Doanh nghiệp rầm rộ khai thác đá trên "nóc" nhà dân

Nhiều năm nay, hơn 60 hộ dân với khoảng 200 nhân khẩu ở xóm 4, thôn Cảnh An 1, xã Phước Thành (huyện Tuy Phước, Bình Định) luôn sống trong lo lắng, bất an bởi tình trạng khai thác đá rầm rộ trên núi Hòn Chà.

Theo người dân, từ ngày tỉnh Bình Định cấp giấy phép khai thác khoáng sản cho Công ty TNHH Hoàn Cầu Granite (gọi tắt là Công ty Hoàn Cầu) khai thác đá tại sườn phía Tây núi Hòn Chà, thuộc xã Phước Thành (huyện Tuy Phước) đã gây ra không ít hệ lụy.

Người dân sống trong cảnh ô nhiễm vì bụi đá, tiếng ồn, đặc biệt là nguy cơ sạt lở đất, đá khi mùa mưa bão đến. Việc khai thác đá còn gây tình trạng sạt lở, sa bồi khiến khoảng 3 ha đất sản lúa của người dân bị ảnh hưởng.

Điều người dân lo lắng hoàn toàn có cơ sở, bởi việc khai thác trên đỉnh núi Hòn Chà đã gây sạt lở nhiều năm nay. Vào mùa mưa hàng năm, nước và đất từ núi cao ồ ạt chảy xuống làm bồi lấp nhiều diện tích đất nông nghiệp của người dân. Bà con đã nhiều lần kiến nghị chính quyền địa phương và doanh nghiệp, cơ quan, đơn vị có liên quan yêu cầu xử lý dứt điểm, không để tiếp tục kéo dài...

Theo ông Đoàn Cảnh Hồng (63 tuổi, xóm 4, Cảnh An 1, xã Phước Thành), khi công ty bắt đầu khai thác đá, mương thoát nước chưa có, bao nhiêu đất, cát trên núi chảy xuống, bồi lấp cánh đồng có tục danh Hóc Công nên bà con không thể sản xuất.

"Trước đây, cánh đồng này làm được 3 vụ lúa nhưng nay chỉ làm một vụ. Tuy nhiên, năng suất cũng không cao vì ruộng bị sa bồi đất đá, sỏi bao phủ do việc khai thác đá. Đến nay, hàng năm công ty đều phải hỗ trợ cho bà con, nhưng không hiểu vụ này người dân chưa nhận được hỗ trợ", ông Hồng nói.

Ông Hồng cho biết thêm, người dân còn lo lắng vào mùa mưa, tình trạng sạt lở núi có thể đe dọa đến các hộ dân có nhà ở gần chân núi. "Cứ mưa kéo dài 3 - 4 ngày, sau đó mưa to thì ban đêm nhà tôi không dám ngủ, vì đá trên núi lăn xuống ầm ầm. Khai thác đá làm đứt chân trên núi, khi mưa lâu đất thấm no nước thì sạt lở là đương nhiên", ông Hồng nói.

Bà Nguyễn Thị Đang (70 tuổi, xóm 4, Cảnh An 1), nhà ngay ở chân núi Hòn Chà cho biết: "Trước đây, công ty khai thác đá còn nổ mìn, người dân nhiều lần ý kiến nên họ ngưng nổ mìn. Song việc khai thác đá khiến 3 sào đất trồng lúa của gia đình tôi bị bồi lấp không thể sản xuất. Giờ trời mưa thì lo sợ đá lăn thôi, còn nắng thì không sao".

Theo ghi nhận, công ty đã làm mương dẫn tạm bợ là nguyên nhân khiến nhiều diện tích đất ruộng, đất trồng keo của một số hộ dân bị thủy phá, sạt lở khá nặng. Đáy mương thoát nước tại khu vực cánh đồng Hóc Công cũng bị thủy phá rất sâu. Hệ thống kênh mương, cống dẫn nước tưới cho khoảng 2 ha sản xuất lúa ở phía Nam cánh đồng cũng bị sạt lở, gãy sập...

Theo Phòng TN&MT huyện Tuy Phước, cuối năm 2016, UBND huyện Tuy Phước có văn bản cho phép Công ty TNHH Hoàn Cầu Granite làm chủ đầu tư xây dựng mương thoát nước mặt tại khu vực khai thác mỏ đá thuộc núi Hòn Chà (xã Phước Thành). Tuy nhiên, đơn vị này chỉ xây dựng tuyến mương dài khoảng 100 m trên tổng chiều dài toàn tuyến phải xây dựng khoảng 400 m. Đây là nguyên nhân dẫn đến tình trạng sa bồi, thủy phá.

Ngày 24/2/2022, UBND huyện Tuy Phước ban hành Văn bản số 258/UBND-TNMT yêu cầu giám đốc Công ty Hoàn Cầu khắc phục diện tích đất ruộng của người dân bị sạt lở, sa bồi, thủy phá do hoạt động khai thác đá tại núi Hòn Chà gây ra. Bên cạnh đó, khắc phục hệ thống kênh mương, đường cống dẫn nước tưới bị sạt lở, hư hỏng. Khẩn trương đầu tư xây dựng hoàn thiện tuyến mương thoát nước mặt đúng theo thiết kế, đảm bảo thông thoáng thoát nước mưa trong mùa mưa lũ; thời gian hoàn thành trong quý II/2022.

Ông Lê Thành Việt - Phó Chủ tịch UBND xã Phước Thành - xác nhận tình trạng Công ty TNHH Hoàn Cầu Granite khai thác đá trên núi Hòn Chà gây sạt lở, ảnh hưởng đến đất sản xuất của bà con xóm 4, thôn Cảnh An 1. Tuy nhiên, công ty đã khắc phục và hàng năm đều hỗ trợ tiền cho bà con bị ảnh hưởng.

"Vừa qua, bà con xóm 4 có ý kiến, Công ty Hoàn Cầu đến nay vẫn chưa kè hai bên mương thoát nước, đến mùa mưa lũ lo lắng sẽ tiếp tục sạt lở. Việc này, Phòng TN-MT huyện và địa phương vừa làm việc với công ty và họ cam kết đầu tháng 4 này sẽ xúc tiến kè mương thoát nước trên", ông Việt nói.

Ông Việt cho biết thêm, hiện vấn đề bà con lo lắng, phân vân nhất là trong thời gian khai thác đá trên núi Hòn Chà, lượng đất đá quá lớn khi mưa xuống gây sạt lở, đe dọa đến nhà dân, đặc biệt là một số hộ nhà ngay sát chân núi.

"Thời gian tới, công ty cùng với địa phương phải có biện pháp để bảo đảm an toàn và quyền lợi cho bà con. Với những điểm sạt lở mới buộc công ty phải khôi phục lại hiện trạng ban đầu để bà con sản xuất", ông Việt nói thêm.