Con bất hiếu, bố mẹ đã cho đất thì có đòi lại được không?

Bố mẹ cho con cái đất đai nhằm tạo điều kiện sinh sống là điều phổ biến tại Việt Nam. Tuy nhiên, không ít trường hợp sau khi được tặng, cho đất, con cái không thực hiện đúng nghĩa vụ của mình. Trong trường hợp này, bố mẹ có được lấy lại đất đã cho?

Khoản 1 Điều 45 Luật Đất đai 2024 quy định tổ chức, hộ gia đình, cá nhân được quyền chuyển nhượng, cho tặng quyền sử dụng đất khi có đủ các điều kiện sau:

- Có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất trừ trường hợp: Thừa kế quyền sử dụng đất, chuyển đổi đất nông nghiệp khi dồn điền, đổi thửa, tặng cho quyền sử dụng đất cho Nhà nước, cộng đồng dân cư; Tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài nhận chuyển nhượng dự án bất động sản theo quy định của pháp luật về kinh doanh bất động sản;

- Hộ gia đình cá nhân chưa được cấp nhưng đủ điều kiện cấp sổ đỏ thì được thực hiện chuyển nhượng quyền sử dụng đất, cho thuê, cho thuê lại quyền sử dụng đất, góp vốn bằng quyền sử dụng đất để thực hiện dự án.

- Đất không có tranh chấp hoặc tranh chấp đã được giải quyết bởi cơ quan nhà nước có thẩm quyền, bản án, quyết định của Tòa án, quyết định hoặc phán quyết của Trọng tài đã có hiệu lực pháp luật;

- Quyền sử dụng đất không bị kê biên, áp dụng biện pháp khác để bảo đảm thi hành án theo quy định của pháp luật thi hành án dân sự;

- Trong thời hạn sử dụng đất;

- Quyền sử dụng đất không bị áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời theo quy định của pháp luật.

Quy trình thực hiện cho tặng quyền sử dụng đất gồm 4 bước, bao gồm:

Bước 1: Người tặng cho thực hiện thủ tục công chứng hoặc chứng thực hợp đồng tặng cho tại phòng công chứng, văn phòng công chứng hoặc chứng thực tại UBND nơi có đất.

Bước 2: Kê khai thuế, lệ phí trước bạ.

Bước 3: Đăng ký biến động đất đai.

Bước 4: Cán bộ tiếp nhận sẽ trả bạn phiếu tiếp nhận hồ sơ và hẹn trả kết quả.

Việc tặng cho quyền sử dụng đất được pháp luật xác nhận khi hợp đồng tặng cho được công chứng, đã làm xong thủ tục đăng ký biến động tại văn phòng đăng ký đất đai và hoàn tất việc đăng ký biến động vào sổ địa chính.

Thông thường, bố mẹ không có quyền lấy lại đất đã tặng cho vì việc tặng cho đã hoàn tất và đã có hiệu lực; các bên tặng cho tự nguyện, không lừa dối, cưỡng ép nên không có căn cứ để tòa án tuyên vô hiệu.

Tuy nhiên cũng có trường hợp tòa án sẽ tuyên vô hiệu nếu hợp đồng tặng cho đã công chứng quy định điều kiện hợp đồng được hủy bỏ do có những điều khoản ràng buộc về hậu quả pháp lý.

Điều 462, Bộ luật dân sự 2015 về tặng cho tài sản có điều kiện như sau:

1. Bên tặng cho có thể yêu cầu bên được tặng cho thực hiện một hoặc nhiều nghĩa vụ trước hoặc sau khi tặng cho. Điều kiện tặng cho không được vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội.

2. Trường hợp phải thực hiện nghĩa vụ trước khi tặng cho, nếu bên được tặng cho đã hoàn thành nghĩa vụ mà bên tặng cho không giao tài sản thì bên tặng cho phải thanh toán nghĩa vụ mà bên được tặng cho đã thực hiện.

3. Trường hợp phải thực hiện nghĩa vụ sau khi tặng cho mà bên được tặng cho không thực hiện thì bên tặng cho có quyền đòi lại tài sản và yêu cầu bồi thường thiệt hại.

Như vậy trường hợp bố mẹ cho con đất theo hợp đồng cho tặng có điều kiện và có những chứng cứ, lời khai chứng minh được con cái không thực hiện nghĩa vụ sau khi tặng cho thì có thể yêu cầu tòa án tuyên vô hiệu và đòi lại tài sản.