Vụ bị cáo đồng loạt kêu oan: "Cần triệu tập điều tra viên bị tố bức cung nhục hình ra Tòa"

Như báo Điện tử Dân trí đã đưa tin về vụ án “Cưỡng đoạt tài sản” mà Cơ quan cảnh sát điều tra Công an TP Tuyên Quang khởi tố ngày 21/4/2011 đối với các bị can Nguyễn Văn Tuấn, Nguyễn Quốc Toàn, Lê Thị Thanh Xuân, đã rất nhiều lần vụ án bị hoãn xét xử hoặc trả hồ sơ yêu cầu điều tra bổ sung do có rất nhiều vấn đề cần làm rõ. Đặc biệt bản án sơ thẩm số 54/2012/HSST ngày 14/5/2012 của TAND TP Tuyên Quang đã bị bản án phúc thẩm số 75/2012/HSPT ngày 28/9/2012 của TAND tỉnh Tuyên Quang tuyên hủy do “lời khai, tài liệu, chứng cứ buộc tội các bị cáo có trong hồ sơ còn nhiều mâu thuẫn; chưa được cơ quan điều tra xác định rõ”.

Trong vụ án này, rất nhiều quy trình, thủ tục tố tụng tại giai đoạn điều tra đã có dấu hiệu sai phạm nghiêm trọng như: Điều tra viên (ĐTV) Thạch Văn Thời trong quá trình thu giữ tài liệu, đồ vật đã làm không đúng với quy định tố tụng hình sự. Đăc biệt trong một vụ án mà tất cả các bị cáo đều kêu oan thì không chỉ có các bị cáo mà còn cả người làm chứng đều khai rằng bị ĐTV Thạch Văn Thời (thuộc Cơ quan CSĐT - Công an TP Tuyên Quang) dụ cung, bức cung, dùng nhục hình. Những điều này đã khiến vụ án trở nên phức tạp, kéo dài trong suốt nhiều năm qua, khiến cho dư luận không khỏi không đặt ra câu hỏi:

Luật sư Trương Quốc Hòe - Trưởng VPLS Interla - Đoàn Luật sư TP Hà Nội cho rằng hồ sơ vụ án có rất nhiều vi phạm về thủ tục tố tụng; nhiều tài liệu, chứng cứ do ĐTV Thạch Văn Thời tiến hành xác minh, thu thập không đúng theo quy định của pháp luật, từ việc thu giữ đồ vật, tài liệu cho đến những biên bản hỏi cung, biên bản lấy lời khai hiện đang bị cáo buộc là dụ cung, bức cung, dùng nhục hình vẫn chưa được tiến hành xác minh làm rõ, cụ thể:

Thứ nhất, cần làm rõ những sai phạm về thủ tục thu giữ đồ vật, tài liệu đối với bà Lê Thị Thanh Xuân.

Theo luật sư Hòe, ngày 19/4/2011, Cơ quan CSĐT - Công an TP Tuyên Quang đã tiến hành tạm giữ một số đồ vật, tài liệu của bà Xuân mang theo khi đi từ nhà đến cơ quan công an để làm việc bao gồm: điện thoại di động, chứng minh thư nhân dân, giấy phép lái xe, thẻ ngân hàng và 6.200.000 đồng (sáu triệu hai trăm nghìn đồng). Theo Đơn tố cáo mà bà Xuân cung cấp thì khi tiến hành tạm giữ đồ vật, tài liệu tại Công an TP Tuyên Quang, cán bộ điều tra còn tạm giữ của bà Xuân nhiều tài sản có giá trị như một dây chuyền và hai nhẫn đeo tay nhưng toàn bộ số tài sản này đã không được ghi vào Biên bản tạm giữ đồ vật, tài liệu ngày 19/4/2011.

