Luật sư phân tích 4 điểm bất thường trong việc thu hồi đất tại quận Long Biên

Như Dân trí đã đưa tin về lá Đơn kêu cứu của các hộ dân phản ánh sự việc thu hồi đất có nhiều điểm bất thường gây xôn xao dư luận tại phường ɖiệt Hưng, quận Long Biên, TP Hà Nội thời gian qua.

Đó là những thông tin liên quan đến Dự án đầu tư xây dựng công trình Xây dựng hạ tầng kỹ thuật khu đất hỗn hợp (gồm các ô quy hoạch TH2, TH1, CC2, NO1, PO2, CX02, ɃL, KT) và tuyến đường liền kề khu đất (tổng chiều dài 853m) thuộc phường Đức Giang và Việt Hưng, quận Long Biên đã được UBND thành phố Hà Nộɩ phê duyệt tại Quyết định số 5108/QĐ-UBND ngày 31/10/2011; chủ đầu tư là UBND quận Long Biên; với tổng mức đầu tư của dự án lên đến 385,147 tỷ đồng, trong đó chi phí về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư là 285,431 tỷ đồng.

Luật sư Trần Quang Khải - Trưởng VPLS Tâm Phát, Đoàn Luật sư TP Hà Nội, hiện đang là luật sư tư vấn, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho các hộ dân Tổ 4 và Tổ 5 phường Việt Hưng, quậnȍ Long Biên, thành phố Hà Nội là những hộ dân có đất bị thu hồi trong dự án nói trên cho biết: “Qua tìm hiểu và đối chiếu với các quy định của pháp luật hiện hành chúng tôi nhận thấy, trong quá trình thu hồi đất đã có rất nhiều điều chưa phù hợp với quy định của pháp luật và đã xâm phạm đến quyền và lợi ích của người bị thu hồi đất”. Cụ thể:

Thứ nhất, UBND thành phố Hà Nội và quận Long Biên đã không tuân thủ đúng trình tự, thủ tục thu hồi đất trong việc ban hành Quyết định thu hồi đất đối với toàn bộ các hộ dân trong dự án:

Theo ɱuy định tại khoản 2 Điều 53 Nghị định 84/2007/NĐ-CP về bổ sung về việc cấp GCNQSDĐ, thu hồi đất, thực hiện quyền sử dụng đất, trình tự, thủ tục bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất và giải quyết khiếu nại về đất đai thì Quɹết định thu hồi đất bao gồm:

a) Quyết định của UBND cấp tỉnh ban hành về việc thu hồi chung đối với toàn bộ các thửa đất của khu đất có nội dung bao gồm tổɮg diện tích đất thu hồi, tên, địa chỉ của người sử dụng đất và danh sách các thửa đất bịȠthu hồi;

b) Quyết định của UBND cấp tỉnh hoặc của UBND cấp huyện theo thẩm quyền ban hành về việc thu hồi đất đối với từng thửa đất có nội dung bao gồm t<ȯi>ên, địa chỉ người bị thu hồi đất; số tờ bản đ<ɩ>ồ hoặc số của bản trích đo địa chính, số thửa, loại đất, diện tích.

Như vậy, theo quy định trên thì việc thu hồi đất phải có quyếtȠđịnh thu hồi đất chung và quyết định thu hồi đất cá biệt đối với từng hộ dân.

Tuy nhiên, UBND quận Long Biên đã khôɮg ban hành Quyết định thu hồi đất chung cho dự án này mà chỉ có Thông báo thu hồi đất số 54/TB-UBND nɧày 07/3/2011 về việc thu hồi đất để thực hiện dự án trên, sau đó ban hành các Quyết định thu hồi đất cá biệt đối với các hộ dân gồm ɣác quyết định: Quyết định thu hồi đất từ số 4369 đến số 4421, từ số 4423 đến số 4430, từ số 4434 đến số 4455/QĐ-UBND (ngày 08/7/2013); Quyết định thu hồi đất từ số 7075 đến 7121, từ số 7132 đến số 7137/QĐ-UBND (ngày 01/11/2013).

Sau đó, ngày 13/05/2014 UBND TP Hà Nội có ban hành Quyết định 2540/QĐ-UBND về việc thu hồi 27.240 m² đất cũng tại phường Việt Hưng. Tuy nhiên, trong Quyết định này chỉ nêu:

Giao 92,153m² đất tại phường Việt Hưng quận Long Biên 2 và 64.913m² đất nông nghiệp UBND quận Long Biên đã có quyết định thu hồi của các hộ gia đình, cá nhân - gồm các quyết định trên) cho UBND quận Long Biên để xây dựng hạ tầng kỹ thuật khu đất hỗn hợp.

