Lấy ý kiến đánh thuế nhà, bất động sản: Đề xuất từng gây nhiều tranh cãi

Bộ Tài chính vừa có công văn gửi các bộ, ngành, địa phương lấy ý kiến về các chính sách thu thuế bất động sản, bao gồm việc đánh thuế với nhà và tài sản.

Trong đề cương báo cáo nghiên cứu rà soát, đánh giá và đề xuất, Bộ Tài chính cho biết chính sách thu hiện hành liên quan đến bất động sản gồm: các khoản thu khi xác lập quyền sở hữu, quyền sử dụng và thu khi đăng ký quyền sở hữu, quyền sử dụng tài sản (bao gồm tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, tiền bán nhà thuộc sở hữu nhà nước, lệ phí trước bạ).

Ngoài ra, còn có các khoản thu trong quá trình sử dụng tài sản (gồm thuế sử dụng đất nông nghiệp, thuế sử dụng đất phi nông nghiệp); các khoản thu khi chuyển quyền sở hữu, quyền sử dụng tài sản (bao gồm thuế thu nhập doanh nghiệp khi người chuyển quyền là cơ sở kinh doanh, thuế thu nhập cá nhân khi người chuyển quyền là hộ gia đình, cá nhân).

Bộ Tài chính đề xuất sửa đổi nội dung cụ thể tại Luật Thuế sử dụng đất nông nghiệp và Luật Thuế sử dụng đất phi nông nghiệp, cũng như bổ sung nội dung mới cần quy định tại Luật. Cụ thể, nội dung góp ý gồm đề xuất gộp Luật thuế sử dụng đất nông nghiệp và Luật thuế sử dụng đất phi nông nghiệp, bổ sung đánh thuế đối với nhà, nghiên cứu xây dựng luật thuế tài sản hay bất động sản (nếu có).

Theo đó, các góp ý cần đánh giá tác động của nội dung sửa đổi đối với kinh tế xã hội, doanh nghiệp, người dân và ngân sách Nhà nước; đánh giá tính cấp thiết của nội dung đề xuất sửa đổi.

Đánh thuế nhà, bất động sản là vấn đề rất được quan tâm trong thời gian qua. Năm 2018, Bộ Tài chính cũng từng lấy ý kiến góp ý dự án Luật thuế tài sản với đối tượng chịu thuế chính là đất, nhà - công trình xây dựng trên đất… Do không nhận được sự đồng thuận nên đã được "gác" lại.

Tuy nhiên, thời gian qua, khi những cơn sốt đất liên tục diễn ra, các ý kiến về việc sử dụng công cụ thuế vẫn được nhiều chuyên gia đề cập tới với những tranh luận trái chiều.

Ông Lê Hoàng Châu - Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TPHCM (HoREA) từng có văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ đề xuất việc xem xét các giải pháp "đặc trị" sốt đất và bình ổn giá nhà. Trong đó có việc sử dụng hiệu quả công cụ thuế và ban hành thuế bất động sản.

Cụ thể, theo lãnh đạo HoREA, cần thiết đề xuất ban hành thuế chống đầu cơ nhà, đất. Theo đó cần đánh thuế thu nhập với thuế suất rất cao đối với hành vi bán, chuyển nhượng lại nhà, đất ngay sau khi tạo lập, để triệt tiêu ý chí "đầu cơ" của nhà đầu tư lướt sóng (vì không còn có thể đạt được mục tiêu lợi nhuận như kỳ vọng), trong trường hợp thị trường bất động sản có dấu hiệu bị đầu cơ, sốt nóng "bong bóng".

Ngoài ra vị này cho rằng cần xem xét, quy định mức thuế suất rất cao nếu bán, chuyển nhượng lại nhà, đất trong năm đầu tiên và giữ mức thuế suất cao trong năm thứ hai, thứ ba. Các trường hợp bán, chuyển nhượng nhà, đất sau khi tạo lập được 3 năm, hoặc chứng minh được nhu cầu bán, chuyển nhượng nhà, đất là chính đáng, thì áp dụng thuế suất bình thường.

Như vậy, sắc thuế này sẽ không ảnh hưởng đến người mua nhà để ở, có nhu cầu tạo lập nhà ở thực, lãnh đạo HoREA nhận định.

Vị chuyên gia cũng đề xuất đánh thuế người sở hữu nhiều nhà đất. Giải pháp này được thực hiện trên nguyên tắc người sở hữu nhà đất dùng để ở thì chịu mức thuế thấp nhất. Người sở hữu nhiều nhà đất mà không dùng để ở, hoặc không sử dụng để sản xuất, kinh doanh, thì chịu mức thuế suất lũy tiến tùy theo số lượng nhà đất sở hữu.

