Vị thế Việt Nam sau 38 năm gia nhập Liên hợp quốc

Trải qua những chặng đường, cùng với sự đóng góp tích cực thì Việt Nam cũng nhận được sự hỗ trợ quan trọng của LHQ và vị thế của Việt Nam luôn được nâng cao trên trường quốc tế.

Trở thành thành viên tích cực

Là thành viên của LHQ, Việt Nam luôn cố gắng hoàn thành tốt nhiệm của mình, chủ động đưa ra nhiều sáng kiến thiết thực. Việt Nam luôn ủng hộ các mục tiêu hàng đầu của LHQ như: duy trì hòa bình và an ninh, chống chạy đua vũ trang, giải trừ quân bị, ngăn ngừa và giải quyết các tranh chấp, xung đột bằng biện pháp hòa bình, tăng cường quan hệ hữu nghị giữa các dân tộc.

Việt Nam cũng là nước tham gia ký kết nhiều điều ước quốc tế do LHQ tổ chức. Năm 2009, Việt Nam đã được bầu làm Chủ tịch luân phiên Hội nghị giải trừ quân bị và hiện đang tham gia vào hoạt động gìn giữ hòa bình trên một số lĩnh vực phi vũ trang, phù hợp với điều kiện và khả năng của mình.

Việt Nam đã chủ động đóng góp tiếng nói về những vấn đề liên quan đến hòa bình, ổn định, hợp tác ở khu vực, đưa Ðông Nam Á trở thành một khu vực hòa bình, hữu nghị, hợp tác, không có vũ khí hạt nhân và đang hướng tới hình thành một Cộng đồng ASEAN vào cuối năm nay.

Việt Nam được LHQ đánh giá cao về việc hoàn thành trước thời hạn nhiều Mục tiêu phát triển Thiên niên kỷ, sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm với các nước; năm 2006 Việt Nam là một trong 8 nước thực hiện thí điểm Sáng kiến “Thống nhất hành động” và đang triển khai thành công Sáng kiến này.

Trên cương vị Chủ tịch HĐBA (7/2009), Việt Nam lần đầu tiên đưa ra sáng kiến tham vấn các thành viên LHQ về báo cáo công tác năm của HĐBA và được nhiều nước đánh giá cao. Việt Nam cũng đã ứng cử thành công vào Hội đồng Nhân quyền nhiệm kỳ 2014 - 2016, và chuẩn bị ứng cử vào ECOSOC (2016-2018), và HĐBA (2020-2021).

Tại các diễn đàn LHQ, Việt Nam tích cực tham gia thảo luận để giải quyết các vấn đề quan tâm chung về kinh tế, xã hội, văn hóa, nhân đạo và bảo đảm nhân quyền, đồng thời đóng góp vào việc cải tổ các cơ quan LHQ theo hướng mở rộng minh bạch, dân chủ và hiệu quả.

Quyền và lợi ích trong quá trình phát triển

Trong những năm 1977-1986, Việt Nam tập trung vào khắc phục hậu quả chiến tranh. LHQ đã tích cực giúp giải quyết những khó khăn nhiều mặt với tổng viện trợ đạt hơn 500 triệu USD. Tài trợ cho Việt Nam thông qua các Chương trình, đã hỗ trợ đáng kể cho đầu tư của Việt Nam trong các hạng mục phát triển an sinh xã hội.

Trong các năm 1986-1996, quan hệ Việt Nam - LHQ lại tập trung thu hút nguồn lực cho sự nghiệp đổi mới. Theo đó, nhiệm vụ quan trọng hàng đầu là đổi mới chính sách phát triển kinh tế - xã hội.

Đến cuối những năm 1980, LHQ chiếm tới gần 60% tổng số viện trợ cho Việt Nam, viện trợ không hoàn lại đã đạt con số trên 630 triệu USD. LHQ cũng đã nâng mức hỗ trợ cho Quỹ Phát triển Nông nghiệp, Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa LHQ, Tổ chức Phát triển Công nghiệp LHQ…

LHQ đã có 3 ưu tiên chính là: thúc đẩy cải cách, xóa đói giảm nghèo và phát triển bền vững; chuyển từ hỗ trợ kỹ thuật sang hỗ trợ các biện pháp cải cách chính sách, thể chế kinh tế, doanh nghiệp Nhà nước, hành chính công, luật pháp, phát triển hệ thống ngân hàng; thực hiện quy chế dân chủ, quyền bình đẳng nam nữ, tổ chức Nhóm tư vấn các nhà tài trợ; thúc đẩy cải cách và sửa đổi nhiều bộ luật quan trọng...

