái AI cạnh tranh, minh bạch hơn; đồng thời thiết lập các công cụ, cơ chế phát triển AI, hỗ trợ doanh nghiệp ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo và kiểm soát các giải pháp AI nhạy cảm.

Đây được xem là chính sách quan trọng, giúp giảm rủi ro, hạ chi phí thử nghiệm, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp công nghệ, đặc biệt là các start-up được triển khai thử nghiệm các mô hình AI trong môi trường được miễn trừ một số trách nhiệm pháp lý nhất định.

Bên cạnh các quy định về công nghệ và quản lý, Luật AI dành vị trí quan trọng cho phát triển nhân lực, góp phần hình thành đội ngũ chuyên gia và kỹ sư AI chất lượng cao trong tương lai.

Để hiện thực hoá yêu cầu đó, Luật AI yêu cầu xây dựng Chiến lược nhân lực AI quốc gia dài hạn, tích hợp kiến thức AI cơ bản vào giáo dục phổ thông; khuyến khích đại học mở ngành mới, mở rộng tự chủ học thuật và thu hút các chuyên gia quốc tế.

Bên cạnh đó, Luật AI dành vị trí quan trọng cho phát triển nhân lực. Luật yêu cầu xây dựng Chiến lược nhân lực AI quốc gia dài hạn; tích hợp kiến thức AI cơ bản vào giáo dục phổ thông; khuyến khích đại học mở ngành mới, mở rộng tự chủ học thuật và thu hút chuyên gia quốc tế. Chương trình quốc gia phát triển nhân lực AI sẽ góp phần hình thành đội ngũ chuyên gia và kỹ sư AI chất lượng cao trong tương lai.

Xử lý những vấn đề mới nổi do AI sinh ra

Luật AI tiếp cận và xử lý những vấn đề mới nổi như nội dung do AI sinh ra (AI-generated content) và trách nhiệm của các nền tảng cung cấp dịch vụ AI xuyên biên giới; đảm bảo giữ vững chủ quyền số khi hội nhập sâu với các chuẩn mực quốc tế.

Luật định hướng quản lý các hệ thống AI theo mức độ rủi ro, phân loại theo mức độ cao, trung bình và thấp từ đó gắn với nghĩa vụ pháp lý tương ứng

Những ứng dụng có nguy cơ cao đối với quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân (trong lĩnh vực tài chính, y tế, tư pháp, lao động, giáo dục…) sẽ phải đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe hơn về dữ liệu, kiểm định, giám sát và cơ chế can thiệp của con người. 

Luật AI được thông qua được đánh giá mang tính bước ngoặt, giúp Việt Nam bắt kịp xu thế phát triển trí tuệ nhân tạo toàn cầu và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia trong kỷ nguyên số.