Vụ 2 thuyền viên bị tra tấn: Vì sao không khởi tố tội cố ý gây thương tích?

Như đã đưa tin, Cơ quan CSĐT Công an huyện Trần Văn Thời (tỉnh Cà Mau) đã khởi tố, bắt tạm giam 3 bị can để điều tra tội Hành hạ người khác. Các đối tượng này đã hành hạ, tra tấn dã man 2 thuyền viên như thời trung cổ, tỷ lệ thương tích của các nạn nhân được xác định là 48%. 

Bình luận về sự việc, nhiều độc giả Dân trí băn khoăn, đánh đập hành hạ như thời trung cổ mà chỉ xử lý về tội hành hạ người khác với mức tù không quá ba năm, liệu có phù hợp với quy định pháp luật?

Đánh giá về diễn biến mới của vụ việc cũng như băn khoăn của độc giả Dân trí, TS. LS. Đặng Văn Cường, trưởng văn phòng luật Chính Pháp cho rằng, hành vi của những bị can này thỏa mãn dấu hiệu phạm tội Cố ý gây thương tích và Hành hạ người khác.

Tội cố ý gây thương tích và tội hành hạ người khác khác nhau thế nào?

Luật sư Cường phân tích, trong vụ việc 2 thuyền viên bị đánh đập, hành hạ trên tàu cá thì cơ quan tiến hành tố tụng sẽ xem xét để xử lý về các hành vi: làm nhục người khác, hành hạ người khác và cố ý gây thương tích để xử lý theo quy định của pháp luật.

Trong quá trình điều tra nếu có căn cứ cho thấy hành vi thỏa mãn dấu hiệu cấu thành của tội cố ý gây thương tích thì cơ quan điều tra sẽ khởi tố thêm tội cố ý gây thương tích hoặc chuyển tội danh sang tội cố ý gây thương tích để xử lý theo quy định của pháp luật.

Tội cố ý gây thương tích (Điều 134) và tội hành hạ người khác (Điều 140) đều là các tội danh thuộc Chương XIV "Các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người".

Trong đó, tội hành hạ người khác sẽ ít nghiêm trọng hơn tội cố ý gây thương tích và mức hình phạt cũng khác nhau, với tội hành hạ người khác thì hình phạt không quá 03 năm tù. Còn với tội cố ý gây thương tích thì hình phạt có thể cao nhất là tù chung thân nếu hậu quả nạn nhân tử vong.

Dẫn ví dụ về sự khác nhau giữa hai tội danh này, luật sư Cường nói: "Với tội hành hạ người khác thì mối quan hệ giữa đối tượng thực hiện hành vi và nạn nhân bắt buộc phải là quan hệ lệ thuộc về kinh tế, về chính trị hoặc về công việc... Còn đối với tội cố ý gây thương tích thì pháp luật không quy định bắt buộc mối quan hệ giữa đối tượng phạm tội và nạn nhân như thế nào; Mục đích của việc thực hiện hành vi hành hạ người khác là khiến cho nạn nhân bị tổn thương tâm lý, có thể gây ra những tổn hại về cơ thể. Còn mục đích của hành vi cố ý gây thương tích là mong muốn gây ra thương tích cho nạn nhân".

Hành vi hành hạ người khác là thái độ ứng xử thể hiện sự coi thường, xâm phạm đến danh dự, trong một số trường hợp có thể còn xâm phạm đến sức khỏe của nạn nhân. Điều luật mô tả hành vi hành hạ người khác là "đối xử tàn ác hoặc làm nhục người lệ thuộc mình".

Hậu quả của hành vi hành hạ người khác là gây ra tổn thương về tâm lý, sức khỏe của nạn nhân, trong đó có thể là có tỷ lệ tổn thương cơ thể. Nếu hành vi hành hạ người khác dẫn đến hậu quả "Gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 31% trở lên" thì người thực hiện hành vi phạm tội sẽ phải chịu khung hình phạt cao nhất có thể tới 03 năm tù. Điều luật quy định hậu quả ở đây là gây rối loạn tâm thần và hành vi do tỷ lệ tổn thương cơ thể được xác định 31 % trở lên.

Về mặt lý luận vị luật sư này nhận định, hành vi hành hạ người khác là thái độ ứng xử thiếu chuẩn mực đến mức tàn ác, không phù hợp với đạo đức xã hội giữa những người lệ thuộc với nhau và hậu quả gây ra làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống, tâm lý, gây ra rối loạn hành vi và có thể là còn tổn thương cơ thể. Hành vi này có thể không gây ra thương tích hoặc thiệt mạng nạn nhân nên mức hình phạt mà điều luật quy định không quá 03 năm tù.