Trong giai đoạn 2012-2016, quan hệ Việt Nam - LHQ hướng tới nâng cao chất lượng phát triển với việc ưu tiên 3 lĩnh vực trọng tâm là: Chất lượng tăng trưởng; bảo trợ xã hội và tiếp cận các dịch vụ xã hội; tăng cường tiếng nói và nâng cao quản trị công.

Sự hợp tác giữa Việt Nam - LHQ, tuy tổng số tiền viện trợ trong 38 năm qua chỉ hơn 2 tỷ USD, nhưng đã có ý nghĩa hết sức to lớn, vì LHQ tập trung hỗ trợ nhiều lĩnh vực thiết yếu về phát triển kinh tế, xây dựng thể  chế, pháp luật, giải quyết nhiều vấn đề xã hội cấp bách.

Trong giai đoạn 4, hai bên đang hướng tới 3 lĩnh vực trọng tâm là tăng trưởng bền vững, tăng cường tiếp cận các dịch vụ thiết yếu chất lượng cao, bảo trợ xã hội, và thúc đẩy quản trị công nhằm hỗ trợ Việt Nam thực hiện hiệu quả các chiến lược phát triển.

Vị thế ngày càng được nâng cao

Trong suốt 38 năm qua, Việt Nam luôn tiến hành chính sách đối ngoại độc lập tự chủ, hòa bình, rộng mở, “đa phương hoá”, “đa dạng hoá” quan hệ quốc tế; bạn bè thấy ở Việt Nam một người bạn, một đối tác tin cậy, có trách nhiệm với cộng đồng quốc tế.

Vận dụng sáng tạo tư tưởng ngoại giao Hồ Chí Minh về “thêm bạn, bớt thù” và đường lối đối ngoại của Đảng “mở rộng sự hợp tác và tranh thủ sự ủng hộ quốc tế”, quan hệ với LHQ đã giúp phá thế bao vây, cấm vận, góp phần củng cố môi trường hòa bình, an ninh đồng thời tranh thủ các nguồn lực đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội.

Từ những năm 1990 đến nay, trên cơ sở chủ trương của Đảng Việt Nam đã tích cực, chủ động tham gia các công việc tại LHQ, góp phần nâng cao vị thế quốc tế, đấu tranh bảo vệ các lợi ích thiết thân của Việt Nam, nhất là trên các vấn đề an ninh, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, trong đó có nguyên tắc tôn trọng độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, giải quyết hòa bình các tranh chấp, đảm bảo lợi ích chính đáng của tất cả các thành viên, nhất là các nước chậm phát triển.

Lãnh đạo cấp cao của Việt Nam đã tham dự và có nhiều ý kiến đóng góp quan trọng về phương hướng, ưu tiên của LHQ tại các diễn đàn của LHQ. Việt Nam cũng đã đón nhiều đoàn cấp cao của LHQ vào thăm, trong đó có các Tổng Thư ký LHQ như ông Kofi Annan (2006), ông Ban Ki-moon (2010 và 2015), qua đó góp phần thắt chặt hơn nữa quan hệ Việt Nam - LHQ.

Ghi nhận những đóng góp nhiều mặt của Việt Nam vào công việc của LHQ, các quốc gia thành viên đã tín nhiệm bầu Việt Nam là Uỷ viên không thường trực HĐBA nhiệm kỳ 2008-2009, được Tổng thư ký LHQ và các nước thành viên đánh giá cao, góp phần nâng cao uy tín, vị thế quốc tế của Việt Nam.

Như vậy, với đường lối đối ngoại rộng mở của Việt Nam, trải qua 38 năm quan hệ Việt Nam - LHQ với những bước phát triển vượt bậc trên tất cả phương diện và trên nhiều cấp độ khác nhau, đã không ngừng nâng cao vị thế của Việt Nam trên chính trường, góp phần quan trọng vào việc duy trì nền hòa bình, ổn định, phát triển tại khu vực và trên thế giới, đưa lại niềm tự hào cho dân tộc Việt Nam, trong một tổ chức có quy mô lớn nhất hành tinh này.

Nguyễn Nhâm