Vụ cổ phần hoá tai tiếng tại HACINCO: Ai phải chịu trách nhiệm?

Trở lại với vụ việc cổ phần hóa Công ty đầu tư xây dựng số 2 Hà Nội (HACINCO), Báo Điện tử Dân trí đã có hơn 30 bài viết phản ánh về quá trình cổ phần hóa kéo dài “kỳ lạ” tại doanh nghiệp này. Có thể thấy, việc HACINCO cổ phần hóa hơn 10 năm vẫn chưa xong bắt nguồn từ những sai phạm trong quá trình cổ phần hóa doanh nghiệp này. Câu hỏi lớn được dư luận đặt ra đó là ai sẽ là người phải chịu trách nhiệm đối với những sai phạm của HACINCO?

Liên quan đến vấn đề này, Luật sư Vũ Hồng Thanh - Trưởng Văn phòng luật sư Thanh Vũ nhận định: "Quá trình cổ phần hóa HACINCO đã tồn tại nhiều sai phạm, đặc biệt là sai phạm trong việc chuyển nợ thành vốn góp mua cổ phần mà trách nhiệm chính thuộc về ông Nguyễn Chí Sỹ - nguyên Giám đốc HACINCO. Những sai phạm này không chỉ dẫn đến sự chậm trễ trong quá trình cổ phần hóa HACINCO mà còn xâm phạm nghiêm trọng đến quyền - lợi ích hợp pháp của các nhà đầu tư và người lao động đã tuân thủ nghiêm túc các quy định của pháp luật trong quá trình mua cổ phần tại doanh nghiệp này.

Thứ nhất, hồ sơ vụ việc phản ánh rõ ông Nguyễn Chí Sỹ - nguyên Giám đốc HACINCO đã có sai phạm trong việc không thực hiện đúng các quy định về cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước, cụ thể là sai phạm trong việc không thực hiện đúng phương án cổ phần hóa của doanh nghiệp đã được UBND thành phố Hà Nội phê duyệt.

Quyết định 6680/QĐ-UB ngày 29/9/2005 của UBND thành phố Hà Nội về việc phê duyệt giá trị doanh nghiệp và phương án cổ phần HACINCO tại Điều 2 có nêu rõ phương án cổ phần hóa doanh nghiệp này với một số nội dung cơ bản như sau:

Thời điểm xác định giá trị doanh nghiệp cổ phần hóa: 31/12/2004 Giá trị thực tế doanh nghiệp: 260.208.975.812 đồng Giá trị thực tế vốn nhà nước: 7.189.588.114 đồng Vốn điều lệ dự kiến: 50.000.000.000 đồng Giá khởi điểm cổ phần chào bán: 10.000 đồng/1 cổ phần

Trong đó:

+ Cổ phần nhà nước và giao Tổng Công ty Đầu tư và phát triển nhà Hà Nội quản lý (9,11%): 4.553.600.000 đồng.

+ Cổ phần bán ưu đãi cho 498 lao động theo năm công tác (11,18%): 5.590.000.000 đồng

+ Cổ phần bán đấu giá (79,71%): 39.856.400.000 đồng

Quyết định số 6680/QĐ-UB còn phê duyệt một số nội dung như: cơ quan, tổ chức bán đấu giá cổ phần; phương án sắp xếp lao động và số lao động được mua cổ phần ưu đãi giảm giá; phương án đào tạo, đào tạo lại người lao động; chi phí cổ phần hóa….

Tuy nhiên, tại Quyết định này, UBND thành phố Hà Nội là cơ quan có thẩm quyền quyết định cổ phần hóa HACINCO không phê duyệt bất cứ phương án nào với nội dung chấp nhận việc chuyển nợ thành vốn góp cổ phần đối với các nhà đầu tư tại HACINCO.