Điều này có nghĩa là Quyết định ngày 13/05/2014 không phải là Quyết định thu hồi chung đối với diện tích đất thu hồi tại phường Việt Hưng mà trước đó đã có các Quyết định cá biệt cho các hộ dân tức là việc thu hồi 64.913m² đất tại phường Việt Hưng không hề có Quyết định thu hồi đất chung của UBND thành phố Hà Nội.

Mặt khác, theo quy định tại Chương V Nghị định 84/2Ȱ07/NĐ-CP; Điều 30, Điều 31 Nghị định 69/2009/NĐ-CP thì trình tự thu hồi đất được xác định đó là: Sau khi rɡ quyết định thu hồi đất chung và quyết định thu hồi đất cá biệt đến từng hộ dân có đất bị thu hồi, UBND mới tiến hành việc phê duyệt, công khai phương án bồi thường và bàn giao đất thực tế cho chủ đầu tư dȼspan style="font-size: 12pt; line-height: 115%; font-family: 'Times New Roman', serif;">ự án. Tuy nhiên, khi thu hồi 64.913 m² đất nông nghiệp, UBND thành phố Hà Nội đã không có quyết định thu hồi đất chung trong khi đó, tới ngày 23/12/2013, UBND quận Long Biên đã ban hành quyết định phê duyệt phương án bồi thường cho các hộ dân.

Thêm vào đó, trong Quyết định số 2540/QĐ-UBND ngày 13/05/2014, UBND thành phố Hà Nội đã quyết định giao diện tích đất này cho UBND quận Long Biên để xây dựng hạ tầng kỹ thuật khu đất hỗn hợp. Điều này có nghĩa là việc phê duyệt phương án bồi thường và giao đất diễn ra trước khi có ɱuyết định thu hồi đất chung cho toàn bộ diện tích đất tại phường Việt Hưng. Việc làm này đi ngược lại với trình tự thu hồi đất theo quy định của pháp luật.

Thứ hai, UBND quận Long ɂiên đã vi phạm quy định về thời hạn phê duyệt phương án bồi thường khi thu hồi đất:

Căn ɣứ theo quy định tại điểm c khoản 2 Điều 31 Nghị Định 69/2009/NĐ-CP thì:

“Trong thời hạn không quá năm (05) ngày làm việc, kể từ ngày ra quyết định thu hồi đ<ɩ>ất, giao đất hoặc cho thuê đất, cơ quan tài nguyên và môi trường trình UBND cùng cấp phê duyệt và công bố công khai phương án bồi thường,…”

Mặt khác, tại khoản 2 Điều 56 Quyết định 108/2009/QĐ-UBND của UBND thành phố Hà Nội cũng quy định:

“Trong thời hạn không quá 05 ngày làm việc kể từ ngày ra quyết định thu hồi đất, giao đất hoặc thuê đất, Chủ tịch UBND cấp huyện quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư chi tiết cho từng chủ sử dụng nhà đất trong phạm vi dự án; đồng thời phê duyệt quy chế bắt thăm tái định cư…”.

Như vậy, trong thời hạn 05 ngày làm việc kể từ khi ra quyết định thu hồi đất, chủ tịch UBND cấp huyện phải ban hành quyết định phê duyệt phương án bồi thường.

Tuy nhiên, UBND quận Long Biên ra các Quyết định thu hồi đất cá biệt cho các hộ dân vào ngày 08/7/2013 và 01/11/2013 nhưng đến ngày 23/12/2013 mới ban hành các Quyết định phê ɤuyệt phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư đối với các hộ dân (từ Quyết định số 8561/QĐ-UBND đến Quyết định số 8565/QĐ-UBND). Điều này có nghĩa là UBND quận Long Biên đã vi phạm thời hạn phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư chi tiết cho từng chủ sử dụng đất theo như các quy định trên.

Thứ ba, UBND quận Long Biên đ<ɳpan style="font-size: 12.0pt;line-height:115%;font-family:"Times New Roman","serif"">ã vi phạm nguyên tắc bồi thường khi thu hồi đất, cụ thể:

Trong thông báo số 54 và các Quyết định thu hồi đất gửi tới từng hộ dân nêu rõ đất bị thu hồi bao gồm: đất nông nghiệp (70.755m²) và đất phi nông nghiệp (ȸ4.802m²). Tuy nhiên, trong các văn bản liên quan đến việc bồi thường thu hồi đất tại phường Việt Hưng chỉ xác định việc áp dụng bồi thường đối với đất nông nghiệp mà không có phương án cụ thể đối với việc bồi thường khi thu hồi đất phi nông nghiệp. Thực tế, khi thu hồi đất tại địthu hồi đất cũng chỉ bồi thường toàn bộ thành đất nông nghiệp.