Trong trường hợp thị trường bất động sản bị đầu cơ, thì có thể áp dụng thuế suất rất cao để triệt tiêu ý chí đầu cơ, chuyên gia nêu quan điểm.

Sắc thuế này được nhận định sẽ điều chỉnh và định hướng hành vi mua, bán, chuyển nhượng nhà, đất trên thị trường bất động sản hướng đến mục tiêu phát triển lành mạnh, ổn định, vừa đáp ứng đúng nhu cầu thực (mua nhà để ở) của người tiêu dùng, vừa đáp ứng nhu cầu đầu tư kinh doanh của nhà đầu tư thứ cấp (mua nhà đất để đầu tư, cho thuê), vừa vẫn giải quyết được nhu cầu cất giữ tài sản bằng nhà, đất của người dân.

Ngoài ra khi nhắc đến thuế bất động sản, nhiều ý kiến cũng đề xuất đánh thuế cao đối với người chậm đưa đất vào sử dụng. Pháp luật đất đai quy định người sử dụng đất được gia hạn 24 tháng kể từ ngày hết hạn sử dụng đất và phải nộp bổ sung khoản tiền trong thời gian được gia hạn theo quy định của Bộ Tài chính. Nhưng chế tài này, theo chuyên gia, chưa đủ sức răn đe, chưa ngăn chặn tình trạng chậm đưa đất vào sử dụng, vì khả năng lợi nhuận thu được sau này sẽ thừa bù đắp khoản tiền phải nộp bổ sung.

Ngoài ra, một số ý kiến cho rằng người sở hữu nhà chưa phải nộp thuế tài sản nhà ở, mà mới chỉ phải nộp "thuế sử dụng đất phi nông nghiệp", trong đó có đất ở với thuế suất đối với "đất ở" trong hạn mức là 0,03% bảng giá đất, nên mức nộp thuế rất thấp, gần như không đáng kể.

Để không xảy ra tình trạng "thuế chồng thuế", lãnh đạo HoREA cũng từng nhấn mạnh, cần phải thay thế phương thức thu "tiền sử dụng đất" hiện nay đang là gánh nặng cho người mua nhà tại các dự án nhà ở (đối với dự án nhà chung cư, tiền sử dụng đất chiếm khoảng trên dưới 15% giá thành căn hộ) và cũng là gánh nặng cho người thực hiện thủ tục hợp pháp hóa quyền sở hữu nhà ở (xin cấp "sổ đỏ").

Hiệp hội HoREA đã đề xuất thay thế thu "tiền sử dụng đất" bằng "thuế đánh trên hành vi chuyển mục đích sử dụng đất từ đất nông nghiệp thành đất ở", với thuế suất rõ ràng, vừa góp phần làm giảm giá thành dẫn đến làm giảm giá bán nhà, vừa minh bạch và loại trừ cơ chế "xin - cho" hiện nay.

Một chuyên gia kỳ cựu trong lĩnh vực bất động sản là GS. Đặng Hùng Võ - nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng từng đề xuất nghiên cứu việc thu thuế bất động sản.

Theo ông Võ, thuế bất động sản đóng vai của nhiều chính sách điều tiết cho quá trình phát triển và nâng cấp đô thị, ngăn ngừa đầu cơ, tích trữ bất động sản (bao gồm cả đất đai) dưới dạng có bất động sản nhưng để hoang hóa, giữ đất nhưng đầu tư cầm chừng, sử dụng đất không hiệu quả.

Khi đầu cơ được kiểm soát, giá bất động sản sẽ giảm, tạo điều kiện nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế và dễ dàng tiếp cận nhà ở cho nhóm người có thu nhập trung bình và thu nhập thấp, ông Võ từng nhấn mạnh. "Tất nhiên, cải cách thuế bất động sản không chỉ nhằm mục tiêu tăng thuế mà phải xem xét điều chỉnh sao cho công cụ thuế đạt hiệu quả cao", ông Võ nói thêm.

Tuy nhiên, trong một cuộc trò chuyện mới đây với PV Dân trí, ông Võ cho rằng trong bối cảnh khó khăn vì Covid-19 hiện nay thì thuế bất động sản tạm thời chưa nên bàn tới.

Một số chuyên gia cũng cho rằng, việc nghiên cứu, xem xét điều chỉnh các sắc thuế trong bối cảnh nền kinh tế còn khó khăn, chịu tác động lớn từ đại dịch và những căng thẳng địa chính trị như hiện nay thì cần thận trọng, kỹ lưỡng...