Con nhỏ nghịch dại đốt ô tô hàng xóm và trách nhiệm pháp lý của phụ huynh

Theo nội dung phản ánh tại một diễn đàn trên mạng xã hội, khoảng 19h45 ngày 21/10, một em nhỏ dùng bật lửa đốt tấm bạt phủ chiếc ô tô đỗ ven đường tại khu vực phường Xuân Phương, quận Nam Từ Liêm (Hà Nội). Do người dân dập lửa kịp thời, ngọn lửa chỉ kịp bén vào phần vỏ xe và không để lại hậu quả quá nghiêm trọng.

Sau sự việc, một người phụ nữ nghi là mẹ của em nhỏ qua nói chuyện với gia đình chủ xe. Theo nội dung trò chuyện được camera an ninh ghi lại, ban đầu người phụ nữ này tự nhận mình làm việc trong lĩnh vực pháp luật và không chấp nhận bồi thường toàn bộ vì lý do "ai làm người ấy chịu".

Người phụ nữ cho rằng con bà còn nhỏ nên chưa phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về việc này, nên có chăng nếu nói chuyện tình cảm đôi bên thì gia đình đồng ý bồi thường một nửa số tiền thiệt hại xảy ra đối với phương tiện. Điều này khiến đôi bên bất đồng quan điểm và xảy ra tranh cãi cũng như khiến cộng đồng mạng vô cùng bức xúc.

Nhiều người cho rằng đó là hành động phủi tay, thiếu trách nhiệm của người mẹ.

Trách nhiệm của bố mẹ ra sao?

Theo dõi clip ghi lại sự việc, luật sư Dương Đức Thắng (Đoàn Luật sư TP Hà Nội) cho biết, theo Điều 12 Bộ luật Hình sự 2015 quy định về tuổi chịu trách nhiệm hình sự, người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm, trừ những tội phạm mà Bộ luật này có quy định khác.

Đối với người dưới 16 tuổi, khoản 2 Điều này quy định người từ đủ 14 đến dưới 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự về các tội phạm rất nghiêm trọng hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng quy định tại các Điều của Bộ luật này như Điều 123 (Giết người), 134 (Cố ý gây thương tích), 170 (Cưỡng đoạt tài sản) hay 178 (Hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản)…

Ngoài ra, pháp luật không quy định khung hình phạt đối với người dưới 14 tuổi thực hiện hành vi có dấu hiệu tội phạm và cũng không bắt buộc cha, mẹ hay người giám hộ phải chịu trách nhiệm thay cho người thực hiện hành vi nếu hoàn toàn không biết về hành vi đó. Do đó, với bất kỳ hành vi nào thì người dưới 14 tuổi cũng không bị truy cứu trách nhiệm hình sự mà chỉ có thể bị áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn hoặc đưa vào trường giáo dưỡng.

Dưới góc độ dân sự, theo các Điều 584, 586 Bộ luật Dân sự 2015, người nào có hành vi xâm phạm tính mạng, sức khỏe, tài sản… của người khác mà gây thiệt hại thì phải bồi thường. Trách nhiệm bồi thường chỉ được miễn trừ nếu thiệt hại phát sinh do sự kiện bất khả kháng hoặc hoàn toàn do lỗi của bên bị thiệt hại. Trong trường hợp có lỗi của cả 2 bên, người gây thiệt hại chỉ phải bồi thường thiệt hại tương ứng với phần lỗi của mình gây ra.

Về độ tuổi chịu trách nhiệm bồi thường, người từ đủ 18 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại. Đối với trường hợp người gây thiệt hại chưa đủ 15 tuổi thì cha, mẹ hoặc người giám hộ phải bồi thường toàn bộ thiệt hại.

Ngoài ra, Điều 74 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 cũng quy định cha mẹ phải bồi thường thiệt hại do con chưa thành niên hoặc con đã thành niên nhưng mất năng lực hành vi dân sự gây ra theo quy định của Bộ luật Dân sự.

Như vậy, trong trường hợp con dưới 14 tuổi thực hiện hành vi có dấu hiệu tội phạm, trách nhiệm hình sự sẽ được miễn trừ. Tuy nhiên, dưới góc độ dân sự, cha, mẹ hoặc người giám hộ có trách nhiệm bồi thường toàn bộ thiệt hại về tài sản do hành vi có lỗi của con hoặc người được giám hộ gây ra.

Đối chiếu với trường hợp trên, theo luật sư Thắng, hành vi của đứa trẻ có dấu hiệu hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản. Trong trường hợp đứa trẻ chưa đủ 14 tuổi và việc thực hiện hành vi hoàn toàn là bột phát, xuất phát từ sự thiếu nhận thức chứ không phải do được người lớn xúi giục, trách nhiệm hình sự sẽ được miễn trừ.

Tuy nhiên, phụ huynh của em nhỏ sẽ có trách nhiệm bồi thường dân sự cho phía gia đình chủ xe. Số tiền bồi thường sẽ dựa trên mức độ thiệt hại đã xảy ra đối với phương tiện do hành vi đốt bạt phủ xe của đứa trẻ gây ra.

Ngoài ra, nếu có cơ sở xác định hành vi được thực hiện bởi sự xúi giục của người lớn, cơ quan chức năng có thể vào cuộc xác minh. Trường hợp giá trị tài sản thiệt hại từ 2 triệu đồng trở lên, công an có thể khởi tố vụ án Cố ý làm hư hỏng tài sản để điều tra theo quy định.

Trở lại với vụ việc nêu trên, trao đổi với phóng viên Dân trí, chủ xe cho biết sau khi sự việc xảy ra, bố đứa trẻ đã chủ động sang gặp và thỏa thuận về việc bồi thường cho gia đình. Hai bên đã nhất trí về việc bồi thường, phương tiện cũng được mang ra garage sửa chữa vào sáng hôm sau. Ngoài tổn thất về thân vỏ, chiếc xe chưa có thêm thiệt hại nào nghiêm trọng.

Hoàng Diệu