Sạt lở bờ sông Lam, mất đất sản xuất, người dân kêu cứu!

"Hà bá nuốt đất" người dân lo lắng

Thanh Giang là một xã thuần nông. Đời sống người dân chủ yếu dựa vào sản xuất nông nghiệp. Thế nhưng, nhiều năm qua diện tích đất nông nghiệp ở địa phương này đang bị thu hẹp dần do tình trạng sạt lở bờ sông diễn ra đến mức đáng báo động. Để khắc phục tình trạng đó người dân địa phương đã dùng nhiều biện pháp để giữ từng tấc đất như ra sức kè, đắp, trồng tre, cắm lau sậy nhưng tình trạng sạt lở vẫn diễn biến ngày càng nghiêm trọng.

Xã Thanh Giang hiện có hơn 70ha đất bãi bồi phù sa dọc bờ sông Lam. Trong mấy năm gần đây tình trạng sạt lở ngày càng nghiêm trọng, vùng sạt lở kéo dài cả hàng chục mét. Nhiều chỗ biến thành những vách đất dựng đứng cao từ 2 - 3m chênh vênh cứ mỗi đợt sóng mạnh là từng tảng đất màu mỡ lại đổ sập xuống sông và chìm nghỉm.

Ông Nguyễn Đình Bình một người dân ở xóm Lam Dinh, xã Thanh Giang, Thanh Chương lo lắng cho biết: “Dân chúng tôi sinh sống ở đây đã từ lâu. Ngày trước khi tôi còn nhỏ thì bờ sông cách nhà cả gần cây số đi mãi mới đến. Bây giờ bờ sông chỉ cách nhà khoảng vài chục bước chân”.

“Bà con nơi đây sinh sống chủ yếu là sản xuất nông nghiệp, nay đất nông nghiệp đã bị nước cuốn trôi rất nhiều, diện tích đất thì càng ngày càng bị thu hẹp, dân số thì tăng, nên không biết sau này, đời con cháu chúng tôi lấy gì để làm kế sinh nhai. Có thể vai ba năm nữa một số nhà dân ở đây sẽ phải di dời khẩn cấp”, ông Bình cho biết thêm.

Ông Trần Hữu Sỹ - Trưởng ban nông nghiệp xã Thanh Giang bức xúc: “Hiện toàn xã có hơn 70 ha đất bãi bồi ven sông Lam chủ yếu nằm ở các xóm như: Bàu Sen, Bình Ngô, Lam Dinh với tổng số gần 200 hộ sản xuất. Mấy năm lại nay mỗi mùa mưa lụt thì lại bị sạt lở khoảng từ 5 đến 10ha, đời sống nhân dân ở đây chủ yếu sản xuất các loại hoa màu trên bãi bồi này.

Nguyên nhân hàng năm bị sạt lở là do tàu thuyền khai thác cát sạn ngày càng nhiều, lại hút gần bờ sông nên gây ra tình trạng sạt lở nghiêm trọng. Qua từng mùa mưa lũ, dòng sông Lam cứ xói lở dần đến nay dòng sông đã chảy sát ngay nhà dân. Hiện nay nhiều hộ dân ở đây đã bị "hà bá nuốt” mất. Dân chúng tôi chỉ biết ngậm ngùi nhìn từng tấc đất bị cuốn trôi mà không biết làm gì hơn”.

Sạt lở ngày càng nghiêm trọng, "cát tặc" vẫn tung hoành

Trong quá trình ghi nhận thực trạng sạt lở tại khúc sông này, phóng viên phát hiện nhiều tàu hút cát vẫn miệt mài đưa những “vòi rồng” cắm sâu xuống lòng sông theo từng tiếng gầm rú của động cơ, cát được bơm lên tàu ào ào.

Theo người dân tại đây, tình trạng sạt lở trở nên nghiêm trọng một phần do thiên tai, lũ lụt. Ngoài ra còn có tác động của hoạt động khai thác cát trái phép, hay còn gọi là "cát tặc".

Cũng theo người dân xã Thanh Giang phản ánh việc quy hoạch mỏ khai thác cát sạn chưa được dứt khoát, nên tình trạng một số xà lan lớn vẫn thường xuyên đến đây lén lút khai thác cát sạn trái phép. Điển hình như mỏ cát của anh Thảo Thủy có trụ sở đóng tại Thành phố Vinh, nhưng vẫn được cấp mỏ tại địa bàn xã Thanh Yên, rồi sau đó hút không đúng mỏ đã làm sạt lở hàng chục mét vuông đất bãi bồi của xã Thanh Yên.

Không riêng gì xã Thanh Giang mà theo lãnh đạo xã Thanh Yên cho biết hiện tại toàn xã có 80ha đất bãi bồi ven sông Lam và sau trận lũ lụt vừa qua nó làm sạt lở khoảng 24ha, xã Thanh Hà sạt lở gần 10ha. Nguy cơ nông dân ở đây trong một vài năm tới sẽ mất đất sản xuất, tư liệu sản xuất không còn nữa.

Ông Nguyễn Cảnh Điền - Phó Chủ tịch UBND xã Thanh Yên cho biết: “Cứ sau một trận lụt đi qua chúng tôi ra bờ sông nhìn rất xót ruột. Từng ngày, từng giờ sạt lở đã nuốt hàng chục mét vuông đất bãi bồi của nhân dân mà không biết làm sao. Nguyên nhân do nước lũ một phần, còn một phần do khai thác cát sạn bừa bãi. Có đêm hàng chục xà lan thi nhau hì hục hút cát sạn, no cát rồi lại đi xuống Nam Đàn để bán”.

“Bên cạnh đó, tình trạng khai thác cát bừa bãi dọc bờ sông Lam cũng gây sạt lở, sụt lún đất sản xuất. Để hạn chế việc sạt lở hai bên bờ sông Lam, người dân ở đây đã dùng đủ mọi biện pháp để giữ đất như: Cắm lau sậy, trồng tre, trồng cây cổ thụ, cho cát vào bao tải để kè đắp nhưng hàng ngày có rất nhiều tàu khai thác cát trộm ở vùng này nên sạt lở vẫn cứ tiếp diễn”, ông Điền cho biết thêm.

Trước thực trạng bờ sông sạt lở, "cát tặc" đang lộng hành, ông Nguyễn Hữu Hiền - Phó Chủ tịch UBND huyện Thanh Chương cho biết: “Trong thời gian qua huyện đã chỉ đạo các địa phương nghiêm cấp các hình thức khai thác cát sạn trái phép, khi chưa có đầy đủ thủ tục cấp phép thì các bến chưa được hoạt động, nếu để xẩy ra khai thác trái phép cát sạn thì Chủ tịch UBND các xã đó phải chịu trách nhiệm.

Cùng với đó thời gian này huyện đang đẩy nhanh tiến độ phối hợp với các ban, ngành cấp trên làm thủ tục cấp phép cho một số bến có đủ điều kiện để hoạt động. Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn còn một số bến cát chưa đầy đủ các thủ tục nhưng vẫn có tình trạng lén lút hoạt động chui”.

Thực trạng sạt lở đã và đang diễn biến hết sức phức tạp cùng với nạn khai thác cát trộm, khai thác cát không đúng phạm vi, không đúng điểm mỏ đang hoành hành thì bà con nơi đây mong muốn chính quyền huyện Thanh Chương và ngành chức năng ở tỉnh Nghệ An khẩn trương có giải pháp xử lý triệt để, để cứu đất sản xuất nông nghiệp trước khi quá muộn.

Một số hình ảnh sạt lở bờ sông Lam làm mất đất sản xuất dân kêu cứu:

Lý Duy