Thế nhưng trong Biên bản về việc trả lại tài sản cho gia đình bà Xuân ngày 29/7/2011 tại Công an TP Tuyên Quang, ĐTV Thạch Văn Thời đã tiến hành trả lại tài sản cho bà Lê Thị Lan Phương (em gái bà Xuân) bao gồm cả tài sản được tạm giữ có trong Biên bản tạm giữ đồ vật, tài liệu ngày 19/4/2011 và cả những tài sản không có trong Biên bản tạm giữ này như: “01 (một) dây chuyền bằng kim loại màu trắng có gắn mặt hình tròn in chữ Louisvuitton; 01 (một) nhẫn đeo tay gắn mặt đá, nhẫn bằng kim loại màu trắng, 01 (một) nhẫn bằng kim loại màu vàng gắn mặt đá màu đen; 01 (một) ví da màu đỏ trắng”.

Với hành vi thu giữ tài sản không đúng với quy định của pháp luật một số đồ vật, tài sản có giá trị của bà Lê Thị Thanh Xuân, ngày 05/6/2014, CQCSĐT - Công an tỉnh Tuyên Quang đã có kết luận tại Thông báo số 18/TB về những sai phạm của ĐTV Thạch Văn Thời “vi phạm trình tự, thủ tục tố tụng hình sự được quy định tại Điều 74, Điều 75, Điều 95 Bộ luật TTHS; Vi phạm quy định số 47 – QĐ/TW ngày 01/11/2011 của Ban chấp hành Trung ương về những điều Đảng viên không được làm (Điều 9); Vi phạm quy chế dân chủ trong hoạt động điều tra của lực lượng CAND ban hành theo Quyết định số 729/1998/QĐ-BCA(V19), ngày 09/11/1998 của Bộ trưởng Bộ Công an (Điều 7)”.

Tuy nhiên, theo Luật sư Trương Quốc Hòe, hành vi của ĐTV Thạch Văn Thời không chỉ đơn thuần là vi phạm trình tự, thủ tục tố tụng về tạm giữ đồ vật, tài liệu mà còn có dấu hiệu của tội “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ”, và “ Tội cố ý làm trái “ do vậy cần được xác minh, làm rõ có hay không động cơ vụ lợi và mục đích chiếm giữ những tài sản có giá trị nêu trên; nếu cò thì cần xem xét việc dấu hiệu của tội phạm này đã được hoàn thành khi nào? Việc xử lý của Cơ quan  công an tỉnh Tuyên Quang đã phù hợp với quy định của pháp luật chưa?

Thứ hai, cần làm rõ trong quá trình hỏi cung đối với các bị can, việc lấy lời khai của người làm chứng, Điều tra viên có sử dụng các hình thức dụ cung, bức cung, dùng nhục hình hay không ?

Tại Phiên tòa hình sự sơ thẩm từ ngày 08/5/2012 đến ngày 14/5/2012 và Phiên tòa hình sự phúc thẩm từ ngày 26/9/2012 đến ngày 28/9/2012, bà Lê Thị Thanh Xuân, ông Nguyễn Văn Tuấn, ông Nguyễn Quốc Toàn, bà Ngô Thị Diệu Linh luôn mực kêu oan và đều khẳng định đã bị ĐTV Thạch Văn Thời dụ cung, ép cung; và qua lời trình bày của ông Tuấn thì rất có thể còn có dấu hiệu bị bức cung, dùng nhục hình. Việc này cần được xác minh, làm rõ vì có đến 3 người chứng kiến việc thay đổi thể trạng, sức khỏe của ông Tuấn tại trại tạm giam gồm: anh Dương Việt Anh (sinh năm 1992), anh Lưu Văn Hùng (sinh năm 1992) và anh Bùi Văn Hồng (sinh năm 1977), cả 3 đều là can phạm ở cùng buồng với ông Tuấn vào thời điểm thể trạng, sức khỏe của ông Tuấn có sự biến đổi - họ đều có những lời khai thống nhất, chứng kiến việc ông Tuấn bị dẫn giải ra khỏi buồng tạm giam nhiều lần vào ban đêm và nghe thấy tiếng chửi bới, quát tháo của cán bộ và tiếng kêu của ông Tuấn.

