Trịnh Văn Quyết bồi thường, khi nào bị hại được nhận lại tiền?

Trước phiên tòa xét xử phúc thẩm vụ án Thao túng thị trường chứng khoán và Lừa đảo chiếm đoạt tài sản, bị cáo Trịnh Văn Quyết (cựu Chủ tịch Công ty Cổ phần Tập đoàn FLC) đã được vợ nộp thay số tiền khắc phục hậu quả là 1.400 tỷ đồng. Cộng với số tiền đã nộp trước đó, bị cáo đã khắc phục tổng số tiền thiệt hại là 2.500 tỷ đồng, nhiều hơn 10 tỷ đồng so với nội dung tại bản án sơ thẩm. 

Với việc bị cáo Quyết đã hoàn thành nghĩa vụ khắc phục hậu quả, khi nào các bị hại trong vụ án có thể được nhận số tiền này? 

Khi nào được yêu cầu thi hành án? 

Luật sư Dương Đức Thắng (Giám đốc Công ty Luật Đức Trí Tín, Đoàn Luật sư TP Hà Nội) cho biết theo Điều 355 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, bản án hình sự phúc thẩm có hiệu lực pháp luật kể từ ngày tuyên án. Từ thời điểm này, nếu bản án không bị kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm hoặc tái thẩm, các bị hại trong vụ án có quyền làm thủ tục yêu cầu cơ quan thi hành án thi hành phần dân sự đối với bản án phúc thẩm. 

Theo đó, để được hoàn trả số tiền thiệt hại, các bị hại cần có đơn yêu cầu thi hành án gửi Cục Thi hành án dân sự TP Hà Nội để đề nghị thi hành phần dân sự trong bản án. Thời hạn yêu cầu thi hành án là 5 năm kể từ ngày bản án có hiệu lực pháp luật. 

Về phía cơ quan thi hành án, căn cứ Điều 36 Luật Thi hành án dân sự 2008, trong thời hạn 5 ngày làm việc từ thời điểm nhận được bản án có hiệu lực pháp luật, thủ trưởng cơ quan thi hành án dân sự chủ động ra quyết định thi hành án, phân công chấp hành viên thi hành án đối với phần bản án liên quan tới những vấn đề như phạt tiền, truy thu tiền, tài sản thu lợi bất chính; trả lại tiền, tài sản cho đương sự; tịch thu sung quỹ nhà nước, tịch thu tiêu hủy vật chứng, tài sản hay thu hồi quyền sử dụng đất thuộc diện sung quỹ nhà nước... 

Đối với các phạm vi khác, thủ trưởng cơ quan thi hành án dân sự ra quyết định thi hành án trong trường hợp có đơn yêu cầu thi hành án của đương sự. Thời hạn ra quyết định thi hành án theo yêu cầu là 5 ngày làm việc, từ ngày nhận được yêu cầu thi hành án.

Như vậy, trong trường hợp bản án không bị kháng nghị, các bị hại có quyền yêu cầu cơ quan thi hành án thi hành phần dân sự trong bản án hình sự phúc thẩm. Việc hoàn trả tiền sẽ được thực hiện sau khi có quyết định thi hành án của thủ trưởng cơ quan thi hành án dân sự. 

Xử lý ra sao nếu bản án phúc thẩm bị kháng nghị? 

Dù pháp luật quy định bản án phúc thẩm có hiệu lực ngay sau khi tuyên án song trên thực tế, nếu xét thấy có các tình tiết, căn cứ chưa rõ ràng trong vụ án, các cơ quan tiến hành tố tụng có thẩm quyền có thể kháng nghị, đề nghị xem xét lại bản án theo thủ tục giám đốc thẩm hoặc tái thẩm. 

Đối với giám đốc thẩm, theo Điều 371 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, việc kháng nghị có thể tiến hành nếu xảy ra các tình tiết như kết luận trong bản án không phù hợp với những tình tiết khách quan của vụ án; có vi phạm nghiêm trọng trong tố tụng dẫn đến sai lầm nghiêm trọng trong việc giải quyết vụ án và có sai lầm nghiêm trọng trong việc áp dụng pháp luật.

Thẩm quyền kháng nghị bản án của TAND Cấp cao thuộc về Chánh án TAND Tối cao và Viện trưởng VKSND Tối cao. Theo Điều 379 Bộ luật này, thời hạn kháng nghị phần dân sự trong vụ án hình sự được thực hiện theo quy định về tố tụng dân sự, tức 3 năm từ ngày bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật. 

Trong thời gian kháng nghị giám đốc thẩm, người ra quyết định kháng nghị giám đốc thẩm có quyền quyết định tạm đình chỉ thi hành bản án, quyết định bị kháng nghị.

Đối với tái thẩm, theo Điều 398 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, việc tái thẩm sẽ áp dụng nếu xảy ra các căn cứ sau: 

Thứ nhất, có căn cứ chứng minh lời khai của người làm chứng, kết luận giám định, kết luận định giá tài sản, lời dịch của người phiên dịch, bản dịch thuật có những điểm quan trọng không đúng sự thật;

Thứ hai, có tình tiết mà Điều tra viên, Kiểm sát viên, Thẩm phán, Hội thẩm do không biết được mà kết luận không đúng làm cho bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật không đúng sự thật khách quan của vụ án;

Thứ ba, vật chứng, biên bản về hoạt động điều tra, truy tố, xét xử, biên bản hoạt động tố tụng khác hoặc những chứng cứ, tài liệu, đồ vật khác trong vụ án bị giả mạo hoặc không đúng sự thật;

Thứ tư, những tình tiết khác làm cho bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật không đúng sự thật khách quan của vụ án.

Thẩm quyền kháng nghị tái thẩm thuộc về VKSND Tối cao. Thời hạn kháng nghị tái thẩm đối với phần dân sự trong vụ án hình sự cũng được thực hiện theo quy định về tố tụng dân sự, tức 1 năm từ ngày người có thẩm quyền kháng nghị biết được căn cứ để kháng nghị theo thủ tục tái thẩm. Tại giai đoạn tái thẩm, người đã kháng nghị bản án có quyền quyết định tạm đình chỉ thi hành bản án, quyết định đó cho đến khi có quyết định tái thẩm.

Như vậy, đối với trường hợp bản án phúc thẩm bị kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm hoặc tái thẩm, việc thi hành án sẽ phải tạm đình chỉ để các cơ quan tiến hành tố tụng thực hiện xong việc xem xét lại bản án.