Ngoài ra, căn cứ theo quy định tại Điều 9 Nghị định 187/2004/NĐ-CP ngày 16/11/2004 về việc chuyển Công ty Nhà nước thành Công ty cổ phần liên quan đến vướng mắc khi cổ phần hóa doanh nghiệp và quy định tại khoản 2 Điều 40 Nghị định 187/2004/NĐ-CP về trách nhiệm của Hội đồng quản trị các Tổng công ty Nhà nước thì trong trường hợp doanh nghiệp muốn thực hiện phương án chuyển nợ thành vốn góp mua cổ phần của các nhà đầu tư, ông Nguyễn Chí Sỹ - với tư cách là Giám đốc HACINCO đồng thời là Trưởng Ban Đổi mới quản lý doanh nghiệp cần phải báo cáo và được sự chấp thuận của Hội đồng quản trị Tổng công ty Đầu tư và phát triển nhà Hà Nội (HANDICO), Ban Đổi mới và phát triển doanh nghiệp thành phố Hà Nội và UBND thành phố Hà Nội.

Công ty cổ phần chứng khoán Bảo Việt và Trung tâm giao dịch chứng khoán Hà Nội không có thẩm quyền giải quyết việc chuyển nợ thành vốn góp của doanh nghiệp mà chỉ có thẩm quyền tư vấn, hướng dẫn cho doanh nghiệp sau khi phương án chuyển nợ thành vốn góp đã được các cơ quan có thẩm quyền chấp thuận.

Do vậy, việc ông Nguyễn Chí Sỹ gửi Công văn số 91/CV-TCKT ngày 06/10/2005 cho Công ty cổ phần Chứng khoán Bảo Việt đề nghị cho chuyển nợ thành vốn góp cổ phần mà không báo cáo Tổng công ty HANDICO, Ban Đổi mới và phát triển doanh nghiệp thành phố Hà Nội cũng như UBND thành phố Hà Nội khi rõ ràng phương án này không được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phê duyệt là không đúng quy định pháp luật.

Tại Báo cáo số 4834/STC-TCDN ngày 16/11/2006 gửi Bí thư Thành ủy Hà Nội và Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội, Sở Tài chính cũng đã khẳng định rõ sai phạm này của HACINCO, cụ thể: “…Quá trình chuyển nợ vay thành vốn góp cổ phần, Công ty Đầu tư xây dựng số 2 có văn bản báo cáo đề nghị Công ty cổ phần chứng khoán Bảo Việt và Trung tâm giao dịch chứng khoán hướng dẫn thủ tục chuyển nợ thành vốn góp, được các cơ quan này hướng dẫn song Công ty lại không làm đầy đủ theo hướng dẫn….không có đơn vị nào báo cáo về những khó khăn vướng mắc trong quá trình thực hiện chuyển nợ thành vốn góp cổ phần…”.

Sai phạm này của HACINCO là mấu chốt khiến cho quá trình cổ phần hóa doanh nghiệp này bị chậm tiến độ, gây thiệt hại cho tài sản của Nhà nước tại doanh nghiệp, xâm phạm đến quyền lợi của các nhà đầu tư và những người lao động đã mua cổ phần hợp pháp tại HACINCO. Rõ ràng ông Nguyễn Chí Sỹ - nguyên Giám đốc HACINCO là người phải chịu hoàn toàn trách nhiệm về vấn đề này.

Thứ hai, mặc dù các sai phạm của HACINCO trong việc chuyển nợ thành vốn góp mua cổ phần đã được các cơ quan có thẩm quyền kết luận nhưng ông Nguyễn Chí Sỹ không khắc phục những sai phạm đó mà còn tiếp tục kiến nghị cơ quan có thẩm quyền công nhận những sai phạm của mình.

Sau khi Đại hội cổ đông lần đầu ngày 02/12/2005 của Công ty cổ phần HACINCO được tổ chức thì UBND thành phố Hà Nội nhận được đơn kiến nghị của Ngân hàng Công thương Đống Đa Hà Nội và một số nhà đầu tư đề nghị xem xét lại một số điểm trong quá trình cổ phần hóa HACINCO. Do đó, UBND thành phố Hà Nội đã tạm thời chưa ban hành Quyết định chính thức chuyển HACINCO thành Công ty cổ phần, đồng thời có văn bản số 03/VP-KT ngày 03/01/2006 giao Sở Tài chính xem xét kiến nghị của Ngân hàng và các nhà đầu tư, báo cáo UBND thành phố Hà Nội.

