Cần giảm tiền đất lên thổ cư, tránh cảnh dân phải "mua lại đất của mình"

Trong phiên thảo luận tại Quốc hội vừa qua, nhiều đại biểu đã lên tiếng về bất cập trong cách thu tiền sử dụng đất khi người dân chuyển mục đích sang đất ở. Hiện nay, phần lớn địa phương vẫn thu 100% chênh lệch theo bảng giá đất, không phân biệt trong hay ngoài hạn mức, khiến nhiều hộ có đất tổ tiên để lại cũng rơi vào cảnh phải nộp số tiền vượt quá khả năng - thậm chí ví như “mua lại đất của chính mình”.

Trong thực tế, quá trình hộ gia đình, cá nhân chuyển mục đích sử dụng đất từ đất nông nghiệp sang đất ở, nhiều trường hợp phải nộp số tiền lên tới nhiều tỷ đồng.

Hiệp hội Bất động sản TPHCM (HoREA) vừa đưa một ví dụ ông bà A có 3 người con trưởng thành, đã kết hôn, sống trên thửa đất 2.000m2 trồng cây ăn trái, nguồn gốc do tổ tiên để lại.

Bảng giá đất khu vực đó là 10 triệu đồng/m2, giá đất nông nghiệp 300.000 đồng/m2, hệ số điều chỉnh giá đất 1,5 và có hạn mức giao đất ở 200m2. Ông bà A có nhu cầu tách thửa đồng thời chuyển mục đích sử dụng đất thành 4 lô đất, mỗi lô 500m2.

Theo dự thảo Nghị quyết của Quốc hội quy định một số cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thi hành Luật Đất đai, tiền sử dụng đất có mức thu bằng 30% chênh lệch giữa đất ở và đất nông nghiệp, 50% chênh lệch với hạn mức 1 lần chuyển đổi, 100% chênh lệch vượt quá 1 lần chuyển đổi. Mức thu tiền được tính một lần trên 1 thửa đất.

Như vậy, khi chuyển đổi trong hạn mức, lô đất đầu tiên 500m2 cần phải nộp tiền sử dụng đất hơn 3 tỷ đồng. Với 3 lô sau, khi vượt hạn mức, tiền phải nộp là 100% giá đất, tương đương gần 22 tỷ đồng.

Hiệp hội tính toán tổng 4 lô phải nộp gần 25 tỷ đồng, gần như ông bà A phải “mua lại đất” của chính mình sát với giá thị trường.

Từ đó, HoREA đề nghị tính tiền sử dụng đất theo mức thu: 20% với khoản chênh lệch giữa tiền sử dụng đất tính theo giá đất ở và tiền sử dụng đất tính theo giá đất nông nghiệp; 30% chênh lệch đối với diện tích đất vượt hạn mức đối với hộ gia đình, cá nhân.

Hiệp hội cho rằng đề xuất phù hợp với nhiều hộ gia đình, cá nhân tạo lập, thừa kế từ nhiều đời, không phải là đất do Nhà nước giao đất và có nhiều hộ gia đình nhiều thế hệ cùng sống chung, cùng canh tác và có nhu cầu chuyển mục đích sử dụng đất để chia cho các thành viên trong gia đình “ra riêng”.

Số tiền mà gia đình ông A có thể cần phải nộp theo đề xuất này còn gần 12 tỷ đồng, giảm một nửa so với cách tính ban đầu.

HoREA nhận thấy trong cả nước, nhất là tại các tỉnh phía Nam thì nguồn gốc sử dụng đất phổ biến thuộc trường hợp trên. Trong đó, nhu cầu chuyển nhượng, bán một phần đất ở (sau khi đã chuyển mục đích sử dụng từ đất nông nghiệp sang đất ở) để có tiền xây dựng nhà ở và trang trải chi tiêu cũng xảy ra nhiều nên cần có chính sách hợp tình hợp lý.

Tuy nhiên, đơn vị này cũng cho rằng cần kiểm soát chặt chẽ để phòng ngừa trường hợp “đầu nậu", doanh nghiệp nấp bóng xin chuyển mục đích sử dụng đất nông nghiệp để lợi dụng chính sách, trục lợi bất chính.