Mà theo ɱuy định tại khoản Điều 6 Nghị định 197/2004/NĐ-CP thì nguyên tắc bồi thường đối với từng loại đất khi thu hồi đất được xác định như sau: “Người bị thu hồi đất đang sử dụng vào mục đích nào thì được bồi thường bằng việc giao đất mới có cùng mục đích sử dụng, nếu không có đất để bồi thường thì được bồi thư<ɩ>ờng bằng giá trị quyền sử dụng đất tại thời điểm có quyết định thu hồi; trường hợp bồi thường bằng việc giaɯ đất mới hoặc bằng nhà, nếu có chênh lệch về giá trị thì phần chênh lệch đó được thực hiện thanh toán bằng tiền.”

Như vậy, theo quy định của pháp luật, việc bồi thường đất nông nghiệp và bồi thường cho đất pɨi nông nghiệp là khác nhau do đó, việc bồi thường của UBND quận là trái với các quy định của pháp luật và chỉ đạo của UBND thành phố Hà Nội tại Quyết định số 108/2009/QĐ-UBND.

Nhiều người dân không đồng tình với việc thu hồi đất có nhiều điểm chưa rõ ràng của UBND quận Long Biên.

Thứ tư, việc UBND quận Longȍ Biên áp dụng các quy định về bồi thường, hỗ trợ tái định cư cȼ/span>ủa năm trước cho năm sau là trái với nguyên tắc áp dụng pháp lɵật và gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới quyền lợi của người dân phường Việt Hưng:

Nɧày 05/09/2013 và ngày 11/10/2013, UBND đã thực hiện niêm yết công khai phương án bồi thường với nội dung sau đây:

- Hộ gia đình, cá nhân bị thu hồi đất năm 2003 có đất vào dự án xây dựng hạ tầng kỹ thuật khu đất hỗn hợp được bồi thường giá đất nông nghiệp là 252.000 đồng/m² và 30% giá đất trung bình của khu vực là 2.986.000 đồng/m².

- Hộ gia đình, cá nhân bị thu hồi đất vào năm 2008 được thực hiện quyết định 18-33/2008 của UBND thành phố Hà Nội như sau:

ȼspan style="font-size: 12.0pt;line-height:115%;font-family:"Times New Roman","serif"">+ Hộ gia đình được đủ định mức 40m² tái định cư = tiền là 375.000.000 đồng thì không được hỗ trợ 30% giá đất ở trung bình của khu vực, chỉ được bồɩ thường theo giá đất nông nghiệp 252.000 đồng/m².

+ Hộ gia đình chưa đủ định mức 40m² tính theo hệ số K-Ȩ1m² thiếu tái định cư được tính bằng 11m giá cao khi có đất đủ vào dự án để quy đổi) và cộng với giá đất nông nghiệp 252.000/m² không có giá cao.

Tuy nhiên, căn cứ theo hướng dẫn tại cônɧ văn số 231/BCĐ-NV2 của Ban chỉ đạo GPMB thành phố Hà Nội gửi UBND quận Long Biên thì: Diện tích đʰợc hỗ trợ theo diện tích đất thực tế bị thu hồi nhưng không quá 05 lần hạn mức giao đất mới tại địa phương. Hạn mức tối đa được hỗ trợ (không quá 05 lần hạn mức giao đất ở mới) được tính trên tổng diện tích đất nông nghiệp được giao (không được tính thɥo từng dự án).

Như vậy, diện tích hỗ trợ được tính theo diện tích đất thực tế bị thu hồi (hạn mức tối đa được hỗ trợ được tính trên tổng diện tích đất nông nghiệp được giao, không được tính theo từng dự án)ăm 2003 và năm 2008 để tính hạn mức hỗ trợ nhʰ cách làm trên của phương án bồi thường được.

Ngoài ra, căn cứ theo phương án b<ȯspan>ồi thường này thì Ban bồi thường GPMB của quận Long Biên đang áp dụng cả quy định tại Điều 5 Quyết định 33/QĐ-UBND và chương II Quyết định 18/2008/QĐ-UBNɄ cho trường hợp thu hồi đất năm 2012, đây lại là việc làm không hợp lý bởi vì mặc dù cả ba lần thu hồi đất đều là đất của các hộ dân phường Việt Hưng nhưng các dự án thu hồi đất năm 2003, năm 2008 và năm 2012 là khác nhau (năm 2003: thu hồi đất để xây dựng khu đô thị Việt Hưng; năm 2008: dự án xây dựng trường THCS Việt Hưng còn năm 2011: dự án xây dựng hạ tầng kỹ thuật khu đất hỗn hợp).

