Quảng cáo quá đà, sai sự thật, coi chừng trách nhiệm hình sự

Những ngày qua, câu chuyện lùm xùm về việc Tiktoker Hằng Du Mục (Nguyễn Thị Thái Hằng, 30 tuổi), Vlogger Phạm Quang Linh (Quang Linh Vlogs, 28 tuổi) và hoa hậu Thùy Tiên (Nguyễn Thúc Thùy Tiên, 27 tuổi) livestream quảng cáo sản phẩm kẹo rau củ Kera do Công ty Cổ phần Asia Life và Công ty Cổ phần Tập đoàn Chị em Rọt phối hợp sản xuất, phân phối trên thị trường thu hút sự quan tâm lớn của dư luận. Trong đó, nhiều người chỉ ra sản phẩm Kẹo rau củ Kera có chất lượng, hàm lượng chất xơ không đúng với nội dung quảng cáo và khẳng định nội dung quảng cáo là "quá lố", sai sự thật. 

Tiếp nhận thông tin, các đơn vị chuyên môn thuộc Bộ Công thương và Bộ Y tế đã được chỉ đạo để xác minh, làm rõ chất lượng, nguồn gốc xuất xứ của sản phẩm này. Công an tỉnh Đắk Lắk cũng tiến hành kiểm tra hoạt động sản xuất của Công ty Asia Life tại TP Buôn Ma Thuột (tỉnh Đắk Lắk) còn đại diện Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch cho biết cũng sẽ xử phạt các cá nhân trên về hành vi quảng cáo sai sự thật. 

Với việc hàng loạt cơ quan chức năng cùng vào cuộc, các tổ chức, cá nhân liên quan có thể bị xử lý ra sao theo quy định pháp luật?  

Luật sư Nguyễn Văn Tuấn (Giám đốc Công ty Luật TGS, Đoàn Luật sư TP Hà Nội) đánh giá tình trạng nghệ sĩ, người nổi tiếng và KOLs (Người có tiếng nói trong xã hội - PV) quảng cáo thiếu chọn lọc, không chính xác đối với các sản phẩm trên không gian mạng đang diễn ra theo chiều hướng phức tạp hóa, tác động tới nhiều người và tiềm ẩn những hệ lụy tiêu cực tới xã hội. Tuy nhiên, việc xử lý vi phạm tới nay vẫn chưa đủ triệt để, chưa đủ tính răn đe, cảnh tỉnh.

Thậm chí, tình trạng quảng cáo quá đà, sai sự thật hiện còn gia tăng khiến việc xử lý gặp khó khăn, dù pháp luật đã có quy định đầy đủ chế tài đối với hành vi này. 

Bình luận dưới góc độ pháp lý, ông Tuấn cho biết theo Điều 8 Luật Quảng cáo 2012, các hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động quảng cáo bao gồm quảng cáo sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ thuộc danh mục cấm quảng cáo; thiếu thẩm mỹ, trái truyền thống lịch sử, văn hóa, đạo đức, thuần phong mỹ tục Việt Nam; xúc phạm uy tín, danh dự, nhân phẩm của tổ chức, cá nhân hay quảng cáo không đúng, gây nhầm lẫn về chất lượng, giá, công dụng... của sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ đã đăng ký hoặc đã được công bố... 

Còn theo khoản 1, Điều 10 Luật Bảo vệ người tiêu dùng 2023, tổ chức, cá nhân kinh doanh không được phép lừa dối hoặc gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng thông qua việc cung cấp thông tin sai lệch, không đầy đủ, không chính xác về sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ mà tổ chức, cá nhân kinh doanh bán, cung cấp.

Như vậy, đối chiếu các quy định của pháp luật, việc các nghệ sĩ, người nổi tiếng hay KOLs quảng cáo "quá lố", sai sự thật về các sản phẩm là hành vi vi phạm pháp luật về quảng cáo, bảo vệ người tiêu dùng và có thể bị áp dụng các chế tài xử lý theo quy định của pháp luật. 

Cụ thể, theo khoản 5 Điều 34 Nghị định số 38/2021/NĐ-CP của Chính phủ, người có hành vi quảng cáo không đúng hoặc gây nhầm lẫn về chất lượng, công dụng của sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ đã đăng ký hoặc đã được công bố có thể bị áp dụng mức phạt tiền 60-80 triệu đồng. Còn theo khoản 4, Điều 5 Nghị định này, mức phạt đối với tổ chức vi phạm sẽ bằng 2 lần mức phạt trên, tức 120-160 triệu đồng. 

Thậm chí, trong trường hợp tổ chức, cá nhân đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này nhưng vẫn tiếp tục tái phạm, họ có thể bị xem xét trách nhiệm hình sự về tội Quảng cáo gian dối theo Điều 197 Bộ luật Hình sự 2015. Mức phạt đối với tội danh này là phạt tiền 10-100 triệu đồng hoặc cải tạo không giam giữ đến 3 năm. Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị xử phạt bổ sung với số tiền 5-50 triệu đồng và cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định 1-5 năm. 

Về phía Công ty Asia Life, cơ quan chức năng sẽ tiến hành kiểm tra, làm rõ nhiều vấn đề như quy trình sản xuất sản phẩm ra sao, đã đảm bảo quy định về an toàn thực phẩm hay chưa, có dấu hiệu của việc gian dối, lừa dối khách hàng hay phối hợp, giúp sức cho hoạt động quảng cáo gian dối hay không... Từ kết quả xác minh sơ bộ, các cơ quan quản lý có thẩm quyền sẽ tiếp tục giải quyết theo quy định của pháp luật.