Ông Tuấn khai: “Tôi bị đánh từ hôm 18/4/2011, tất cả lời khai đó đều không đúng, đều do cán bộ Thạch Văn Thời ép cung, cán bộ ép tôi ký”. Còn ông Toàn thì khai trước Hội đồng xét xử sở thẩm ngày 14/5/2012: “Tại cơ quan điều tra, cán bộ Thời bảo tôi là Tuấn có tội rồi thì cứ khai thế đi xong về. Sau đó tôi bị cán bộ Thời đánh”, bà Xuân khai: “Những bản cung đó là do cán bộ Thạch Văn Thời đọc cho tôi viết, cán bộ Thời ban đầu dọa nạt tôi, cán bộ bảo sẽ xử lý mẹ tôi, rồi lại còn bảo là tội tôi ở khoản 4, các em tôi sẽ phải ra khỏi ngành nên tôi rất hoang mang, tôi sợ quá.....sau đó cán bộ Thời còn dụ tôi là cho tôi tại ngoại”, thậm chí nhân chứng của vụ án là bà Ngô Thị Diệu Linh cũng khai trước Hội đồng xét xử sở thẩm ngày 14/5/2012 rằng, bà Linh bị ông Thời dụ cung, ép cung: “anh Thời nói là em cứ viết đi khớp với lời khai của dì em thì dì em sẽ được thả, nếu không bọn anh sẽ triệu tập em lên tỉnh Tuyên Quang để làm việc” .

Từ những lời khai của các bị cáo và của người làm chứng cho rằng trong quá trình điều tra, ĐTV Thạch Văn Thời đã có dấu hiệu của việc dụ cung, bức cung, dùng nhục hình. Thế nhưng, tại Bản án số 75/2012/HSPT ngày 28/9/2012, Hội đồng xét xử phúc thẩm lại cho rằng “Cơ quan điều tra ép cung là hoàn toàn không có căn cứ chấp nhận”.

Thưa Luật sư, theo hồ sơ vụ án thì tại sao ĐTV Thạch Văn Thời không được tiếp tục điều tra vụ án này nữa ?

Luật sư Trương Quốc Hoè: Như đã phân tích ở trên, Điều tra viên Thạch Văn Thời đã có những vi phạm nghiêm trọng trình tự, thủ tục tố tụng như tạm giữ đồ vật, tài liệu của bà Xuân. Toàn bộ những vi phạm của Điều tra viên Thạch Văn Thời đã bị CQCSĐT - Công an tỉnh Tuyên Quang kết luận tại Thông báo số 18/TB ngày 05/6/2014. Phải chăng, bởi những lý do nêu trên mà Điều tra viên Thạch Văn Thời không được tiếp tục điều tra vụ án này nữa?

Ngày 30/10/2012, cơ quan CSĐT - Công an TP Tuyên Quang đã ra Quyết định số 130/CSĐT phân công ĐTV điều tra vụ án hình sự “Cưỡng đoạt tài sản” xảy ra ngày 18/4/2011 tại tổ 16, phường Tân Quang, TP Tuyên Quang, tỉnh Tuyên Quang, bao gồm  ĐTV Đỗ Quang Căn và Hoàng Minh Tuấn. Tôi thực sự phân vân khi mãi cho đến nay, đã gần ba năm trôi qua nhưng vẫn không có bất kỳ cơ quan có thẩm quyền nào giải thích về việc thay đổi ĐTV điều tra vụ án này.

Theo quy định tại Điều 42 và Điều 44, Bộ luật TTHS thì ĐTV sẽ bị thay đổi trong các trường hợp sau:

Trường hợp thứ nhất: đã tiến hành tố tụng trong vụ án đó với tư cách là Kiểm sát viên, Thẩm phán, Hội thẩm hoặc Thư ký Tòa án.

Trường hợp thứ hai: Họ đồng thời là người bị hại, nguyên đơn dân sự, bị đơn dân sự; người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án; là người đại diện hợp pháp, người thân thích của những người đó hoặc của bị can, bị cáo

Trường hợp thứ ba: Họ đã tham gia với tư cách là người bào chữa, người làm chứng, người giám định, người phiên dịch trong vụ án đó

Trường hợp thứ tư: Có căn cứ rõ ràng khác để cho rằng họ có thể không vô tư trong khi làm nhiệm vụ.

