Đường mới xây nứt toác ở Tây Ninh: Ai chịu trách nhiệm?

Như Dân trí thông tin, khoảng 4h ngày 11/5, đoạn đường dài khoảng 35m tại khu vực chân cầu Hòa Bình (xã Hòa Hội, huyện Châu Thành, tỉnh Tây Ninh) bất ngờ sụt lún, tạo thành hố sâu khoảng 3m. Sự việc khiến một ô tô con chở 4 người cùng 2 xe máy khác rơi xuống hố, hư hỏng nặng, 6 người bị thương phải nhập viện cấp cứu. 

Theo lãnh đạo Sở Xây dựng Tây Ninh, nguyên nhân ban đầu được xác định do trong quá trình thi công, nhà thầu không khoan khảo sát địa chất tại khu vực đường dẫn để tiết kiệm chi phí, dẫn đến việc không phát hiện túi bùn nằm dưới mặt đường, gây ra sụt lún, phá vỡ kết cấu đường. 

Với kết quả kiểm tra ban đầu như trên, nhiều người đặt câu hỏi về việc đơn vị thi công tuyến đường có thể phải chịu trách nhiệm ra sao trước pháp luật? 

Luật sư Nguyễn Văn Tuấn (Giám đốc Công ty Luật TGS, Đoàn Luật sư TP Hà Nội) nhìn nhận vụ việc là hồi chuông cảnh tỉnh cho thái độ hời hợt, thờ ơ, bất chấp an toàn trong hoạt động thi công, xây dựng. Theo thông tin hiện có, việc đơn vị thi công không khoan khảo sát địa chất với lý do "tiết kiệm chi phí" thể hiện sự thiếu trách nhiệm, cho thấy dấu hiệu vi phạm về mặt kỹ thuật lẫn pháp lý. 

Cụ thể, theo Điều 50 Luật Xây dựng 2014, trình tự đầu tư xây dựng có 3 giai đoạn gồm chuẩn bị dự án, thực hiện dự án và kết thúc xây dựng, đưa công trình của dự án vào khai thác sử dụng. 

Trong đó, theo hướng dẫn tại khoản 1 Điều 4 Nghị định số 15/2021/NĐ-CP của Chính phủ, giai đoạn chuẩn bị dự án sẽ bao gồm các công việc như Khảo sát xây dựng; Lập, thẩm định báo cáo nghiên cứu tiền khả thi đầu tư xây dựng; Lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch chi tiết xây dựng hay Lập, thẩm định Báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng...

Như vậy, hoạt động khảo sát xây dựng là một quy trình bắt buộc khi thực hiện đầu tư xây dựng. Theo Điều 73 Luật Xây dựng 2014, khảo sát xây dựng bao gồm khảo sát địa hình; địa chất công trình; địa chất thủy văn; hiện trạng công trình và các công việc khảo sát khác phục vụ hoạt động đầu tư xây dựng do người quyết định đầu tư quyết định. Việc khảo sát xây dựng có thể được thực hiện bởi chính chủ đầu tư dự án (nếu đủ năng lực) hoặc các nhà thầu khảo sát xây dựng. 

Đối với trường hợp trên, theo thông tin hiện có, UBND huyện Châu Thành là chủ đầu tư dự án. Như vậy, vấn đề đầu tiên cần làm rõ là trách nhiệm khảo sát địa chất công trình thuộc về ai, nhà đầu tư (UBND huyện Châu Thành) hay nhà thầu phụ khảo sát xây dựng.

Tiếp theo, cần làm rõ quy trình khảo sát địa chất công trình đã được thực hiện như thế nào, đã đúng quy trình theo quy định của pháp luật chuyên ngành hay chưa. Từ đó, có thể xảy ra 2 trường hợp như sau: 

Thứ nhất, nếu việc khảo sát địa chất đã được thực hiện đầy đủ, chính xác theo quy định và sự cố sụt lún xảy ra là sự kiện bất khả kháng hoặc bởi các yếu tố liên quan tới các nhà thầu phụ khác (VD: Vật liệu xây dựng kém, chất lượng thi công không đảm bảo...) và hoàn toàn không phải lỗi của đơn vị khảo sát xây dựng thì đơn vị khảo sát có thể được miễn trách nhiệm pháp lý. 

Thứ hai, nếu kết quả xác minh cho thấy việc khảo sát địa chất không đúng quy trình và việc đơn vị khảo sát không khảo sát địa chất tại khu vực làm đường để "tiết kiệm chi phí" là đúng, đây là hành vi có dấu hiệu vi phạm quy định của pháp luật. Khi đó, ngoài trách nhiệm bồi thường dân sự, các tổ chức, cá nhân có liên quan còn có thể phải chịu trách nhiệm hình sự. 

Cụ thể, dưới góc độ dân sự, trường hợp xác định lỗi liên quan tới sụt lún thuộc về chủ đầu tư hoặc các nhà thầu, theo Điều 605 Bộ luật Dân sự 2015, nếu công trình xây dựng gây thiệt hại cho người khác thì chủ sở hữu, người chiếm hữu, người được giao quản lý, sử dụng công trình xây dựng phải có trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho nạn nhân. Đồng thời, người thi công có lỗi trong việc để công trình xây dựng gây thiệt hại thì cũng phải liên đới bồi thường.

Mức bồi thường thiệt hại do tài sản, sức khỏe bị xâm phạm sẽ căn cứ các quy định tại Điều 589, 590 Bộ luật Dân sự 2015. 

Dưới góc độ hành chính, theo khoản 3, Điều 8 Nghị định số 16/2022/NĐ-CP của Chính phủ, mức phạt đối với hành vi tổ chức lập nhiệm vụ khảo sát xây dựng không đầy đủ, không đúng nội dung theo quy định là 60-80 triệu đồng. 

Thậm chí, dưới góc độ hình sự, trong trường hợp hành vi vi phạm quy định về khảo sát xây dựng gây ra thiệt hại nghiêm trọng về người, tài sản như làm chết người, gây thiệt hại về tài sản từ 100 triệu đồng trở lên hay gây tổn hại cho sức khỏe của 3 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này ở mức tối thiểu là 62%, chủ thể vi phạm còn có thể bị xem xét trách nhiệm hình sự về tội Vi phạm quy định về xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng theo Điều 298 Bộ luật Hình sự 2015. 

Mức phạt cơ bản của tội danh này là phạt tiền 50-500 triệu đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù 1-5 năm. 

Trường hợp thiệt hại tài sản từ 500 triệu đồng trở lên hoặc tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của 3 người từ 122% trở lên, người vi phạm có thể đối diện khung hình phạt 3-10 năm tù. 

Cũng theo dõi sự việc, luật sư Trương Văn Tuấn (Trưởng Văn phòng luật sư Trạng Sài Gòn, Đoàn Luật sư TPHCM) nhìn nhận theo thông tin hiện có, cầu Hòa Bình đã được đẩy nhanh tiến độ, bàn giao đưa vào sử dụng từ ngày 22/4. Do đó, trong trường hợp xảy ra thiệt hại, đơn vị được giao quản lý và đơn vị giám sát, thi công tuyến đường sẽ phải chịu trách nhiệm liên đới bồi thường. 

Mức bồi thường sẽ do các bên thỏa thuận. Trường hợp không thỏa thuận được, bên bị thiệt hại có quyền khởi kiện, đề nghị tòa án giải quyết yêu cầu bồi thường.