Bão có phải sự kiện bất khả kháng?

Độc giả băn khoăn, trong trường hợp này chủ xe có được bồi thường không? Ai bồi thường?.

Theo luật sư Quách Thành Lực, Giám đốc Công ty luật Pháp trị, Đoàn luật sư TP Hà Nội, một sự kiện đủ hai yếu tố thì được xác định là sự kiện bất khả kháng . Để giải đáp câu hỏi trên cần làm rõ khái niệm thế nào là sự kiện bất khả kháng.

Sự kiện bất khả kháng là gì?

Tại khoản 1 Điều 156 Bộ luật Dân sự 2015 có quy định về sự kiện bất khả kháng như sau: Sự kiện bất khả kháng là sự kiện xảy ra một cách khách quan không thể lường trước được và không thể khắc phục được mặc dù đã áp dụng mọi biện pháp cần thiết và khả năng cho phép.

Một sự kiện thỏa mãn hai yếu tố trên sẽ đủ điều kiện xác định là một sự kiện bất khả kháng.

Yếu tố thứ nhất, "Sự kiện bất khả kháng là sự kiện xảy ra một cách khách quan không thể lường trước được…".

Khách quan là gì?

Danh từ này biểu đạt "Cái tồn tại bên ngoài không phụ thuộc vào ý chí của con người, trái với chủ quan" theo Đại từ điển tiếng việt, tái bản lần thứ 13- tác giả Nguyễn Như ý chủ biên, Nhà xuất bản Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh xuất bản, trang 785.

Bão là hiện tượng tự nhiên con người không tác động để hình thành, thay đổi, chấm dứt được. Bão tồn tại không phụ thuộc vào ý chí của nhân loại, do vậy bão là một sự kiện khách quan.

Không thể lường trước được là gì?: "Lường" được hiểu là cân đo, đoán định, dự liệu. "Lường trước" có thể hiểu là dự liệu, biết trước được điều sẽ xảy ra hoặc ở thời điểm hiện tại có thể nhận thức, hiểu biết trước về tương lai gần.

Dự báo bão là "lường trước"?

Đúng là dự báo bão hiện nay rất chính xác, giúp mọi người biết trước thời điểm bão xảy ra, thời gian kéo dài, khi kết thúc. Tuy vậy việc dự báo chỉ là cung cấp thông tin biết trước về hiện tượng khách quan này sẽ xảy ra chứ không phải để tác động đến sự xảy ra hay không xảy ra của bão.

Bởi vậy nằm trong tổng thể câu văn "sự kiện xảy ra một cách khách quan không thể lường trước được" thì bão thỏa mãn yếu tố này.

Yếu tố thứ nhất này đóng giữ vai trò bên ngoài (khách quan), yếu tố thứ hai sau đây đóng vai trò bên trong (chủ quan). Hai yếu tố này đồng thời được thỏa mãn thì nhận định được một sự kiện là "sự kiện bất khả kháng".

Yếu tố thứ hai "…và không thể khắc phục được mặc dù đã áp dụng mọi biện pháp cần thiết và khả năng cho phép".

Đây là yếu tố bên trong, chủ quan, phản ứng của các chủ thể đối với "sự kiện khách quan không lường trước được" xảy ra với mình, do vậy tùy từng trường hợp cụ thể để đánh giá về yếu tố này.

Trước tiên chúng ta cần thống nhất một số giải nghĩa từ ngữ được hiểu khác nhau, tùy vào trình độ nhận thức của từng người.

"Khắc phục" là "Vượt qua, thắng được" theo Đại từ điển tiếng việt, tái bản lần thứ 13- tác giả Nguyễn Như ý chủ biên, Nhà xuất bản Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh xuất bản, trang 792.

"Cần thiết" là "Phải có, bắt buộc phải làm, không làm sẽ có hại, rất cần không thể không làm theo Đại từ điển tiếng việt, tái bản lần thứ 13- tác giả Nguyễn Như ý chủ biên, Nhà xuất bản Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh xuất bản, trang 208.

"Khả năng" là "Năng lực, tiềm lực" theo Đại từ điển tiếng việt, tái bản lần thứ 13- tác giả Nguyễn Như ý chủ biên, Nhà xuất bản Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh xuất bản, trang 784.

Với những giải nghĩa trên thì câu "…không thể khắc phục được mặc dù đã áp dụng mọi biện pháp cần thiết và khả năng cho phép" trở thành dễ hiểu rằng: Điều đã xảy ra không tránh được dù đã làm hết sức trong năng lực hiện có so với các người khác trong cùng lĩnh vực, cùng trường hợp.

Một sự kiện xảy ra nếu hai yếu tố này đồng thời được thỏa mãn thì nhận định được một sự kiện là "sự kiện bất khả kháng". Dù vậy thực tế trong áp dụng pháp luật để đánh giá cùng một sự kiện vẫn còn nhiều tranh cãi trái chiều.

Cây đổ do bão Yagy làm hỏng ô tô, ai phải chịu trách nhiệm?

Trở lại câu hỏi "Khi cơn bão Yagi tràn qua, chủ ô tô gửi xe trong bãi của đơn vị khai thác điểm đỗ. Cây xanh do Công ty cây xanh đô thị quản lý bật gốc, đổ vào ô tô, đây có phải thiệt hại do sự kiện bất khả kháng? chủ xe có được bồi thường không? Ai bồi thường?".

Luật sư cho biết, yếu tố thứ nhất: Bão Yagi là siêu bão, con người dự báo sự tồn tại được chứ không tác động gì đến việc sự hình thành, diễn tiến, kết thúc của bão. Bão Yagi thỏa mãn yếu tố thứ nhất về Sự kiện bất khả kháng.

Yếu tố thứ hai: Phụ thuộc vào từng trường hợp cụ thể.

Trường hợp Công ty cây xanh đã cắt tỉa cành, kiểm tra tình trạng cây trước bão đảm bảo tiêu chuẩn cây xanh đô thị. Tuy nhiên sức gió quá lớn nên cây vẫn bật gốc gãy đổ gây thiệt hại. Lúc này sự việc thỏa mãn yếu tố thứ hai. Sự kiện đủ hai yếu tố nên đây là sự kiện bất khả kháng.

Công ty cây xanh không có lỗi gây ra thiệt hại nên không phải bồi thường. Chủ xe tự chịu thiệt hại.

Trường hợp Công ty cây xanh Hà Nội không làm gì cả và bởi nguyên nhân này nên cây xanh này bị đổ do bão, còn các cây khác trong điều kiện vị trí gần đó được cắt tỉa cành, kiểm tra đảm bảo tiêu chuẩn cây xanh đô thị thì không bị bật gốc, gãy đổ. Lúc này yếu tố thứ hai không được thỏa mãn. Sự kiện thiếu một yếu tố nên đây không phải sự kiện bất khả kháng.

Công ty cây xanh có lỗi và phải bồi thường cho chủ xe.

Trên thực tế áp dụng pháp luật hiện thời, việc đánh giá một sự kiện có hội tụ đủ yếu tố của sự kiện bất khả kháng hay không phụ thuộc vào nhận thức của từng cá nhân, quan điểm của cơ quan có thẩm quyền trong từng lĩnh vực cụ thể.