Còn đối với tội cố ý gây thương tích thì luật sư Cường khẳng định, hành vi trực tiếp tác động trái pháp luật đến thân thể của nạn nhân (mục đích là xâm phạm đến sức khỏe của nạn nhân chứ không phải là mục đích xâm phạm đến danh dự nhân phẩm). Đối tượng thực hiện hành vi nhận thức được rằng hành vi của mình có thể gây ra thương tích, tổn hại đến sức khỏe của nạn nhân nhưng vẫn cố ý thực hiện hành vi và mong muốn hoặc bỏ mặc hậu quả thương tích của nạn nhân có thể xảy ra.

Tội cố ý gây thương tích không quy định bắt buộc mối quan hệ giữa đối tượng gây án và nạn nhân là mối quan hệ lệ thuộc. Bởi vậy bất kỳ chủ thể nào cũng có thể bị xử lý về tội danh này nếu hành vi thỏa mãn dấu hiệu cấu thành tội phạm. Hành vi cố ý gây thương tích có thể dẫn đến chết người hoặc các hậu quả nghiêm trọng nhất khác về thân thể của nạn nhân nên mức hình phạt của tội danh này rất nghiêm khắc, mức cao nhất mà điều luật quy định có thể là 20 năm tù hoặc tù chung thân (nếu hậu quả chết 02 người trở lên).

Mục đích của hành vi hành hạ người khác là để làm nhục người lệ thuộc, là thể hiện thái độ đối xử tàn ác còn mục đích của hành vi cố ý gây thương tích là nhằm gây ra thương tích cho nạn nhân...

Xử lý ra sao với tội cố ý gây thương tích

Nếu hành vi hành hạ người khác thể hiện là đánh đập dẫn đến thương tích hoặc nạn nhân tử vong, mục đích của việc thực hiện hành vi là muốn gây ra tổn hại cơ thể hoặc xâm phạm tính mạng của nạn nhân thì sẽ không xử lý hình sự về tội hành hạ người khác mà sẽ xử lý về tội cố ý gây thương tích hoặc tội giết người, tùy thuộc vào hành vi và hậu quả cụ thể.

Trong vụ án hành hạ người khác đối với hai thuyền viên thì cơ quan điều tra sẽ làm rõ mối quan hệ giữa đối tượng thực hiện hành vi phạm tội với nạn nhân có phải là quan hệ lệ thuộc hay không. Đồng thời sẽ làm rõ tất cả các hành vi xâm phạm đến thân thể của các nạn nhân, làm rõ động cơ mục đích của việc thực hiện hành vi, nhận thức của người thực hiện hành vi và xác định hậu quả đã gây ra đối với nạn nhân và xã hội để đánh giá hành vi đó thỏa mãn dấu hiệu cấu thành của tội hành hạ người khác hay tội cố ý gây thương tích.

Theo thông tin ban đầu thì nạn nhân bị bẻ 04 răng, cắt tai, đánh gãy nhiều xương sườn kẹp ngón chân, đổ nước sôi vào chân, chửi bới, đánh sưng đầu gối, bắt ăn cá sống... Với những hành vi như chửi bới, sỉ nhục, bắt ép nạn nhân ăn cá sống, kẹp ngón chân (nhưng chưa gây ra thương tích nghiêm trọng), đổ nước sôi khiến nạn nhân bị bỏng ngoài da thì có thể được xác định là hành vi hành hạ người khác nếu như mối quan hệ giữa đối tượng thực hiện hành vi và nạn nhân là quan hệ lệ thuộc.

Còn đối với hành vi đánh gãy xương sườn, bẻ răng, cắt tai... thì các đối tượng thực hiện hành vi hoàn toàn có thể nhận thức được hành vi này là trái pháp luật và có thể gây ra thương tích, tổn hại sức khỏe cho nạn nhân nhưng vẫn cố ý thực hiện hành vi và mong muốn hoặc bỏ mặc hậu quả thương tích của nạn nhân xảy ra nên với những hành vi này có thể xử lý hình sự về tội cố ý gây thương tích theo quy định tại điều 134 bộ luật hình sự (sau khi cơ quan điều tra tiến hành trưng cầu giám định thương tích đối với nạn nhân).

Về nguyên tắc là mỗi hành vi vi phạm pháp luật sẽ bị xử lý một lần. Bởi vậy với những hành vi hành hạ người khác thỏa mãn dấu hiệu cấu thành tội phạm thì các đối tượng thực hiện hành vi đối xử tàn ác với người lệ thuộc sẽ xử lý hình sự về Tội hành hạ người khác theo quy định tại Điều 140 bộ luật hình sự. Còn đối với hành vi cố ý gây thương tích, xâm phạm trái pháp luật đến sức khỏe của 2 nạn nhân thì cơ quan điều tra cũng có thể khởi tố thêm Tội cố ý gây thương tích theo quy định tại Điều 134 bộ luật hình sự.

Trường hợp bị kết tội về nhiều tội danh thì tòa án sẽ tổng hợp hình phạt để áp dụng hình phạt chung theo nguyên tắc hình phạt tù có thời hạn của các bản án được cộng lại nhưng không quá 30 năm tù.