Mặt khác, việc thu hồi đất trong các năm là có các quyết định thu hồi khác nhau, không phải là một quyết định thu hồi đất chung chia thành nhiều giai đoạn. Do đó, việc thu hồi trong từng năm là độc lập, phải áp dụng cáɣ văn bản pháp luật đang có hiệu lực tại thời điểm thu hồi.

Hơn nữa, Điều 8 Quyết định 108/20Ȱ9/QĐ-UBND cũng chỉ rõ về Nguyên tắc bồi thường đất 

“1. Khi Nhà nước thu hồi đất của người đang sử dụng có một trong các điều kiện quy định tại Điều 7 của bản quy định này thì được bồi thường; trường hợp không đủ điềɵ kiện được bồi thường thì được xem xét hỗ trợ.

2. Nhà nước thu hồi đất của người đang sử dụng vào mục đích nào thì được bồ<ɳpan lang="VI" style="font-size:12.0pt;line-height:115%;font-family:"Times New Roman","serif"; mso-ansi-language:VI">i thường bằng tiền theo giá trị quyền sử dụng đất tính theo giá đất tại thời điểm quyết định thu hồi đất.…”

Và căn cứ theo quy định tại khoản 5 Điều 45 Quyết định 108/2009/QĐ-UBND về Chính sách và nguyên tắc bố trí tái địȼ/span>nh cư nhà ở, đất ở cho hộ gia đình cá nhân thì “Khi Nhà nước thu hồi đất, hộ gia đình, cá nhân có đủ điều kiện được bố trí một suất tái định cư loại lô đất hoặc căn hộ chung cư tối thiểu (40m2 đất; 45m2 nhà chung cư) mà số tiền được bồi thường, hỗ trợ nhỏ hơn giá trị mộɴ suất tái định cư tối thiểu thì được hỗ trợ khoản chênh lệch này”

Như vậy, trong các quy định của pháp luật hiện hành đều chỉ rõ các hộ dân khi bị thu hồi đất sẽ được hỗ trợ tái định cư khi đủ điều kiện chứ không có quy định nào hướng dẫn trường hợp đã bị thu hồi trước đó thì không được hỗ trợ tái định cư trong lần thu hồi tiếp theo. Do đó, việc tại Công văn số 231/BCĐ-NV2 của Ban chỉ đạo GPMB thành phố Hà Nội gửi UBND quận Long Bi˪n cho rằng: “Căn cứ khoản 4 Điều 13 Quyết định 108/2009/QĐ-UBND ngày 29/09/2009 của UBND Thành phố “…Người sử dụng đất nông nghiệp, đất vườn, ao đã được hỗ trợ theo quy định tại khoản 2, khoản 3 Điều này không được hỗ trợ đào tạo chuyển đổi nghề nghiệp và tạo việc làm quy định tại Điều 40 của bản quy định này…”, do vậy những trường hợp đã được hưởng khoản hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp, tạo việc thì không được hưởng các khoản hỗ trợ tại khoản 2, khoản 3 Điều 13 Quyết định 108/2009/QĐ-UBND” là không hợp lý vˠ không có căn cứ pháp luật bởi vì tại khoản 4 Điều 13 của Quyết định 108 chỉ quy định người sử dụng đất nông nghiệp đã được hỗ trợ theo khoản 3 Điều 13 thì không được hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp, tạo việc chứ không có quy định ngược ɬại. Việc suy diễn hướng dẫn tại Quyết định như vậy trái với quy định của pháp luật.

Luật sư Trần Quang Khải cho biết, các hộ dân tại Tổ 4 và Tổ 5 phường Việt Hưng không đồng ý với phương án và cáchȠthức giải quyết mà UNBD phường Việt Hưng đã thực hiện và đã nhiều lần gửi đơn khiếu nại đến các cấp có thẩm quyền nhưng chưa được giải quyết thỏa đáng. Việc làm ɮày của UBND quận Long Biên đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền và lợi ích của các hộ dân phường Việt Hưng.

Liên quan đến việc làm rõ 05 nội dung trong Đơn kêu cứu các hộ dân bị thu hồi đất tại phường Việ gửi báo Dân trí, PV Dân trí đã đến và đặt lịch làm việc tại UBND phường Việt Hưng nhưng đến nay vẫn chưa nhận hồi âm từ phía UBND phường Việt Hưng

Dân trí sẽ tiếp tục thông tin sụ việc.

Anh Thế (thực hiện)