Căn cứ vào chỉ đạo của UBND thành phố Hà Nội, Sở Tài chính đã phối hợp với các đơn vị có liên quan để kiểm tra, rà soát lại quá trình cổ phần hóa tại HACINCO. Quá trình rà soát đã phát hiện nhiều sai phạm của doanh nghiệp như: sai phạm về thu tiền bán đấu giá cổ phần và chuyển nợ thành vốn góp cổ phần; sai phạm về quản lý tiền thu bán đấu giá cổ phần; sai phạm trong việc tính toán thời gian công tác để tính ưu đãi khi mua cổ phần lần đầu… Những sai phạm này của HACINCO đã được rất nhiều các cơ quan ban ngành kết luận, cụ thể: Công văn số 441/STC/TCDN-P2 ngày 17/02/2006 của Sở Tài Chính gửi UBND thành phố Hà Nội; Báo cáo số 440/BC/CAHN-PC15(Đ1) ngày 18/4/2006 của Công an thành phố Hà Nội gửi Đồng chí Nguyễn Thế Quang – Phó chủ tịch UBND thành phố Hà Nội – Trưởng ban Đổi mới doanh nghiệp về việc xử lý vi phạm trong chuyển đổi cổ phần hóa; Công văn số 1312/UBND-CN ngày 13/3/2007 của UBND thành phố Hà Nội gửi Thủ tướng Chính phủ báo cáo việc thực hiện cổ phần hóa HACINCO…

Với tư cách là Giám đốc HACINCO cũng như Trưởng ban Đổi mới quản lý doanh nghiệp tại HACINCO, hơn ai hết ông Nguyễn Chí Sỹ có trách nhiệm thực hiện nghiêm túc các quy định của pháp luật khi cổ phần hóa doanh nghiệp này. Lẽ ra, khi quá trình chuyển nợ thành vốn góp cổ phần đã có sai phạm được các cơ quan có thẩm quyền chỉ rõ, ông Sỹ có trách nhiệm phối hợp với các đơn vị, ban ngành để khắc phục các sai phạm của doanh nghiệp. Thế nhưng, ông Sỹ lại kiến nghị các cơ quan có thẩm quyền bỏ qua các sai sót trong quá trình cổ phần hóa doanh nghiệp là vi phạm nghiêm trọng pháp luật về cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước, xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của các nhà đầu tư, những người lao động đã mua cổ phần hợp pháp tại HACINCO.

Tại Báo cáo số 4834/STC-TCDN, Sở Tài chính cũng khẳng định: “…Công ty Đầu tư xây dựng số 2 vẫn không nhận thức đầy đủ về cơ chế chính sách hiện hành, nhiều lần có văn bản đề nghị UBND thành phố và các cấp ngành công nhận tình hình thực tế tại Công ty, bỏ qua các sai sót không xử lý theo quy định mà chỉ rút kinh nghiệm là không phù hợp…”

Tóm lại, sai phạm trong quá trình chuyển nợ thành vốn góp mua cổ phần mà trách nhiệm chính thuộc về ông Nguyễn Chí Sỹ - nguyên Giám đốc HACINCO là một trong những nguyên nhân khiến cho quá trình cổ phần hóa kéo dài hơn một thập kỷ chưa đến hồi kết. Ông Nguyễn Chí Sỹ phải chịu trách nhiệm đối với những sai phạm này. Tại Báo cáo số 07/CV/CAHN(PC15) ngày 16/01/2007, Công an thành phố Hà Nội cũng đã khẳng định: “Đối với những sai phạm trong quá trình tổ chức cổ phần hóa Công ty đầu tư xây dựng số 2, trách nhiệm thuộc về Giám đốc Công ty”.

Luật sư Vũ Hồng Thanh nhấn mạnh: Việc xử lý sai phạm của các cá nhân trong quá trình cổ phần hóa HACINCO là rất cần thiết để củng cố niềm tin của các nhà đầu tư, những người lao động và dư luận xã hội về sự nghiêm minh của pháp luật cũng như là bài học cho các doanh nghiệp khác trong quá trình cổ phần hóa. Tuy nhiên, điều quan trọng nhất vẫn là nhanh chóng hoàn tất quá trình cổ phần hóa HACINCO theo đúng quy định của pháp luật để bảo đảm quyền lợi hợp pháp của các nhà đầu tư và người lao động đã mòn mỏi đấu tranh cho quyền lợi chính đáng của mình hơn một thập kỷ qua.

Dân trí sẽ tiếp tục thông tin sự việc đến bạn đọc.

Anh Thế