Trong vụ án này, từ khi ông Thời được phân công điều tra vụ án cho đến khi có quyết định phân công Điều tra viên khác phụ trách thì ông Thời chỉ có một tư cách là Điều tra viên - người tiến hành tố tụng, điều đó được thể hiện trong Quyết định đưa vụ án ra xét xử số 13/2015/HSST-QĐ ngày 06/02/2015 hay Thông báo số 01/TB-TA ngày 13/02/2015 của TAND TP Tuyên Quang về việc bổ sung quyết định đưa vụ án ra xét xử số 13/2015/HSST-QĐ.

Như vậy, phải chăng cơ quan CSĐT - Công an TP Tuyên Quang đã có căn cứ rõ ràng cho rằng ĐTV Thạch Văn Thời có thể không vô tư trong khi làm nhiệm vụ, vì vậy đã quyết định thay đổi ĐTV khác là ông Đỗ Quang Căn và Hoàng Minh Tuấn để điều tra vụ án này?

Bên cạnh đó, nếu như các cơ quan chức năng tiến hành điều tra xác minh mà làm rõ hành vi tư lợi, hành vi chiếm giữ tài sản của ông Thời và việc dụ cung, bức cung, dùng nhục hình là có thật, thì ĐTV Thạch Văn Thời rất có thể bị khởi tố về một hoặc một số tội theo quy định tại Bộ luật hình sự như: “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ” theo quy định tại Điều 281, “Tội dùng nhục hình” (Điều 298), “Tội bức cung” (Điều 299), “Tội làm sai lệch hồ sơ vụ án” (Điều 300)Hoặc “Tôi Có ý làm trái”.

Như vậy những tài liệu, chứng cứ do ĐTV Thạch Văn Thời thu thập được trong quá trình điều tra như Biên bản hỏi cung, Biên bản ghi lời khai... liệu có đảm bảo tính hợp pháp, tính khách quan để trở thành căn cứ pháp lý vững chắc để Tòa án ra một quyết định công minh, đúng người, đúng tội, đúng pháp luật?

Theo Luật sư, có cần thiết phải triệu tập ông Thạch Văn Thời tham gia phiên tòa với tư cách là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án hay không ?

Luật sư Trương Quốc Hòe: Việc triệu tập ông Thạch Văn Thời tham gia phiên tòa với tư cách là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án theo quy định tại Điều 54, Bộ luật tố tụng hình sự là rất cần thiết. Vì vậy trong phiên tòa xét xử sơ thẩm ngày 06/03/2015 tại TAND TP Tuyên Quang, với tư cách là luật sư bào chữa cho bị cáo Lê Thị Thanh Xuân, tôi đã đề nghị HĐXX xem xét triệu tập, lấy lời khai của ông Thạch Văn Thời với tư cách là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án. Tiếp đó, ngày 12/3/2015, tôi đã tiếp tục gửi Đơn đề nghị triệu tập ông Thời với tư cách là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trong vụ án gửi tới TAND TP Tuyên Quang xem xét, quyết định. Nhưng cho đến nay, tôi vẫn chưa nhận được văn bản nào phản hồi từ TAND TP Tuyên Quang về đề nghị này.

Việc có mặt ông Thạch Văn Thời tham gia phiên Tòa vơi tư cách là người liên quan (do ông Thạch Văn Thời là người đã tiến hành thu thập các tài liệu, chứng cứ buộc tội các bị cáo) là một việc làm cần thiết, đúng đắn để qua đó Hội đồng xét xử đánh giá được các tài liệu quan trọng như các Biên bản ghi lời khai, các bản cung do ông Thời tại thời điểm còn là Điều tra viên vụ án này đã đi thu thập chứng cứ để buộc tội các bị cáo có khách quan hay không? Và qua đó để đánh giá tài liệu đó có còn đủ căn cứ là chứng cứ buộc tội bị cáo tại Tòa hay không?

Xin cảm ơn Luật sư.

Dân trí sẽ tiếp tục thông tin sự việc đến bạn đọc.

Anh Thế